Deel 1
Hoofdstuk 1: inleiding tot het
recht
1)Het begrip recht
Symbolen van recht (godin Justitia): weegschaal, zwaard en blinddoek
Weegschaal = zorgvuldig afgewogen
Zwaard = knopen doorhakken
Blinddoek = recht is voor iedereen gelijk
(Recht = gerechtigheid of rechtvaardigheid, groep van bij de wet vastgestelde rechtsregels,
rechtsgeleerdheid, rechtspraak, wettelijke of morele bevoegdheid, voorrecht, heffing of
belasting)
Objectieve recht = vetgedrukte
2)Definitie recht
Recht =
Een rationeel opgebouwd geheel van begrippen en normen (van rechtsregels)
opgesteld, of minstens bekrachtigd door de samenleving
met als doelstelling de ordening van de maatschappij
en die afdwingbaar zijn ten opzichte van iedereen door een bevoegde overheid
2.1) Een geheel van regels
Een probleem wordt juridisch opgelost als de juiste normen en denktechnieken worden
toegepast.
De normen zijn meestal gedragsregels. Ze kunnen bevelen, verbieden of een handeling
toelaten.
2.2) Opgesteld, minstens bekrachtigd door de samenleving
Parlementaire democratie is bepaald/verkozen door de leden van de samenleving.
Bv: wij gaan stemmen voor de mensen in het parlement, wij hebben hier dus ook een stem in
Rechtsregels die niet meer gevolgd worden door grote groepen worden afgeschaft.
2.3) Met als doelstelling de ordening van de maatschappij
De ordening moet verhinderen dat het recht van de sterkste geldt.
Rechtsregels algemeenheid, objectiviteit, rechtszekerheid
1
,2.4) Het is afdwingbaar door een bevoegde overheid ten opzichte
van iedereen
Iedereen die in dezelfde situatie bevindt, moet zich aan dezelfde rechtsregels houden.
Afdwingen straffen, dwingen, verbieden
Geen rechtsregels kerk, islam, groepering, …
3)Recht verandert en verschilt van land tot land
3.1) Inleiding
Oud rechtboek van Napoleon
Code Napoleon: handboek van burgerlijkrecht Artikel 1 ….
Code civil Belgisch Burgerlijk wetboek
Ook binnen in een land kan het verschillen bv: bepaalde staat krijg je doodstraf voor moord
terwijl je in de andere staat max levenslang krijgt.
Recht is dynamisch – eeuwenlange ontwikkeling
3.2) Codificatie
Codificatie van het recht = artikel per artikel wordt neergeschreven
Systematische wetboeken
Is van gewoonterecht naar geschreven recht gegaan.
Gewoonterecht = ongeschreven recht
3.3) Common Law-traditie
Verjaring = slechts gedurende een bepaalde tijd is een misdrijf strafbaar en kan je dus
vervolgd worden
Minderjarige slachtoffers van seksueel misbruik hebben 15 jaar de tijd om aangifte te doen
vanaf ze meerderjarig geworden zijn.
Geen verjaring meer sinds 2019
In Engeland hebben ze geen verjaring!
Common Law is voortgebouwd op gewoonterecht
Engeland is 1 uitzondering, hier bestaan er geen wetboeken/codificatie
Rechtspraak is veel belangrijker (vonnissen)
4)Bronnen van het recht (niet meer kennen)
De wet is de voornaamste bron van recht, maar de voedingsbodem is breder.
Als er een tegenstrijdig voorschrift is dan heeft de hoogste rechtsbron voorrang.
2
, Schema: rechtsbronnen en rangschikking
1) Wetgeving
a. Internationale verdragen
b. Grondwet
c. Wet-decreet-ordonnantie
d. Koninklijk besluit, ministerieel besluit
e. Provincieraadsbesluit
f. Gemeenteraadsbesluit
2) Gewoonterecht
3) Rechtspraak
4) Rechtsleer
5) Algemene rechtsbeginselen
6) Billijkheid
4.1) Wetgeving
Wetteksten en besluiten goedgekeurd door een daarvoor bevoegd orgaan.
Conflicten over bevoegdheid: grondwettelijk hof
Internationale verdragen
Tussen 2 of meerdere landen worden verdragen gesloten
Bilateraal = formele verdragen die tussen 2 staten gesloten worden
Multilateraal = formele verdragen die tussen meer dan 2 staten gesloten worden
Ratificatieproces = teksten worden in nationale wetgeving opgenomen
Grondwet
Hoe land georganiseerd is
Grondwet kan maar gewijzigd worden met 2/3 meerderheid
Inrichting/structuren/samenleving + fundamentele rechten en vrijheden v. bewoners
Wet-decreet-ordonnantie
Federale staat werkt met wetten
Gemeenschappen, Vlaams en Waals gewest werkt met decreten
Brusselse gewest werkt met ordonnanties
Koninklijk besluit, ministerieel besluit
Koninklijk besluit = besluit dat door koning wordt getekend
Ministerieel besluit = besluit dat door ministerie getekend wordt
Provincieraadsbesluit
Gemeenteraadsbesluit
3
, 4.2) Gewoonterecht
Normen die lange tijd eenzelfde wijze door een bepaalde gemeenschap nageleefd worden,
maar zijn niet neergeschreven.
4.3) Rechtspraak
= geheel van de uitspraken door verschillende rechtbanken – volgen van interpretatie
4.4) Rechtsleer
= geheel van juridische teksten die door juristen worden geschreven rond juridische
onderwerpen
4.5) Algemene rechtsbeginselen
= schenking kan je niet terugvragen
Kan wel teruggegeven worden vrijwillig maar niet gedwongen
Geest van de wet in plaats van letter van de wet
Bv: niet 2 maal veroordeeld voor zelfde misdrijf
4.6) Billijkheid
= redelijkheid naar de omstandigheden = vage vorm van recht
5)Indeling van recht
1. Nationaal
o Privaat recht
Burgerlijk recht
Handelsrecht
Vennootschapsrecht
o Publiek recht
Strafrecht
Fiscaal recht
Gerechtelijk recht
Grondwettelijk recht
Administratief recht
2. Internationaal
o Privaat recht
Internationaal privaatrecht
o Publiek recht
Wetgeving van de Europese Unie
Bilaterale/multilaterale verdragen
Verenigde naties
3. Bijzondere gevallen
4
Hoofdstuk 1: inleiding tot het
recht
1)Het begrip recht
Symbolen van recht (godin Justitia): weegschaal, zwaard en blinddoek
Weegschaal = zorgvuldig afgewogen
Zwaard = knopen doorhakken
Blinddoek = recht is voor iedereen gelijk
(Recht = gerechtigheid of rechtvaardigheid, groep van bij de wet vastgestelde rechtsregels,
rechtsgeleerdheid, rechtspraak, wettelijke of morele bevoegdheid, voorrecht, heffing of
belasting)
Objectieve recht = vetgedrukte
2)Definitie recht
Recht =
Een rationeel opgebouwd geheel van begrippen en normen (van rechtsregels)
opgesteld, of minstens bekrachtigd door de samenleving
met als doelstelling de ordening van de maatschappij
en die afdwingbaar zijn ten opzichte van iedereen door een bevoegde overheid
2.1) Een geheel van regels
Een probleem wordt juridisch opgelost als de juiste normen en denktechnieken worden
toegepast.
De normen zijn meestal gedragsregels. Ze kunnen bevelen, verbieden of een handeling
toelaten.
2.2) Opgesteld, minstens bekrachtigd door de samenleving
Parlementaire democratie is bepaald/verkozen door de leden van de samenleving.
Bv: wij gaan stemmen voor de mensen in het parlement, wij hebben hier dus ook een stem in
Rechtsregels die niet meer gevolgd worden door grote groepen worden afgeschaft.
2.3) Met als doelstelling de ordening van de maatschappij
De ordening moet verhinderen dat het recht van de sterkste geldt.
Rechtsregels algemeenheid, objectiviteit, rechtszekerheid
1
,2.4) Het is afdwingbaar door een bevoegde overheid ten opzichte
van iedereen
Iedereen die in dezelfde situatie bevindt, moet zich aan dezelfde rechtsregels houden.
Afdwingen straffen, dwingen, verbieden
Geen rechtsregels kerk, islam, groepering, …
3)Recht verandert en verschilt van land tot land
3.1) Inleiding
Oud rechtboek van Napoleon
Code Napoleon: handboek van burgerlijkrecht Artikel 1 ….
Code civil Belgisch Burgerlijk wetboek
Ook binnen in een land kan het verschillen bv: bepaalde staat krijg je doodstraf voor moord
terwijl je in de andere staat max levenslang krijgt.
Recht is dynamisch – eeuwenlange ontwikkeling
3.2) Codificatie
Codificatie van het recht = artikel per artikel wordt neergeschreven
Systematische wetboeken
Is van gewoonterecht naar geschreven recht gegaan.
Gewoonterecht = ongeschreven recht
3.3) Common Law-traditie
Verjaring = slechts gedurende een bepaalde tijd is een misdrijf strafbaar en kan je dus
vervolgd worden
Minderjarige slachtoffers van seksueel misbruik hebben 15 jaar de tijd om aangifte te doen
vanaf ze meerderjarig geworden zijn.
Geen verjaring meer sinds 2019
In Engeland hebben ze geen verjaring!
Common Law is voortgebouwd op gewoonterecht
Engeland is 1 uitzondering, hier bestaan er geen wetboeken/codificatie
Rechtspraak is veel belangrijker (vonnissen)
4)Bronnen van het recht (niet meer kennen)
De wet is de voornaamste bron van recht, maar de voedingsbodem is breder.
Als er een tegenstrijdig voorschrift is dan heeft de hoogste rechtsbron voorrang.
2
, Schema: rechtsbronnen en rangschikking
1) Wetgeving
a. Internationale verdragen
b. Grondwet
c. Wet-decreet-ordonnantie
d. Koninklijk besluit, ministerieel besluit
e. Provincieraadsbesluit
f. Gemeenteraadsbesluit
2) Gewoonterecht
3) Rechtspraak
4) Rechtsleer
5) Algemene rechtsbeginselen
6) Billijkheid
4.1) Wetgeving
Wetteksten en besluiten goedgekeurd door een daarvoor bevoegd orgaan.
Conflicten over bevoegdheid: grondwettelijk hof
Internationale verdragen
Tussen 2 of meerdere landen worden verdragen gesloten
Bilateraal = formele verdragen die tussen 2 staten gesloten worden
Multilateraal = formele verdragen die tussen meer dan 2 staten gesloten worden
Ratificatieproces = teksten worden in nationale wetgeving opgenomen
Grondwet
Hoe land georganiseerd is
Grondwet kan maar gewijzigd worden met 2/3 meerderheid
Inrichting/structuren/samenleving + fundamentele rechten en vrijheden v. bewoners
Wet-decreet-ordonnantie
Federale staat werkt met wetten
Gemeenschappen, Vlaams en Waals gewest werkt met decreten
Brusselse gewest werkt met ordonnanties
Koninklijk besluit, ministerieel besluit
Koninklijk besluit = besluit dat door koning wordt getekend
Ministerieel besluit = besluit dat door ministerie getekend wordt
Provincieraadsbesluit
Gemeenteraadsbesluit
3
, 4.2) Gewoonterecht
Normen die lange tijd eenzelfde wijze door een bepaalde gemeenschap nageleefd worden,
maar zijn niet neergeschreven.
4.3) Rechtspraak
= geheel van de uitspraken door verschillende rechtbanken – volgen van interpretatie
4.4) Rechtsleer
= geheel van juridische teksten die door juristen worden geschreven rond juridische
onderwerpen
4.5) Algemene rechtsbeginselen
= schenking kan je niet terugvragen
Kan wel teruggegeven worden vrijwillig maar niet gedwongen
Geest van de wet in plaats van letter van de wet
Bv: niet 2 maal veroordeeld voor zelfde misdrijf
4.6) Billijkheid
= redelijkheid naar de omstandigheden = vage vorm van recht
5)Indeling van recht
1. Nationaal
o Privaat recht
Burgerlijk recht
Handelsrecht
Vennootschapsrecht
o Publiek recht
Strafrecht
Fiscaal recht
Gerechtelijk recht
Grondwettelijk recht
Administratief recht
2. Internationaal
o Privaat recht
Internationaal privaatrecht
o Publiek recht
Wetgeving van de Europese Unie
Bilaterale/multilaterale verdragen
Verenigde naties
3. Bijzondere gevallen
4
