samenvatting TAB 3.4 geestelijke gezondheidszorg

TAB 3.4: GEESTELIJKE
GEZONDHEID
DEEL 1: VERWIMP

1. INLEIDING

 Ontwikkelingen in de organisatie van de GGZ in België
o Doel
 Preventie  verslaving, suïcide, eetstoornissen
 Versterken geïntegreerde en zorgnoodgestuurde GGZ
 Versterken beleid  aangepaste regelgeving, financiering
 De geestelijke gezondheid heeft ook een groot stigma mensen hebben snel vooroordelen
o Dit weerhoudt mensen ervan om hulp te zoeken
o Discriminatie in de hulpverlening wet een lagere levensverwachting bij mensen met een
psychische aandoening in de hand werkt
o Geïnternaliseerd of zelfstigma gaat gepaard met ernstigere symptomen, een verminderd
gevoel van eigenwaarde en minder kwaliteit van leven
 Soorten stigma
o Publiek stigma
 ‘negatieve oordelen die we tegen elkaar uiten op basis van gedevalueerde
groepsidentiteiten’
 Zelfstigma  het verinnerlijken van de negatieve oordelen van anderen
 Structureel stigma  ongelijkheid in cultuur en wet- & regelgeving
 Frames  counterframes
o Cultureel gedeelde schema’s van waaruit mensen betekenis geven aan een specifieke situatie
 Stigma = resultaat van het toepassen van een specifiek frame om de oorzaken, gevolgen en
oplossingen van een psychische stoornis in kaart te brengen
o Fluctueert afhankelijk van de aard van de aandoening
 Abnormaliteit
o Uitzonderlijk (bv. dingen zien en horen, wereldrecordhouder)
o Sociaal afwijkend  cultureel, generatieverschillen
o Foute perceptie van de realiteit
 Hallucinaties in sommige culturen GEEN symptomen van ziekte
o Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon  kan normaal zijn hangt af van de intensiteit
o Ongepast of contraproductief gedrag
o Gevaar
 Bv. in oorlogstijden waren ‘suicide missions’ heldhaftig, nu worden ze gezien als een
teken van zwakte door sommigen
o  afwijken in bepaald opzicht is niet in zijn geheel afwijkend
 Diagnostische criteria  DSM-V
 Er is sprake van een psychische stoornis als
o Emotioneel lijden
o Ernstige belemmering in het functioneren
o Gedrag dat kan leiden tot persoonlijk lijden, pijn, invalidatie, dood…
o Langere tijd aanhoudend, past niet meer in de normale reactie
 3 preventie-niveaus




1

, o Primaire preventie (bevorderen van gezondheid)
o Secundaire preventie (herstellen van gezondheid)
o Tertiaire preventie (behouden van gezondheid)
 Neuman systems model  focust vooral waar de patiënt op botst en kijkt niet naar de ziekte
 Herstelgerichte benadering
o Doel
 Herstel = geen terugkeer naar voorheen, geen genezing
 Focus op wat mensen nog wel kunnen
 Focus op ontwikkeling, wat men wil bereiken
 Focus op grip en regie over het leven
o Herstel = een uniek, traag, onvoorspelbaar & voortdurend proces
o Verschillende fasen
 Overweldigend zijn door de aandoening
 Worstelen met de aandoening
 Leven met de aandoening
 Leven voorbij de aandoening
o 4 aspecten van herstel
 Herstel van gezondheid
 = verbetering van symptomen
 Functieherstel
 = verbetering in alledaags functioneren en zelfregulatie
 Maatschappelijk herstel
 = participatie, vervullen van eerdere en/of nieuwe rollen
 Persoonlijk herstel
 Hangt samen met de 3 vorige aspecten

1.1 HET BEROEPS- EN FUNCTIEPROFIEL VAN DE PSYCHIATRISCHE VERPLEEGKUNDIGE

 Het beroepsprofiel
o Doel= patiënt zo lang mogelijk thuis kunnen houden
 De hulpverlener ziet de hulpvrager niet als patiënt met een stoornis, maar als iemand die de
mogelijkheid heeft om zijn leven weer in eigen regie te krijgen en daarvoor het nodige zelfvertrouwen
moet ontwikkelen
 Als je in gesprek gaat met je patiënt let je op volgende
o Je luistert vooral wat je patiënt te zeggen heeft en vat soms samen
o Als je het gesprek wilt afronden kaart je geen nieuwe onderwerpen aan
o Niet enkel focussen op lijden en verlies, maar ook vanuit een positieve benadering
o Luister naar het buikgevoel  intuïtie




2

,2. ALGEMENE PSICHIATRISCHE VERPLEEGKUNDIGE VAARDIGHEDEN

2.1 COMMUNICEREN

 Je communiceert altijd
 Inhoudsniveau  wat wordt er gezegd
 Betrekkingsniveau  hoe wordt het gezegd (non-verbale communicatie)
 5 T’s
o Tijd  wees flexibel maar ook duidelijk
o Timing  verwachtingen komen niet altijd overeen met de behoeften en mogelijkheden van
de patiënt
o Taal  vermijdt vakjargon & let op non-verbale communicatie
o Technieken
o Taboes  bij de VPK: angst om zaken op te roepen  handelingsverlegenheid
 Valkuilen
o Te veel het gesprek willen aangaan
o Tegenoverdracht/ afkeer creëren
o Gedrag en gevoelens van patiënt in ons eigen referentiekader te plaatsen
o Evenwicht niet vinden met professioneel & menselijk
 Je kan defensief overkomen gebruik daarom
o Ik taal, spontaniteit, empathie, gelijkwaardigheid
 Stel voor jezelf grenzen
 Confronteren = tegenover elkaar zitten
o Kan therapeutisch heel zinvol/effectief zijn, maar evengoed schadelijk voor de relatie
o Vermijdt jij boodschappen
o Luister actief en koppel ook terug
 Duurtijd van een gesprek 30 – 45 min daarna win je geen nieuwe info in
 Fasen in gespreksbouw
o opening
 Als jij gesprek begint vertel waarom en de reden hiervan
 Als patiënt begint laat hem vertellen waarom hij naar jouw komt
o Inleiding
 Vertel specifiek wat je wil bespreken
o Ontwikkeling of verkenning
 In deze fasen creëer je je eigen stijl
 Bv. stiltes, meegaan/invoegen,
 persoonlijke voorbeelden/ eigen ervaringen  indien mogelijk
o Afsluiting van het gesprek
 2 belangrijke factoren
 Beide partijen accepteren de afronding
 Geen nieuwe onderwerpen in deze fasen
 Verpleegkundig gesprek is geen vervanging van een gesprek bij de psychiater




3

, 2.2 OBSERVEREN

 Deel 1  algemene gegevens (naam, leeftijd, hoe opgenomen en waar…)
 Deel 2  algemene presentatie (eerste indruk, mimiek, spraak, motoriek…)
 Deel 3  diepere observaties (bewustzijn, geheugen, concentratie, denken, waarnemen…)
 Deel 4  aanvullende observaties (deelname aan activiteiten, reactie op opnamen, toekomst,
medicatie)
 Gevaar van interpretatie
o Littekens  trauma, mishandeling, druggebruik??
o Spraak  confabuleren  Korsakov?

2.3 RAPPORTEREN

 Bundelen van alle essentiële informatie uit gesprekken en/of observaties op objectieve, neutrale wijze
 Wees objectief, waargenomen feiten, vertrouwelijke info

2.4 REFLECTEREN

 Neem voldoende tijd om stil te staan bij zowel het proces van de patiënt als jouw rol

3. PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK

3.1 BIO-PSYCHO-SOCIAAL MODEL

 Algemene karakteristieken
o Beperkende kijk op zichzelf, hun omgeving
o Rigide, inflexibele en ineffectieve gedragspatronen
o Geen behoefte om te veranderen
 Psyco
o Psychodynamica
 Vorming identiteit onafhankelijk van die van de ouders, het ‘zelfgevoel’
o Leertheoretisch perspectief
 Ervaring uit de jeugd  patroon van maladaptieve relaties
 Extreem strenge controle vanuit de ouders
o  perfectionistische norm
 Altijd ontmoedigd eigen mening te uiten
o  afhankelijkheidspatroon
 Sociaal
o Kind groeit op in een context  mishandeling, verwaarlozing
o Gevolg kind weet niet beter en vindt dit dus normaal
 Bio
o Genetica  erfelijke kwetsbaarheid + negatieve ervaringen in het leven




4