P&F_2023_12_01 (overgangsrecht HVR en EOO)

OVERGANGSBEPALINGEN HVR

Relevantie van het overgangsrecht

- huwelijken die ontbonden worden door overlijden
zijn gemiddeld 40 à 50 jaar oud
- echtscheidingen na meer dan 40 jaar huwelijk
komen voor

= uiterst complexe materie




Personen-, familie- en relatievermogensrecht – Prof. dr. Gerd Verschelden 1




Deze ppt: Het overgangsrecht van het huwelijksvermogensrecht +
EOO


Waarom is het relevant om het overgangsrecht van het HVR te zien?
Omdat het huwelijk ontbonden kan worden door overlijden en door
echtscheiding. De echtgenoten leven altijd maar langer en worden
ouder dan vroeger. → Er zijn twee hervormingen geweest aan het
HVR. Sommige mensen sterven/scheiden terwijl ze al in het rusthuis
zitten. Ze zijn getrouwd twee hervormingen van het HVR geleden,
namelijk voor 1976. Ze zijn dus getrouwd onder het oudste HVR. Dit is
in 2018 nog eens veranderd, waardoor we vandaag al drie soorten
HVR kennen. → Welke regels moeten we dan toepassen? Die van
1976, 2018 of van vandaag? → Dit wordt geregeld door het
overgangsrecht.


Boek 1 van het nieuw BW bevat een aantal algemene principes over
toepassing van de wet in de tijd. Daarnaast wordt er ook telkens in de
specifieke wet zelf (= de wet over het HVR) geregeld hoe de nieuwe
wet moet worden toegepast in de tijd. De vraag is dan ook altijd hoe
Boek 1 zich verhoudt ten opzichte van de overgangsbepalingen in de
specifieke wet.




1

, OVERGANGSBEPALINGEN HVR

Wet van 14 juli 1976

Art. 3 wet 14 juli 1976 “Overgangsbepalingen”
bevat 2 artikelen

Art. 47 van art. 4 wet 14 juli 1976 “Opheffings- en
wijzigingsbepalingen”
bevat 3 paragrafen




Personen-, familie- en relatievermogensrecht – Prof. dr. Gerd Verschelden 2




Het overgangsrecht van 1976 is super complex. We moeten alleen de
super grote lijnen kennen.


In 1976 werd er een wet uitgevaardigd ter hervorming van het HVR. In
die wet is er een super complexe manier van artikels. Artikel 3 bevat
eigenlijk twee artikelen. Artikel 4 bevat tientallen artikelen. → De
belangrijkste artikels van de wet van 1976 zijn art 3 en art 47 van art 4.
Die twee artikels moet je gebruiken om overgangsproblemen op te
lossen.


Deze artikelen staan vandaag niet in de codex. Ze staan wel op ufora.
Dit document mag je meenemen naar het examen.




2

, OVERGANGSBEPALINGEN HVR

Algemene beginselen inzake overgangsrecht

Art. 1.2, eerste lid BW: “De wet beschikt alleen voor de
toekomst. Zij heeft geen terugwerkende kracht, tenzij
dit noodzakelijk is voor een doelstelling van algemeen
belang”

= een wettelijk, doch geen grondwettelijk beginsel;
er kan dus van worden afgeweken



Personen-, familie- en relatievermogensrecht – Prof. dr. Gerd Verschelden 3




Sinds 1 januari 2023 staan er in Boek 1 (nieuw) BW een aantal
algemene beginselen inzake overgangsrecht. Dit zijn dus beginselen
die niet specifiek gelden voor alleen het HVR, maar voor alles dat te
maken heeft met burgerlijk recht (en dus ook HVR).


Artikel 1.2, eerste lid BW: “De wet beschikt alleen voor de toekomst. Zij
heeft geen terugwerkende kracht, tenzij dit noodzakelijk is voor een
doelstelling van algemeen belang” → Het principe is dus dat een
nieuwe wet geen gevolgen kan hebben voor het verleden. Ze werkt
alleen voor de toekomst.


Dit artikel mag je niet absoluut interpreteren. Het is dus altijd mogelijk
om er in andere (specifiekere) wetten van af te wijken. Een andere wet
kan dus andere regels inzake overgangsrecht bevatten. Je moet dus
altijd in de specifieke wet gaan kijken of er daar geen andere
overgangsregels zijn opgenomen. → Lex specialis gaat voor op BW. →
Een specifieke wet (zoals bvb de wet van 1976) kan dus bepalen dat
die specifieke wet wél terugwerkende kracht heeft.




3

, OVERGANGSBEPALINGEN HVR

Beginselen afgeleid uit art. 1.2 BW:

1) de nieuwe wet heeft onmiddellijk uitwerking op

- alle rechtshandelingen of rechtsfeiten (en hun
gevolgen) die zich voordoen na de inwerkingtreding

- de toekomstige gevolgen van onder de vroegere wet
ontstane rechtsverhoudingen (art. 1.2, tweede lid BW)



Personen-, familie- en relatievermogensrecht – Prof. dr. Gerd Verschelden 4




Op deze en de volgende dia’s staan de algemene principes inzake
overgangsrecht. Dit zijn dus de algemene principes van het BW.


1) de nieuwe wet heeft onmiddellijk uitwerking op


- alle rechtshandelingen of rechtsfeiten (en hun gevolgen) die zich
voordoen na de inwerkingtreding


- de toekomstige gevolgen van onder de vroegere wet ontstane
rechtsverhoudingen → Wat betekent dit? Dit gaat over de
rechtsverhoudingen die zijn aangegaan onder het oude recht.
Als die rechtsverhoudingen gevolgen hebben na de
inwerkingtreding van de nieuwe wet, dan zal hierop de nieuwe
wet van toepassing zijn.




4