ONDERZOEK VOOR DE RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT NAAR DE
GEVOLGEN VAN DE VERANDERING NAAR HET NIEUWE WERKEN
OPDRACHTGEVER RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT
LOCATIE BREDA
PRAKTIJKBEGELEIDERS C. KOSTER & L. WESTERVEEN
OPDRACHTNEMER IRENE MULDER
STUDENTNUMMER 0049765
OPLEIDING COMMUNICATIE
OPLEIDINGSINSTITUUT HZ UNIVERSITY OF APPLIED SCIENCES
BEGELEIDEND DOCENT H. BLOK
PLAATS VAN UITGAVE BREDA
DATUM VAN UITGAVE 8- 07-2014
Niets uit deze scriptie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,
fotokopie, microfilm, digitaal of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de HZ University of Applied Sciences en de schrijver.
Voor akkoord:
Irene Mulder, 8 juli 2014
, VOORWOORD
Deze afstudeerscriptie is de afsluiting van mijn HBO studie Communicatie aan de HZ University
of Applied Sciences te Vlissingen. Ik heb hier maanden lang met veel plezier en energie aan
gewerkt. Uiteindelijk kan ik nu zeggen dat ik een erg gezellige en vooral leerzame periode bij de
rechtbank Zeeland-West-Brabant achter de rug heb.
In de afgelopen maanden heb ik veel nieuwe mensen leren kennen. Zij hebben mij nieuwe
inzichten gegeven voor mijn onderzoek. Sommige hiervan wil ik specifiek bedanken.
Als eerste wil ik mijn stagebegeleidster Loes Westerveen bedanken die mij in de praktijk
veel heeft geholpen. We hadden veel contact uren, omdat we op dezelfde locatie werkten.
Ik kon bij haar altijd direct terecht voor vragen.
Daarnaast wil ik Marianne Michielsen bedanken die altijd aanwezig was om mij te
helpen. Ook al was zij niet mijn directe begeleider, toch voelde ik dat wel zo. Samen met
Loes Westerveen zorgde ze dat ik een gezellige en leerzame tijd heb beleefd op de locatie
in Breda.
Ik wil mijn stagebegeleidster Corrie Koster bedanken voor het creëren van deze
afstudeermogelijkheid en voor het meedenken aan mijn onderzoek. Ondanks dat ze op
een andere locatie zat, was ze altijd goed bereikbaar en bereid om mij te helpen.
Daarnaast wil ik Ton Heymans bedanken voor de energie die hij heeft gestopt in het
geven van opbouwende kritiek.
Ook mijn begeleidster van school, Hanneke Blok, wil ik bedanken voor haar begeleiding.
Tot slot wil ik alle mensen van de rechtbank Zeeland-West-Brabant en rechtbank s’-
Hertogenbosch bedanken die mij hebben geholpen met het onderzoek.
, SAMENVATTING
De rechtbank Zeeland-West-Brabant is gefuseerd en bestaat uit vier locaties. Deze locaties zijn:
Middelburg, Bergen op Zoom, Breda en Tilburg. De rechtbank Zeeland-West-Brabant ondergaat
een grote verandering naar het nieuwe werken. Onder de verandering naar het nieuwe werken
worden zes factoren van het nieuwe werken, digitalisering en kennismanagement verstaan. Al
deze veranderingen vinden tegenwoordig in de rechtbank plaats. Daarnaast is het huidige
communicatiebeleid, dat bij de veranderingen wordt toegepast, ook onderzocht. De rechtbank
weet echter niet, hoe de rechters en juridisch medewerkers over de veranderingen denken en
hoe ze hen kunnen begeleiden in het proces naar het nieuwe werken. De centrale vraag van dit
onderzoek luidt dan ook: op welke manier kan de rechtbank inspelen op de verandering naar het
nieuwe werken en hoe kan communicatie hierbij een rol spelen?
Om deze vraag te beantwoorden, is er door middel van enquêtes en tien interviews
praktijkonderzoek gedaan. Hieruit kunnen de volgende conclusies worden getrokken:
De gebruikers van de digitale bronnen weten door de grote hoeveelheid informatie niet
waar ze precies naar de juiste bron moeten zoeken, dat maakt het werk onoverzichtelijk.
De medewerkers van rechtbank Zeeland-West-Brabant vinden de infrastructuur erg
slecht. De computers zijn traag en lopen regelmatig vast. Dit kost veel tijd voor het
zoeken naar de juiste bron. De infrastructuur maakt het onwerkbaar om het werk goed te
kunnen uitvoeren.
De rechters en juridisch medewerkers vinden het fijn om een boek naast zich te hebben
liggen. Op die manier hebben ze meer overzicht en kunnen ze makkelijk bladeren.
De rechters en juridisch medewerkers zijn sceptisch over de zes factoren van het nieuwe
werken. De voornaamste reden is het verliezen van een vaste werkplek.
Er wordt in de organisatie gevreesd voor kantoortuinen. Ze zijn bang om hierdoor snel
afgeleid te worden en hebben daarom behoefte aan een concentratieplek.
De rechters en juridisch medewerkers zijn positief over hoe de kennis in de organisatie
wordt verspreid.
De communicatie is erg eenzijdig. Er wordt voornamelijk via Intro gecommuniceerd.
Door de conclusies kunnen de volgende aanbevelingen voor de rechtbank worden gedaan:
De bibliothecarissen kunnen optreden als digi coaches om zo de rechters en juridisch
medewerkers te begeleiden bij het raadplegen van de digitale bronnen.
Een beter infrastructuur aanleggen om het nieuwe werken en het digitaliseren
aantrekkelijker te maken.
Vaker, persoonlijker en duidelijker over de veranderingen communiceren.
Het antwoord van de centrale vraag luidt dus: de rechtbank moet ervoor zorgen dat de
voordelen van de digitalisering worden weergegeven en de angst voor het nieuwe werken wordt
afgenomen. Het eerste kunnen ze doen met behulp van het inzetten van digi coaches. Zij kunnen
de gebruikers laten zien hoe ze het beste een bron kan vinden. Daarnaast is het ook belangrijk
dat zij de gebruikers op de hoogte stellen van nieuwe ontwikkelingen. De rechtbank kan de angst
voor het nieuwe werken laten wegnemen door er beter over te communiceren, zodat mensen
gerust worden gesteld. Dit kan door te laten zien hoe andere bedrijven het hebben aangepakt en
hoe het bij hen succesvol werkt. De infrastructuur moet verbeterd worden, wil de rechtbank het
personeel zo efficiënt mogelijk laten werken. Via een goede infrastructuur worden veel dingen
digitaal geregeld, dit kan een hoop tijd schelen. Een goede infrastructuur is ook nodig voor het
thuiswerken. Kennismanagement binnen de rechtbank verloopt goed. De medewerkers zouden
elkaar kunnen motiveren om meer kennis te delen. Daarnaast zouden er voor bepaalde teams
meer overleggen kunnen plaatsvinden.
, INHOUDSOPGAVE
1. INLEIDING
1.1 AANLEIDING 1
1.2 PROBLEEMSTELLING 2
1.3 DOELSTELLING 2
1.4 CENTRALE VRAAG 2
1.5 DEELVRAGEN 3
1.6 LEESWIJZER 3
2. ORGANISATIEBESCHRIJVING
2.1 VISIE 4
2.2 HET NIEUWE WERKEN 4
2.2.1 DIGITALISERING 5
2.2.2 KENNISMANAGEMENT 5
2.3 JURIDISCHE INFORMATIEVOORZIENINGEN EN ONDERSTEUNENDE
VAKLITERATUUR 6
2.3.1 PAPIEREN BRONNEN 7
2.3.2 DIGITALE BRONNEN 7
2.3.3 ATTENDERING 8
2.4 COMMUNICATIE BIJ VERANDERING 8
2.5 DE GERECHTSBIBLIOTHEEK 9
3. THEORETISCH KADER
3.1 HET NIEUWE WERKEN 11
3.2 DIGITALISERING 11
3.3 KENNISMANAGEMENT 12
3.3.1 KENNISWAARDEKETEN 13
3.3.2 IMPLICIETE EN EXPLICIETE KENNIS 14
3.4 VERANDERINGEN 14
3.4.1 ADOPTION CURVE 14
3.4.2 THE CHANGE CURVE 15
3.5 COMMUNICATIE BIJ VERANDERING 16
3.5.1 HOOFDFUNCTIES VAN INTERNE COMMUNICATIE 16
3.5.2 ACCEPTATIEPROCES 16
3.5.3 VERANDERSTRATEGIE 17
3.5.4 COMMUNICATIESTRATEGIE 18
GEVOLGEN VAN DE VERANDERING NAAR HET NIEUWE WERKEN
OPDRACHTGEVER RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT
LOCATIE BREDA
PRAKTIJKBEGELEIDERS C. KOSTER & L. WESTERVEEN
OPDRACHTNEMER IRENE MULDER
STUDENTNUMMER 0049765
OPLEIDING COMMUNICATIE
OPLEIDINGSINSTITUUT HZ UNIVERSITY OF APPLIED SCIENCES
BEGELEIDEND DOCENT H. BLOK
PLAATS VAN UITGAVE BREDA
DATUM VAN UITGAVE 8- 07-2014
Niets uit deze scriptie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,
fotokopie, microfilm, digitaal of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de HZ University of Applied Sciences en de schrijver.
Voor akkoord:
Irene Mulder, 8 juli 2014
, VOORWOORD
Deze afstudeerscriptie is de afsluiting van mijn HBO studie Communicatie aan de HZ University
of Applied Sciences te Vlissingen. Ik heb hier maanden lang met veel plezier en energie aan
gewerkt. Uiteindelijk kan ik nu zeggen dat ik een erg gezellige en vooral leerzame periode bij de
rechtbank Zeeland-West-Brabant achter de rug heb.
In de afgelopen maanden heb ik veel nieuwe mensen leren kennen. Zij hebben mij nieuwe
inzichten gegeven voor mijn onderzoek. Sommige hiervan wil ik specifiek bedanken.
Als eerste wil ik mijn stagebegeleidster Loes Westerveen bedanken die mij in de praktijk
veel heeft geholpen. We hadden veel contact uren, omdat we op dezelfde locatie werkten.
Ik kon bij haar altijd direct terecht voor vragen.
Daarnaast wil ik Marianne Michielsen bedanken die altijd aanwezig was om mij te
helpen. Ook al was zij niet mijn directe begeleider, toch voelde ik dat wel zo. Samen met
Loes Westerveen zorgde ze dat ik een gezellige en leerzame tijd heb beleefd op de locatie
in Breda.
Ik wil mijn stagebegeleidster Corrie Koster bedanken voor het creëren van deze
afstudeermogelijkheid en voor het meedenken aan mijn onderzoek. Ondanks dat ze op
een andere locatie zat, was ze altijd goed bereikbaar en bereid om mij te helpen.
Daarnaast wil ik Ton Heymans bedanken voor de energie die hij heeft gestopt in het
geven van opbouwende kritiek.
Ook mijn begeleidster van school, Hanneke Blok, wil ik bedanken voor haar begeleiding.
Tot slot wil ik alle mensen van de rechtbank Zeeland-West-Brabant en rechtbank s’-
Hertogenbosch bedanken die mij hebben geholpen met het onderzoek.
, SAMENVATTING
De rechtbank Zeeland-West-Brabant is gefuseerd en bestaat uit vier locaties. Deze locaties zijn:
Middelburg, Bergen op Zoom, Breda en Tilburg. De rechtbank Zeeland-West-Brabant ondergaat
een grote verandering naar het nieuwe werken. Onder de verandering naar het nieuwe werken
worden zes factoren van het nieuwe werken, digitalisering en kennismanagement verstaan. Al
deze veranderingen vinden tegenwoordig in de rechtbank plaats. Daarnaast is het huidige
communicatiebeleid, dat bij de veranderingen wordt toegepast, ook onderzocht. De rechtbank
weet echter niet, hoe de rechters en juridisch medewerkers over de veranderingen denken en
hoe ze hen kunnen begeleiden in het proces naar het nieuwe werken. De centrale vraag van dit
onderzoek luidt dan ook: op welke manier kan de rechtbank inspelen op de verandering naar het
nieuwe werken en hoe kan communicatie hierbij een rol spelen?
Om deze vraag te beantwoorden, is er door middel van enquêtes en tien interviews
praktijkonderzoek gedaan. Hieruit kunnen de volgende conclusies worden getrokken:
De gebruikers van de digitale bronnen weten door de grote hoeveelheid informatie niet
waar ze precies naar de juiste bron moeten zoeken, dat maakt het werk onoverzichtelijk.
De medewerkers van rechtbank Zeeland-West-Brabant vinden de infrastructuur erg
slecht. De computers zijn traag en lopen regelmatig vast. Dit kost veel tijd voor het
zoeken naar de juiste bron. De infrastructuur maakt het onwerkbaar om het werk goed te
kunnen uitvoeren.
De rechters en juridisch medewerkers vinden het fijn om een boek naast zich te hebben
liggen. Op die manier hebben ze meer overzicht en kunnen ze makkelijk bladeren.
De rechters en juridisch medewerkers zijn sceptisch over de zes factoren van het nieuwe
werken. De voornaamste reden is het verliezen van een vaste werkplek.
Er wordt in de organisatie gevreesd voor kantoortuinen. Ze zijn bang om hierdoor snel
afgeleid te worden en hebben daarom behoefte aan een concentratieplek.
De rechters en juridisch medewerkers zijn positief over hoe de kennis in de organisatie
wordt verspreid.
De communicatie is erg eenzijdig. Er wordt voornamelijk via Intro gecommuniceerd.
Door de conclusies kunnen de volgende aanbevelingen voor de rechtbank worden gedaan:
De bibliothecarissen kunnen optreden als digi coaches om zo de rechters en juridisch
medewerkers te begeleiden bij het raadplegen van de digitale bronnen.
Een beter infrastructuur aanleggen om het nieuwe werken en het digitaliseren
aantrekkelijker te maken.
Vaker, persoonlijker en duidelijker over de veranderingen communiceren.
Het antwoord van de centrale vraag luidt dus: de rechtbank moet ervoor zorgen dat de
voordelen van de digitalisering worden weergegeven en de angst voor het nieuwe werken wordt
afgenomen. Het eerste kunnen ze doen met behulp van het inzetten van digi coaches. Zij kunnen
de gebruikers laten zien hoe ze het beste een bron kan vinden. Daarnaast is het ook belangrijk
dat zij de gebruikers op de hoogte stellen van nieuwe ontwikkelingen. De rechtbank kan de angst
voor het nieuwe werken laten wegnemen door er beter over te communiceren, zodat mensen
gerust worden gesteld. Dit kan door te laten zien hoe andere bedrijven het hebben aangepakt en
hoe het bij hen succesvol werkt. De infrastructuur moet verbeterd worden, wil de rechtbank het
personeel zo efficiënt mogelijk laten werken. Via een goede infrastructuur worden veel dingen
digitaal geregeld, dit kan een hoop tijd schelen. Een goede infrastructuur is ook nodig voor het
thuiswerken. Kennismanagement binnen de rechtbank verloopt goed. De medewerkers zouden
elkaar kunnen motiveren om meer kennis te delen. Daarnaast zouden er voor bepaalde teams
meer overleggen kunnen plaatsvinden.
, INHOUDSOPGAVE
1. INLEIDING
1.1 AANLEIDING 1
1.2 PROBLEEMSTELLING 2
1.3 DOELSTELLING 2
1.4 CENTRALE VRAAG 2
1.5 DEELVRAGEN 3
1.6 LEESWIJZER 3
2. ORGANISATIEBESCHRIJVING
2.1 VISIE 4
2.2 HET NIEUWE WERKEN 4
2.2.1 DIGITALISERING 5
2.2.2 KENNISMANAGEMENT 5
2.3 JURIDISCHE INFORMATIEVOORZIENINGEN EN ONDERSTEUNENDE
VAKLITERATUUR 6
2.3.1 PAPIEREN BRONNEN 7
2.3.2 DIGITALE BRONNEN 7
2.3.3 ATTENDERING 8
2.4 COMMUNICATIE BIJ VERANDERING 8
2.5 DE GERECHTSBIBLIOTHEEK 9
3. THEORETISCH KADER
3.1 HET NIEUWE WERKEN 11
3.2 DIGITALISERING 11
3.3 KENNISMANAGEMENT 12
3.3.1 KENNISWAARDEKETEN 13
3.3.2 IMPLICIETE EN EXPLICIETE KENNIS 14
3.4 VERANDERINGEN 14
3.4.1 ADOPTION CURVE 14
3.4.2 THE CHANGE CURVE 15
3.5 COMMUNICATIE BIJ VERANDERING 16
3.5.1 HOOFDFUNCTIES VAN INTERNE COMMUNICATIE 16
3.5.2 ACCEPTATIEPROCES 16
3.5.3 VERANDERSTRATEGIE 17
3.5.4 COMMUNICATIESTRATEGIE 18
