Geriatrische patiënt
➔ Vergrijzing leidt tot toenemend aantal geriatrische patiënten, vooral onder ouderen.
➔ Geriatrische zorgontvangers hebben vaak multimorbiditeit en/of sterk
autonomieverlies.
➔ Complex ziektebeeld op psychisch, lichamelijk en sociaal vlak vereist
gespecialiseerde zorg.
➔ Onderlinge beïnvloeding van problemen creëert een wankel evenwicht en een grote
zorgvraag.
➔ De zorgsituatie is complex door morbiditeit, beperkte autonomie, en gebrek aan
mantelzorg.
➔ Geriatrische patiënten zijn meestal oud en kwetsbaar, niet strikt gebonden aan
kalenderleeftijd.
➔ Kenmerken:
○ verminderde homeostase
○ cascade breakdown,
○ complicaties,
○ vertraagde reconvalescentie,
○ andere ziektepresentaties,
○ multimorbiditeit,
○ somato-psycho-sociale verwevenheid,
○ leeftijdsspecifieke ziekten,
○ gewijzigde farmacokinetiek en -dynamiek, (risico op)
polyfarmacie,
○ bedreigde zelfredzaamheid.
➔ Complexiteit vereist bijzondere aandacht en verpleegkundig management.
1.1 VERMINDERDE HOMEOSTASE:
➔ Ouderen hebben verminderd vermogen om verstoringen te compenseren, waardoor
ze somatisch, psychisch en/of sociaal kwetsbaar worden.
➔ Kwetsbaarheid neemt doorgaans toe, maar sommige aspecten verbeteren met de
leeftijd, zoals geheugenfunctie van het immuunsysteem, copinggedrag, en
oordeelsvermogen.
➔ Klachten worden vaak aan veroudering toegeschreven, wat het belang van
onderscheid tussen normale en pathologische veroudering benadrukt.
➔ Ouderen hebben een verminderde homeostatische reserve, wat onder normale
belasting niet merkbaar is maar onder stress, zoals bij ziekte, snellere decompensatie
veroorzaakt.
◆ Voorbeeld: Pneumonie induceert hypoxie, marginale cardiale reserve
vermindert cardiac output, wat leidt tot slechte doorbloeding van de hersenen
en mogelijk delier, evenals nierfunctiestoornissen en
geneesmiddelenintoxicaties.
1.2 Cascade Breakdown:
➔ Stoornissen kunnen elkaar versterken, resulterend in een 'cascade breakdown' of
kettingreactie.
1
, ➔ Geriatrische patiënten tonen neiging tot snelle
verergering van ziektes.
➔ Cascade breakdown kan zich uitbreiden van
fysieke naar psychische en sociale gebieden,
omdat deze drie gebieden nauw met elkaar
verweven zijn bij geriatrische patiënten.
1.3 Veel Complicaties:
● Geriatrische patiënten hebben verhoogde
kwetsbaarheid, wat leidt tot complicaties die de
ernst van de ziekte vergroten of fataal kunnen zijn.
● Typische complicaties zijn immobiliteit, instabiliteit,
urine-incontinentie, psychiatrische aandoeningen,
en ondervoeding.
● Voorbeeld: Geriatrische reuzen, zoals immobiliteit,
kunnen optreden als complicatie tijdens het
ziekteverloop.
1.4 Traag Herstel:
● Herstel bij geriatrische patiënten verloopt vaak traag en onvolledig, afhankelijk van
de bestaande pathologie en de ernst van de ziekte.
● Draagkracht van de patiënt beoordeeld tijdens herstel bepaalt de geleidelijke
opvoering van mobilisatie, kinesitherapie, en ergotherapie.
● Gemotiveerde, deskundige, en aanmoedigende omgeving is cruciaal om apathie of
depressie te voorkomen.
1.5 Andere Presentatie van Ziekten:
1.5.1 Anamnese:
● Diagnostiek bij ouderen is moeilijker door vaagheid in de anamnese en onduidelijke
symptomen.
● Heteroanamnese bij geriatrische patiënten is essentieel en moet worden afgenomen
bij een naaste.
● Problemen tijdens de anamnese, zoals oudere die klachten toeschrijft aan ouderdom
of deze bagatelliseren (= afzwakken).
1.5.2 Symptomen:
● Ziekten bij ouderen kunnen atypisch presenteren, bijvoorbeeld urineweginfectie
zonder koorts maar met incontinentie.
● Symptoomverarming komt voor bij hogere pijndrempel en veranderde pijnbeleving.
● Symptoomverschuiving, -omkering, en -vermeerdering kunnen optreden, zoals delier
bij een hartinfarct in plaats van pijn.
● Bewustwording van atypische presentaties voorkomt miskenning van ziekte en
vertraging in behandeling.
2
➔ Vergrijzing leidt tot toenemend aantal geriatrische patiënten, vooral onder ouderen.
➔ Geriatrische zorgontvangers hebben vaak multimorbiditeit en/of sterk
autonomieverlies.
➔ Complex ziektebeeld op psychisch, lichamelijk en sociaal vlak vereist
gespecialiseerde zorg.
➔ Onderlinge beïnvloeding van problemen creëert een wankel evenwicht en een grote
zorgvraag.
➔ De zorgsituatie is complex door morbiditeit, beperkte autonomie, en gebrek aan
mantelzorg.
➔ Geriatrische patiënten zijn meestal oud en kwetsbaar, niet strikt gebonden aan
kalenderleeftijd.
➔ Kenmerken:
○ verminderde homeostase
○ cascade breakdown,
○ complicaties,
○ vertraagde reconvalescentie,
○ andere ziektepresentaties,
○ multimorbiditeit,
○ somato-psycho-sociale verwevenheid,
○ leeftijdsspecifieke ziekten,
○ gewijzigde farmacokinetiek en -dynamiek, (risico op)
polyfarmacie,
○ bedreigde zelfredzaamheid.
➔ Complexiteit vereist bijzondere aandacht en verpleegkundig management.
1.1 VERMINDERDE HOMEOSTASE:
➔ Ouderen hebben verminderd vermogen om verstoringen te compenseren, waardoor
ze somatisch, psychisch en/of sociaal kwetsbaar worden.
➔ Kwetsbaarheid neemt doorgaans toe, maar sommige aspecten verbeteren met de
leeftijd, zoals geheugenfunctie van het immuunsysteem, copinggedrag, en
oordeelsvermogen.
➔ Klachten worden vaak aan veroudering toegeschreven, wat het belang van
onderscheid tussen normale en pathologische veroudering benadrukt.
➔ Ouderen hebben een verminderde homeostatische reserve, wat onder normale
belasting niet merkbaar is maar onder stress, zoals bij ziekte, snellere decompensatie
veroorzaakt.
◆ Voorbeeld: Pneumonie induceert hypoxie, marginale cardiale reserve
vermindert cardiac output, wat leidt tot slechte doorbloeding van de hersenen
en mogelijk delier, evenals nierfunctiestoornissen en
geneesmiddelenintoxicaties.
1.2 Cascade Breakdown:
➔ Stoornissen kunnen elkaar versterken, resulterend in een 'cascade breakdown' of
kettingreactie.
1
, ➔ Geriatrische patiënten tonen neiging tot snelle
verergering van ziektes.
➔ Cascade breakdown kan zich uitbreiden van
fysieke naar psychische en sociale gebieden,
omdat deze drie gebieden nauw met elkaar
verweven zijn bij geriatrische patiënten.
1.3 Veel Complicaties:
● Geriatrische patiënten hebben verhoogde
kwetsbaarheid, wat leidt tot complicaties die de
ernst van de ziekte vergroten of fataal kunnen zijn.
● Typische complicaties zijn immobiliteit, instabiliteit,
urine-incontinentie, psychiatrische aandoeningen,
en ondervoeding.
● Voorbeeld: Geriatrische reuzen, zoals immobiliteit,
kunnen optreden als complicatie tijdens het
ziekteverloop.
1.4 Traag Herstel:
● Herstel bij geriatrische patiënten verloopt vaak traag en onvolledig, afhankelijk van
de bestaande pathologie en de ernst van de ziekte.
● Draagkracht van de patiënt beoordeeld tijdens herstel bepaalt de geleidelijke
opvoering van mobilisatie, kinesitherapie, en ergotherapie.
● Gemotiveerde, deskundige, en aanmoedigende omgeving is cruciaal om apathie of
depressie te voorkomen.
1.5 Andere Presentatie van Ziekten:
1.5.1 Anamnese:
● Diagnostiek bij ouderen is moeilijker door vaagheid in de anamnese en onduidelijke
symptomen.
● Heteroanamnese bij geriatrische patiënten is essentieel en moet worden afgenomen
bij een naaste.
● Problemen tijdens de anamnese, zoals oudere die klachten toeschrijft aan ouderdom
of deze bagatelliseren (= afzwakken).
1.5.2 Symptomen:
● Ziekten bij ouderen kunnen atypisch presenteren, bijvoorbeeld urineweginfectie
zonder koorts maar met incontinentie.
● Symptoomverarming komt voor bij hogere pijndrempel en veranderde pijnbeleving.
● Symptoomverschuiving, -omkering, en -vermeerdering kunnen optreden, zoals delier
bij een hartinfarct in plaats van pijn.
● Bewustwording van atypische presentaties voorkomt miskenning van ziekte en
vertraging in behandeling.
2
