Samenvatting Howest: toegepaste psychologie: derde jaar: crisis en ingrijpende gebeurtenissen

Crisis en ingrijpende gebeurtenissen
1. Introductie
1.1. Ingrijpende gebeurtenissen
Mijn wereld stond stil, dit kan niet, hoe kan dit nu gebeuren, ik kan dit niet geloven,
waarom?, waarom bij ons?, wat heb ik verkeerd gedaan?,…
= gebeurtenissen die jouw leven en/of dat v je naasten ingrijpend veranderen
Schokkende of traumatiserende gebeurtenissen
= gebeurtenis is daarnaast ook nog eens onverwachts en ingrijpend, maar gooit de
basisverwachtingen, je
concept van veiligheid door elkaar, de wereld w dan als onveilig ervaren
Je bent dus niet altijd het rechtstreekse slachtoffer, maar jouw leven zal ook
veranderen. Plots gebeurt er iets en die gebeurtenis laat sporen na, die soms erg
lang voelbaar zijn


Dus:
- Individueel verhaal
- Je kan er meestal niet op voorbereiden, je reactie is voor jezelf ook nieuw
- De gevolgen zijn vaak niet altijd meteen duidelijk of te voorspellen
= controleverlies centraal, over het nu en de toekomst, voor jou en vaak ook je
omgeving


Belangrijk om los te koppelen van crisis:
- Niet iedereen gaat in crisis-modus
- Niet iedereen gaat meteen in crisis modus
Een ingrijpende gebeurtenis kan dus leiden tot crisis, maar niet noodzakelijk
‘Elk mens reageert anders op die specifieke ingrijpende gebeurtenis… Er is geen
goed VS fout, er is geen handleiding.’
Zie dia 17-22 voor casusvoorbeelden


1.2. Crisis
Het begrip: geen evidente, eenduidige definitie
Zal voor elk persoon anders zijn, elk persoon zal ookanders reageren…
‘Crisis = onmogelijkheid om om te gaan/zich aan te passen aan een verandering’
To deal, or not to deal
Een crisis ontstaat of bestaat als de mogelijkheden v individuen/groepen om een
noodzakelijk of wenselijk doel te bereieken uitgeput, ontoereikend of geblokkeerd
zijn.



1

, ‘Crisis = periode van onevenwicht en verminderd functioneren als gevolg v
gebeurtenis of situatie. Deze veroorzaakt een significant probleem, dat niet kan
opgelost w door vertrouwde coping strategieen.’




 Kenmerken vd persoon in crisis
o Bewustzijnsvernauwing
o Verbijstering
o Pre-occupatie met directe verleden
o Machteloosheid
o Cirkeldenken
Aangevuld met procesmatige kenmerken
o Oplopende spanning
o Tekortschieten v vertrouwde oplossingen voor problemen
Maar ook
o Richten van je krachten op behoud vd bestaande situatie
Naast ook rekening houden met
o Rol vd omgevingsfactoren hiering
o Moeizaamheid vh veranderingsproces


Een crisis verwijst niet naar de situatie of objectieve gebeurtenis zelf maar wel
naar individus subjectieve
ervaring of perceptie van en diens reactie op een bepaalde situatie.
Kern: kan ik deze situatie (last) oplossen of dragen, met mijn gebruikelijke
copinmechanismen (draagkr8)
→ Ja: evenwicht tss draaglast en kracht
→ Draaglast en kracht uit evenwicht => crisis (crisis is dus kwestie v
perceptie)
Maar blijft dus vooral een subjectieve ervaring van een bepaalde situatie:
Gevolgen:
- Zeer verschillend per individu, zelfs al maakt de groep hetzelfde mee
- Afhankelijk vh hier en nu hoe het w beleefd
- En zal dus sterk bepaald w door de perceptie v elke persoon op die specifieke
situatie op dat moment


 Opdeling van crisis volgens oorzaak
a) 1 gebeurtenis, een acute stressor
 Plotse en schokkende gebeurtenis voor deze persoon
2

,  Stress rea zijn normale rea op een abnormale gebeurtenis
 W niet door iedereen als een schokkende gebeurtenis ervaren
b) Cumulatie van verschillende gebeurtenissen, een cluster
 Aanhoudende of chronische stress, waarvoor gebruikelijke
hulpbronnen werden opgebruikt
 Geleidelijke opeenstapeling
 ‘Ik ben op’
 Persoon heeft vaak de cumulatie v stress niet zien aankomen of
opgemerkt
 Vaak signaal v deze opeenstapeling pre-aanmelding, bv
paniekaanval
c) Psychiatrische crisis of noodgeval
 Acuut toestandbeeld in verloop v langdurige psychiatrische
aandoening
 Bv psychotische opstoot
 De gebruikelijke copingmechanismen lijken niet langer voldoende
om de opstoot te dragen en terug tot rust te komen
 Snelle diagnose en correcte doorverwijzing


 Subtypes
1) Ontwikkelingscrisis/levensfase crisis
‘Transitie vd ene fase naar de andere’
 Resultaat v normale processen v groei en ontwikkeling
 Kan vaak gelinkt w aan socifieke ontwikkelingsfase in leven
 Voorspelbaar en deel vh leven
 Kwestbaarheid vh individu gelinkt aan het vinden van een
evenwicht
Bv: ontwikkelingstheorie v Erickson, Midlife crisis
Voorwaarde tot persoonlijke groei


2) Situationele crisis
Verwachte gebeurtenissen, te voorspellen levenssituaties
Bv zwangerschap, eerste schooldag…
Zulke situationele crises, die dus verbonden zijn met een specifieke
levenssituatie op een welbepaald moment, kennen doorgaans een
gunstige afloop, waarbij de persoon in kwestie na de crisis op een
hoger niveau functioneert = persoonlijke groei…”



3

, 3) Sociale of incidentele crisis
 Een ongewone of onverwachte gebeurtenis, die niet te voorspellen
is qua gebeurtenis an sich of qua timing
 2 subtypes:
 Onvoorziene life-events: spoedopname, plots overlijden…
 Slachtoffercrisis: natuurramoen, brand, verkrachting…




 Interventie afhankelijk van..
o Crisis ontwikkelingsmodel (COM)




o De fases volgens Caplan
Eerste psychiater die concept ‘homeostaste’ koppelt aan crisis
interventie en crisis in verschillende fases opdeelt
‘De mens in crisis zal streven naar herstel vh voorafgaand evenwicht’
Fases:
1) Teoname v spanning als rea op gebeurtenis
2) De toegenomen spanning leidt tot negatief effect op dagelijks leven
3) Onopgeloste spanning leidt tot depressie
4) Falen om de crisis op te lossen kan leiden tot psychologische
decompensatie


o Het Crash-model

4