DEEL 0: CELLEN ALS BOUWSTEEN VAN LEVEN
WAT IS CELBIO?
- studie v struc, fie, act v cellen
- verbonden mt biochemie
- 3 vragen
> hoe is cel opgebouwd?
> hoe groeit cel en interageert ze mt haar omgeving?
> welke processen vinden plaats in cel?
CEL IS BASISEENHEID VAN LEVEN
CELTHEORIE
- alle organismen bestaan uit 1/meerdere cellen
- cellen = kleinste levende org
- cellen bestaan enkel dr deling v bestaande cel
KENMERKEN (LEVENDE) CELLEN
1. info vr groei, functie, vrtplanting
> kan drgeven aan dochtercellen
> centrale dogma: DNA -> RNA -> eiw
> bact, virus: gn info vr groei, enkel multiplic => GN LEVEND WEZEN
2. membr zorgen vr gereguleerde grens tsn cel & omg
> plasmamembr
> ook interne compartimenten
3. metabolisme: E uit omg gebruiken om eigen mol op te bouwen + metabole rea vr groei & ontwik
beperkt # eig v 3 => gn echte levende wezens (bact, virus)
GEDIFFERENTIEERDE CELLEN
= gespecialiseerde cellen die hoofdzakelijk 1 bep act verrichten
- struc: maximaal aangepast aan ene uitgevoerde hoofdact
- groepering gediff cel: weefsel => orgaan => orgaansyst => org
CELGROOTTE BEPERKT
- bact: 1-5µm
- dierlijke cellen: 10-100µm
waarom?
1. voldoende A vr bep V
=> vlotte uitwisseling v stoffen toelaten
2. beperkte difussiesnelheid vr mol
=> passief proc: botsing v mol mt andere (gn bew in rechte lijn)
=> v , V
=> opl: e-carriers, vesikeltransport
3. hoge conc v stoffen
=> celprocessen & metabolereacties efficiënt plaatsvinden
=> toevallige ontmoeting
=> opl: celorgannelen, compartimentalisatie v bep celact in bep geb
UNIVERSELE KENM BIJ ALLE CELLEN
1. aard biochemische stoffen wu cellen z opgebouwd 3. alle levende cellen opgebouwd uit 4 componenten
=> cellulaire struc uit lip, polysach, prot, nz - genetisch mat: ivv nz, info vr eiw
=> cellulaire substruc mt dezelfde comp - ribosomen: machinerie eiwsynth
-> meer gelijk dan versch tsn plant & diercellen - cytoplasma
- plasmamembr: selectief permeabele laag, afscheiding
2. biochemische act bact, schimmels, plant
=> basis v metabolisme/stofwisseling v cel - celwand: extra stevigheid
- protoplasma: ingesloten dr celwand
protoplast: cellen wv kunstm celwand verwijderd
WAT IS CELBIO?
- studie v struc, fie, act v cellen
- verbonden mt biochemie
- 3 vragen
> hoe is cel opgebouwd?
> hoe groeit cel en interageert ze mt haar omgeving?
> welke processen vinden plaats in cel?
CEL IS BASISEENHEID VAN LEVEN
CELTHEORIE
- alle organismen bestaan uit 1/meerdere cellen
- cellen = kleinste levende org
- cellen bestaan enkel dr deling v bestaande cel
KENMERKEN (LEVENDE) CELLEN
1. info vr groei, functie, vrtplanting
> kan drgeven aan dochtercellen
> centrale dogma: DNA -> RNA -> eiw
> bact, virus: gn info vr groei, enkel multiplic => GN LEVEND WEZEN
2. membr zorgen vr gereguleerde grens tsn cel & omg
> plasmamembr
> ook interne compartimenten
3. metabolisme: E uit omg gebruiken om eigen mol op te bouwen + metabole rea vr groei & ontwik
beperkt # eig v 3 => gn echte levende wezens (bact, virus)
GEDIFFERENTIEERDE CELLEN
= gespecialiseerde cellen die hoofdzakelijk 1 bep act verrichten
- struc: maximaal aangepast aan ene uitgevoerde hoofdact
- groepering gediff cel: weefsel => orgaan => orgaansyst => org
CELGROOTTE BEPERKT
- bact: 1-5µm
- dierlijke cellen: 10-100µm
waarom?
1. voldoende A vr bep V
=> vlotte uitwisseling v stoffen toelaten
2. beperkte difussiesnelheid vr mol
=> passief proc: botsing v mol mt andere (gn bew in rechte lijn)
=> v , V
=> opl: e-carriers, vesikeltransport
3. hoge conc v stoffen
=> celprocessen & metabolereacties efficiënt plaatsvinden
=> toevallige ontmoeting
=> opl: celorgannelen, compartimentalisatie v bep celact in bep geb
UNIVERSELE KENM BIJ ALLE CELLEN
1. aard biochemische stoffen wu cellen z opgebouwd 3. alle levende cellen opgebouwd uit 4 componenten
=> cellulaire struc uit lip, polysach, prot, nz - genetisch mat: ivv nz, info vr eiw
=> cellulaire substruc mt dezelfde comp - ribosomen: machinerie eiwsynth
-> meer gelijk dan versch tsn plant & diercellen - cytoplasma
- plasmamembr: selectief permeabele laag, afscheiding
2. biochemische act bact, schimmels, plant
=> basis v metabolisme/stofwisseling v cel - celwand: extra stevigheid
- protoplasma: ingesloten dr celwand
protoplast: cellen wv kunstm celwand verwijderd
