PARODONTOLOGISCHE THERAPIE
HOOFDSTUK 1: PARODONTAAL ABCES
INLEIDING
ACUTE PARODONTALE INFECTIES
= Klinische condities met een plots begin (rapid onset) thv parodontium en geassocieerde structuren.
3 SOORTEN ACUTE PARODONTALE INFECTIES
• Virale infecties: bvb herpetische gingivostomatitis
• Parodontale abcessen
• Necrotiserende parodontale aandoeningen
3 KENMERKEN ACUTE PARODONTALE INFECTIES (plejade aan symptomen)
• Gelokaliseerde (purulente) infectie met al dan niet pusafvloei
• Pijn/ongemak
• Weefselbeschadiging
PARODONTAAL ABCES
= Gelokaliseerde ophoping van pus gelokaliseerd in de gingiva van de parodontale pocket/sulcus die resulteert in een
significante weefselafbraak.
PRIMAIRE SYMPTOMEN (moeten aanwezig zijn)
• Ovoide gelokaliseerde verdikking thv laterale zijde tand
• Bloeding na sonderen (BoP)
ANDERE SYMPTOMEN (niet altijd aanwezig)
• Pusafvloei
• Pijn/ongemak
- Pijn aanwezig: acuut abces
- Pijn afwezig: chronisch abces
• Diepe parodontale pockets
• Verhoogde tandmobiliteit afhv hoeveelheid weefselafbraak
BELANG VAN ABCES
• Een van de weinige klinische situaties in de parodontologie waar de pt onmiddellijk hulp zoekt, vnl. owv pijn
à parodontitis= pijnloos
• Abcessen kunnen de prognose van een sterk parodontaal aangetaste tand beïnvloeden
• Mogelijkheid tot verspreiding van de infectie à aanleiding geven tot systemische complicaties.
,TYPES ABCESSEN
SUBPERIOSTAAL ABCES SUBCUTAAN ABCES SUBMANDIBULAIR ABCES
• Meest voorkomend • De infectie in het bot zoekt een • Onder de m. mylohyoideus
• De infectie in het bot uitweg via de cutane weefsels en tongbodem
zoekt een uitweg tussen • Lang wachten à huid gaat • Gevolg: hyoid wordt naar boven
periost en bot scheuren à pusafvloei via huid geduwd en de tong naar achter wat
kan leiden tot levensbedreigende
situaties.
PREVALENTIE
PREVALENTIE IN ALGEMENE PRAKTIJKEN IN UK GEDURENDE 1 MAAND: % van gestelde diagnoses:
• 1.4 - 2.5%: dento-alveolair abces.
• 1.0 - 1.1%: pericoronitis.
• 0.6 - 0.7%: parodontaal abces
• Algemene praktijk: weinig (1-2%)
PREVALENTIE IN TANDHEELKUNDIGE URGENTIEAFDELINGEN: % tandheelkundige urgenties tgv parodontaal abces:
• Spanje 8%
• USA 14%
• Spoed wel redelijk veel (10% van de urgenties = abces)
PREVALENTIE BIJ PARODONTITISPATIËNTEN
• Gemiddeld 27.5%
- Bij niet-behandelde patienten: 59.7%
- Patiënten in behandeling voor parodontitis: 13.5%
LOKALISATIE: > 50% thv molaren (furcatie en complexe wortelmorfologie).
CONCLUSIE
• Relatief hoge incidentie
• Vnl. in parodontitis pt
• Vnl. bij het bestaan van een parodontale pocket
2
,CLASSIFICATIE à ≠ CLASSIFICATIES OBV ≠ CRITERIA
OP BASIS VAN LOCALISATIE
GINGIVAAL ABCES
• Gelokaliseerde purulente en pijnlijke infectie van marginale gingiva of interdentale papil.
• Vaak t.h.v. insluiting van een vreemd voorwerp met lokale ontsteking.
- Vreemd lichaam verwijderen à pijn/last/zwelling weg na 1-2d
• Kan ook bij parodontitisvrije patiënt.
PARODONTAAL ABCES
• Gelokaliseerde purulente infectie in de weefsels grenzend aan een parodontale pocket die kan leiden tot de destructie
van het parodontaal ligament of alveolaire bot.
• Zwelling t.h.v. muco-gingivale grens.
• Vaak t.g.v. ernstige parodontitis, furcatieproblematiek, gebarsten tanden... omdat de druk niet weg kan
PERI-CORONAAL ABCES
• Gelokaliseerde purulente infectie in de weefsels rondom partieel geërupteerde tand. (Vnl. thv 38 en 48.)
• Sliklast.
• Soms systemische symptomen: malaise en koorts.
• Kan uitbreiden naar posterieure oropharyngeale regio en tongbasis
• R/ Plaats beperken voor het abces om te ontwikkelen
PERI-APICAAL ABCES (ZIE CURSUS ENDO)
• Voorgeschiedenis van cariës, wortelfractuur, endo, restauratie
• Avitaal/half vitaal
• Nauwere pocket: 1 diepe pocket
• R/endo doen
OP BASIS VAN KLINISCH VERLOOP
ACUUT ABCES
• Milde tot ernstige pijn
• Gevoeligheid bij palpatie
• Pus-vrijzetting bij druk
• Gelokaliseerde rode ovoïde/bolvormige laesie
• Exsudatie
• Soms systemische complicaties (koorts, lymfadenopathie, …)
CHRONISCH
• Geen tot doffe pijn (mieren voelen kruipen)
• Gelokaliseerde inflammatoire laesie (niet zo uitgesporken als bij acuut)
• Intermittente exsudatie
• Vaak fistel aanwezig: pus draineren t.h.v. gingiva/pocket à druk weg via fistel/pocket (van acuut naar chronisch)
• Geen systemische complicaties
3
, OP BASIS VAN HET AANTAL
ENKELVOUDIG ABCES
• Eerder gevolg van lokale factoren die resulteren in afsluiten pocketuitgang.
MULTIPLE ABCESSEN
• Multiple externe resorpties.
• Verhoogde vatbaarheid voor parodontitis: bv diabetes mellitus, medisch gecompromitteerde patiënt.
- Diabtes: altijd doorsturen naar HA bij multiple abcessen om glycemie te bepalen
• Antibiotica: tandvlees wordt vooral aan marginale gingiva gezonder Þ pocket sluit af Þ geen uitweg pus.
• Gebrekkig scalen en rootplanen: tandvlees wordt vooral aan marginale gingiva gezonder Þ pocket sluit af Þ geen
uitweg pus.
OP BASIS VAN ETIOLOGISCHE CRITERIA (! MEEST RATIONEEL)
PARODONTAAL ABCES GEASSOCIEERD MET PARODONTITIS
= Een acute infectie als gevolg van een biofilm in parodontale pocket
• Parodontitis activatie → verhoogde pusafvloei en/of verminderde drainage via pocket → abces → actieve botafbraak
• Aanduiding voor actieve parodontale destructie → gingivaal oedeem en pusafvloei via pocket
MECHANISMEN
• Verergering van een chronische laesie
- In een onbehandelde patient
- In een behandelde patiënt onder maintenance therapie
= SRP gehad en ev chirurgie → parodontaal in orde gezet maar eenmaal parodontitis patient altijd parodontitis
patiënten: altijd vatbaar blijven → controle! (BELANG FOLLOW-UP)
• Na actieve parodontale therapie
- Post-scaling parodontaal abces:
à Stukjes tandsteen blokkeren de pocket ingang blijven zitten, in een daarvoor niet ontstoken deel van de
parodontale weefsels
à Coronale heling met persisterende infectie
- Post-chirurgie parodontaal abces:
à Onvolledige verwijdering tandsteen
à Vreemd lichaam: hechting, wondverband etc.
- Post-antibioticum parodontaal abces:
à Indien niet in combinatie met SRP: 42% → want coronale heling → afsluiten pocket
à Superinfectie: overgroei van een bepaalde groep bacteriën niet gevoelig aan AB
PARODONTAAL ABCES BIJ AFWEZIGHEID VAN PARODONTITIS
= Acute infectie door lokale oorzaak
• Impactie van een vreemd lichaam Vb. flossdraad, tandenstoker, krooncement
• Perforatie tandwortel tijdens endo / stiften
• Infectie laterale cyste
• Abnormale morfologie van tandwortel: cementparel/externe wortelresorptie → caviteit die niet gereinigd kan worden
• Tandwortelfractuur
4
HOOFDSTUK 1: PARODONTAAL ABCES
INLEIDING
ACUTE PARODONTALE INFECTIES
= Klinische condities met een plots begin (rapid onset) thv parodontium en geassocieerde structuren.
3 SOORTEN ACUTE PARODONTALE INFECTIES
• Virale infecties: bvb herpetische gingivostomatitis
• Parodontale abcessen
• Necrotiserende parodontale aandoeningen
3 KENMERKEN ACUTE PARODONTALE INFECTIES (plejade aan symptomen)
• Gelokaliseerde (purulente) infectie met al dan niet pusafvloei
• Pijn/ongemak
• Weefselbeschadiging
PARODONTAAL ABCES
= Gelokaliseerde ophoping van pus gelokaliseerd in de gingiva van de parodontale pocket/sulcus die resulteert in een
significante weefselafbraak.
PRIMAIRE SYMPTOMEN (moeten aanwezig zijn)
• Ovoide gelokaliseerde verdikking thv laterale zijde tand
• Bloeding na sonderen (BoP)
ANDERE SYMPTOMEN (niet altijd aanwezig)
• Pusafvloei
• Pijn/ongemak
- Pijn aanwezig: acuut abces
- Pijn afwezig: chronisch abces
• Diepe parodontale pockets
• Verhoogde tandmobiliteit afhv hoeveelheid weefselafbraak
BELANG VAN ABCES
• Een van de weinige klinische situaties in de parodontologie waar de pt onmiddellijk hulp zoekt, vnl. owv pijn
à parodontitis= pijnloos
• Abcessen kunnen de prognose van een sterk parodontaal aangetaste tand beïnvloeden
• Mogelijkheid tot verspreiding van de infectie à aanleiding geven tot systemische complicaties.
,TYPES ABCESSEN
SUBPERIOSTAAL ABCES SUBCUTAAN ABCES SUBMANDIBULAIR ABCES
• Meest voorkomend • De infectie in het bot zoekt een • Onder de m. mylohyoideus
• De infectie in het bot uitweg via de cutane weefsels en tongbodem
zoekt een uitweg tussen • Lang wachten à huid gaat • Gevolg: hyoid wordt naar boven
periost en bot scheuren à pusafvloei via huid geduwd en de tong naar achter wat
kan leiden tot levensbedreigende
situaties.
PREVALENTIE
PREVALENTIE IN ALGEMENE PRAKTIJKEN IN UK GEDURENDE 1 MAAND: % van gestelde diagnoses:
• 1.4 - 2.5%: dento-alveolair abces.
• 1.0 - 1.1%: pericoronitis.
• 0.6 - 0.7%: parodontaal abces
• Algemene praktijk: weinig (1-2%)
PREVALENTIE IN TANDHEELKUNDIGE URGENTIEAFDELINGEN: % tandheelkundige urgenties tgv parodontaal abces:
• Spanje 8%
• USA 14%
• Spoed wel redelijk veel (10% van de urgenties = abces)
PREVALENTIE BIJ PARODONTITISPATIËNTEN
• Gemiddeld 27.5%
- Bij niet-behandelde patienten: 59.7%
- Patiënten in behandeling voor parodontitis: 13.5%
LOKALISATIE: > 50% thv molaren (furcatie en complexe wortelmorfologie).
CONCLUSIE
• Relatief hoge incidentie
• Vnl. in parodontitis pt
• Vnl. bij het bestaan van een parodontale pocket
2
,CLASSIFICATIE à ≠ CLASSIFICATIES OBV ≠ CRITERIA
OP BASIS VAN LOCALISATIE
GINGIVAAL ABCES
• Gelokaliseerde purulente en pijnlijke infectie van marginale gingiva of interdentale papil.
• Vaak t.h.v. insluiting van een vreemd voorwerp met lokale ontsteking.
- Vreemd lichaam verwijderen à pijn/last/zwelling weg na 1-2d
• Kan ook bij parodontitisvrije patiënt.
PARODONTAAL ABCES
• Gelokaliseerde purulente infectie in de weefsels grenzend aan een parodontale pocket die kan leiden tot de destructie
van het parodontaal ligament of alveolaire bot.
• Zwelling t.h.v. muco-gingivale grens.
• Vaak t.g.v. ernstige parodontitis, furcatieproblematiek, gebarsten tanden... omdat de druk niet weg kan
PERI-CORONAAL ABCES
• Gelokaliseerde purulente infectie in de weefsels rondom partieel geërupteerde tand. (Vnl. thv 38 en 48.)
• Sliklast.
• Soms systemische symptomen: malaise en koorts.
• Kan uitbreiden naar posterieure oropharyngeale regio en tongbasis
• R/ Plaats beperken voor het abces om te ontwikkelen
PERI-APICAAL ABCES (ZIE CURSUS ENDO)
• Voorgeschiedenis van cariës, wortelfractuur, endo, restauratie
• Avitaal/half vitaal
• Nauwere pocket: 1 diepe pocket
• R/endo doen
OP BASIS VAN KLINISCH VERLOOP
ACUUT ABCES
• Milde tot ernstige pijn
• Gevoeligheid bij palpatie
• Pus-vrijzetting bij druk
• Gelokaliseerde rode ovoïde/bolvormige laesie
• Exsudatie
• Soms systemische complicaties (koorts, lymfadenopathie, …)
CHRONISCH
• Geen tot doffe pijn (mieren voelen kruipen)
• Gelokaliseerde inflammatoire laesie (niet zo uitgesporken als bij acuut)
• Intermittente exsudatie
• Vaak fistel aanwezig: pus draineren t.h.v. gingiva/pocket à druk weg via fistel/pocket (van acuut naar chronisch)
• Geen systemische complicaties
3
, OP BASIS VAN HET AANTAL
ENKELVOUDIG ABCES
• Eerder gevolg van lokale factoren die resulteren in afsluiten pocketuitgang.
MULTIPLE ABCESSEN
• Multiple externe resorpties.
• Verhoogde vatbaarheid voor parodontitis: bv diabetes mellitus, medisch gecompromitteerde patiënt.
- Diabtes: altijd doorsturen naar HA bij multiple abcessen om glycemie te bepalen
• Antibiotica: tandvlees wordt vooral aan marginale gingiva gezonder Þ pocket sluit af Þ geen uitweg pus.
• Gebrekkig scalen en rootplanen: tandvlees wordt vooral aan marginale gingiva gezonder Þ pocket sluit af Þ geen
uitweg pus.
OP BASIS VAN ETIOLOGISCHE CRITERIA (! MEEST RATIONEEL)
PARODONTAAL ABCES GEASSOCIEERD MET PARODONTITIS
= Een acute infectie als gevolg van een biofilm in parodontale pocket
• Parodontitis activatie → verhoogde pusafvloei en/of verminderde drainage via pocket → abces → actieve botafbraak
• Aanduiding voor actieve parodontale destructie → gingivaal oedeem en pusafvloei via pocket
MECHANISMEN
• Verergering van een chronische laesie
- In een onbehandelde patient
- In een behandelde patiënt onder maintenance therapie
= SRP gehad en ev chirurgie → parodontaal in orde gezet maar eenmaal parodontitis patient altijd parodontitis
patiënten: altijd vatbaar blijven → controle! (BELANG FOLLOW-UP)
• Na actieve parodontale therapie
- Post-scaling parodontaal abces:
à Stukjes tandsteen blokkeren de pocket ingang blijven zitten, in een daarvoor niet ontstoken deel van de
parodontale weefsels
à Coronale heling met persisterende infectie
- Post-chirurgie parodontaal abces:
à Onvolledige verwijdering tandsteen
à Vreemd lichaam: hechting, wondverband etc.
- Post-antibioticum parodontaal abces:
à Indien niet in combinatie met SRP: 42% → want coronale heling → afsluiten pocket
à Superinfectie: overgroei van een bepaalde groep bacteriën niet gevoelig aan AB
PARODONTAAL ABCES BIJ AFWEZIGHEID VAN PARODONTITIS
= Acute infectie door lokale oorzaak
• Impactie van een vreemd lichaam Vb. flossdraad, tandenstoker, krooncement
• Perforatie tandwortel tijdens endo / stiften
• Infectie laterale cyste
• Abnormale morfologie van tandwortel: cementparel/externe wortelresorptie → caviteit die niet gereinigd kan worden
• Tandwortelfractuur
4
