Praktische inleiding tot het recht
Wat is recht?
Wat? Relatieve* algemeen geldende afdwingbare gedragsregels
Relatief= van toepassing op iedereen ‘die zich in een bepaalde situatie bevindt/ aan
bepaalde voorwaarden voldoet’
Waarom? Regels om gedrag te sturen (gebods- & verbodsregels); ordening samenleving
Wie? Ons recht wordt gemaakt door de overheid: op versch. niveaus: federaal, gewesten,
gemeenschappen, gemeenten
Waar? Belgische Staat, ook: EU en op internationaal niveau
Afdwingbaar? Afdwingbaar op straffe van sancties en sanctioneringsmechanismen (rechtscolleges)
→ Objectief recht ↔ Subjectief recht
Het geheel van rechtsregels in onze samenleving Een toepasselijke rechtsregel vanuit het standpunt van
(abstract – algemeen) het individu bekeken
Vb. art. 461 Sw.: Hij die een zaak die hem niet Vb. Wim die een computerscherm van zijn werkgever
toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan ongevraagd heeft meegenomen naar huis om het daar te
diefstal […] houden = diefstal door Wim
Soorten regels
- Gebiedend: bv. art. 1382 OBW - Verbiedend: bv. art. 371/1, §1, 1° Sw. (voyeurisme)
Kracht van de rechtsregels
❖ Openbare orde ❖ Dwingend recht ❖ Suppletief recht
•Behoren tot maatschappelijke •Geen afwijking bij ovk vóór •Enkel van toepassing als geen
grondslagen / staatsbelangen ontstaan conflict; wel mogelijk na afwijking door partijen voorzien
•Nooit afwijking bij ovk ontstaan conflict •Niet ambtshalve inroepbaar
•Ambtshalve inroepbaar •Niet ambtshalve inroepbaar
, •Vb. strafrecht, tienjarige •Vb. meeste garantieregels in art. •Vb. garantieregel in art. 1649quater,
aansprakelijkheid architect en 1649bis e.v. oud BW §1, 4e lid oud BW: garantietermijn
aannemer (art. 1792 oud BW), … tweedehandsgoederen
Bronnen van het recht: wetgeving, rechtspraak en rechtsleer
1. Wetgeving
Wat? Niveau? Wetgever?
- wetten - federaal - federaal parlement
- Decreten & ordonnanties - gewest/gemeenschap - Bv. Vlaams parlement
- reglementen - provincies/gemeenten - Provincie- & gemeenteraden
- Richtlijnen - Internationaal - geen directe werking/omzetting vereist
- Verordeningen - Directe werking
- Verdragen - Ovk tussen staten
1.1 Hiërarchie der normen
“De hiërarchie der rechtsnormen bepaalt hoe regels zich tot elkaar verhouden wanneer er conflicten ontstaan, welke
regels voorrang op andere hebben en welke uiteindelijk zullen toegepast worden.”
, *Internationaal recht wordt opgesplitst in de grondrechten en niet-grondrechten. Hier gaat het om de internationale
grondrechten.
*Uitvoeringsbesluiten zijn bv. Een Ministerieel Besluit (MB) of een Koninklijk Besluit (KB)
INDIEN een regel in strijd is met een hogere rechtsregel zal er een toetsing gebeuren aan de hogere rechtsnormen
*prejudiciële vraag: pre = voor, judiciële = rechtspraak: DUS een prejudiciële vraag wordt gesteld door de rechter
voor de rechtszaak → dit wordt dan beoordeeld door het GwH en de rechter volgt de uitspraak van het GwH
*GwH: Grondwettelijk Hof: bestaat uit rechters en politiekers
VOORBEELD:
❖ Smeerkaasarrest = Arrest Franco-Suisse Le Ski van 27 mei 1971 van Cassatie: internationale rechtsnormen
die rechtmatig tot stand gekomen zijn en directe werking hebben in de interne rechtsorde, gaan voor op het
interne (nationale) recht, zowel op vroegere als op latere wetten.
Een kaasbedrijf (fromagerie), de NV Franco-Suisse Le Ski, had door deze heffing grote financiële verliezen
geleden. Een paar maanden later in 1965 na de afschaffing van de heffing, wilde het bedrijf de betaalde heffingen
terugvorderen van de Belgische staat. De rechtbank van eerste aanleg in Brussel wees de vordering af omdat
art. 12 van het verdrag niet direct van toepassing zou zijn. Het bedrijf ging in beroep, waar het gelijk kreeg. Het
hof stelde dat het internationale recht (met directe werking) voorrang heeft op het nationaal recht, zelfs als de
Belgische wet recenter is.
1.2 Waar vinden we de wetgeving terug?
→ www.belgielex.be
❖ Belgisch Staatsblad
❖ Belgische geconsolideerde wetgeving (https://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm)
→ Wetgeving: belangrijke componenten (voorbeeld p. 4- syllabus)
❖ Opschrift: de titel van de wet
❖ Datum van afkondiging (ook: datum van de wet)
Wat is recht?
Wat? Relatieve* algemeen geldende afdwingbare gedragsregels
Relatief= van toepassing op iedereen ‘die zich in een bepaalde situatie bevindt/ aan
bepaalde voorwaarden voldoet’
Waarom? Regels om gedrag te sturen (gebods- & verbodsregels); ordening samenleving
Wie? Ons recht wordt gemaakt door de overheid: op versch. niveaus: federaal, gewesten,
gemeenschappen, gemeenten
Waar? Belgische Staat, ook: EU en op internationaal niveau
Afdwingbaar? Afdwingbaar op straffe van sancties en sanctioneringsmechanismen (rechtscolleges)
→ Objectief recht ↔ Subjectief recht
Het geheel van rechtsregels in onze samenleving Een toepasselijke rechtsregel vanuit het standpunt van
(abstract – algemeen) het individu bekeken
Vb. art. 461 Sw.: Hij die een zaak die hem niet Vb. Wim die een computerscherm van zijn werkgever
toebehoort, bedrieglijk wegneemt, is schuldig aan ongevraagd heeft meegenomen naar huis om het daar te
diefstal […] houden = diefstal door Wim
Soorten regels
- Gebiedend: bv. art. 1382 OBW - Verbiedend: bv. art. 371/1, §1, 1° Sw. (voyeurisme)
Kracht van de rechtsregels
❖ Openbare orde ❖ Dwingend recht ❖ Suppletief recht
•Behoren tot maatschappelijke •Geen afwijking bij ovk vóór •Enkel van toepassing als geen
grondslagen / staatsbelangen ontstaan conflict; wel mogelijk na afwijking door partijen voorzien
•Nooit afwijking bij ovk ontstaan conflict •Niet ambtshalve inroepbaar
•Ambtshalve inroepbaar •Niet ambtshalve inroepbaar
, •Vb. strafrecht, tienjarige •Vb. meeste garantieregels in art. •Vb. garantieregel in art. 1649quater,
aansprakelijkheid architect en 1649bis e.v. oud BW §1, 4e lid oud BW: garantietermijn
aannemer (art. 1792 oud BW), … tweedehandsgoederen
Bronnen van het recht: wetgeving, rechtspraak en rechtsleer
1. Wetgeving
Wat? Niveau? Wetgever?
- wetten - federaal - federaal parlement
- Decreten & ordonnanties - gewest/gemeenschap - Bv. Vlaams parlement
- reglementen - provincies/gemeenten - Provincie- & gemeenteraden
- Richtlijnen - Internationaal - geen directe werking/omzetting vereist
- Verordeningen - Directe werking
- Verdragen - Ovk tussen staten
1.1 Hiërarchie der normen
“De hiërarchie der rechtsnormen bepaalt hoe regels zich tot elkaar verhouden wanneer er conflicten ontstaan, welke
regels voorrang op andere hebben en welke uiteindelijk zullen toegepast worden.”
, *Internationaal recht wordt opgesplitst in de grondrechten en niet-grondrechten. Hier gaat het om de internationale
grondrechten.
*Uitvoeringsbesluiten zijn bv. Een Ministerieel Besluit (MB) of een Koninklijk Besluit (KB)
INDIEN een regel in strijd is met een hogere rechtsregel zal er een toetsing gebeuren aan de hogere rechtsnormen
*prejudiciële vraag: pre = voor, judiciële = rechtspraak: DUS een prejudiciële vraag wordt gesteld door de rechter
voor de rechtszaak → dit wordt dan beoordeeld door het GwH en de rechter volgt de uitspraak van het GwH
*GwH: Grondwettelijk Hof: bestaat uit rechters en politiekers
VOORBEELD:
❖ Smeerkaasarrest = Arrest Franco-Suisse Le Ski van 27 mei 1971 van Cassatie: internationale rechtsnormen
die rechtmatig tot stand gekomen zijn en directe werking hebben in de interne rechtsorde, gaan voor op het
interne (nationale) recht, zowel op vroegere als op latere wetten.
Een kaasbedrijf (fromagerie), de NV Franco-Suisse Le Ski, had door deze heffing grote financiële verliezen
geleden. Een paar maanden later in 1965 na de afschaffing van de heffing, wilde het bedrijf de betaalde heffingen
terugvorderen van de Belgische staat. De rechtbank van eerste aanleg in Brussel wees de vordering af omdat
art. 12 van het verdrag niet direct van toepassing zou zijn. Het bedrijf ging in beroep, waar het gelijk kreeg. Het
hof stelde dat het internationale recht (met directe werking) voorrang heeft op het nationaal recht, zelfs als de
Belgische wet recenter is.
1.2 Waar vinden we de wetgeving terug?
→ www.belgielex.be
❖ Belgisch Staatsblad
❖ Belgische geconsolideerde wetgeving (https://www.ejustice.just.fgov.be/wet/wet.htm)
→ Wetgeving: belangrijke componenten (voorbeeld p. 4- syllabus)
❖ Opschrift: de titel van de wet
❖ Datum van afkondiging (ook: datum van de wet)
