hoofdstuk 4: interpersoonlijke processen:
de mate waardoor we beïnvloed worden door de anderen.
→ wat doet de aanwezigheid van iemand anders met ons als persoon?
2 condities:
→ zo snel je voornaam schrijven. normaal
→ zo snel mogelijk je voornaam andersom schrijven.
welke was het snelst → 1e x, je bent dit gewend. (dominant gedrag, automatisch in ons zit)
→ 2e x, ooit als ww gebruikt → vaak gebruikt → dominant
experiment in 1985 gedaan.
→ de ene keer alleen, andere keer terwijl er iemand anders bij hen aanwezig was.
het schrijven wat ze gewoon waren (eigen naam) ging sneller in aanwezigheid van andere dan alleen en het
schrijven van je naam maar omgekeerd ging trager in aanwezigheid van een ander dan alleen.
4.1 als de individuele prestaties identificeerbaar zijn
= experimenten waarbij je iets moet doen (prestatie leveren) in aanwezigheid van iemand anders die jou kan
beoordelen, die kan zien wat je doet.
4.1.1 sociale facilitatie:
bepaalde dingen die je doet waarbij je beter presteert als er andere aanwezig zijn? → sporter met publiek.
→ ik presteer beter als ik samen met iemand anders fitness.
bepaalde dingen die je doet waarbij je minder goed presteert als er andere aanwezig zijn.
→ pianostuk, op een manier geremd wordt om dat stuk in de vingers te krijgen → mindere prestatie
→ mondeling, je weet over wat je het hebt, je stapt naar docent en weet het nimmer.
Triplett → liefhebber wielrennen (grondleggers sociale psychologie)
begon met een onderzoek over de invloed van andere mensen op onszelf
als fietsers een bepaalt parcours tegen de tijd moest fietsen dan deed die het beter als er nog een tweede fietser bij
was dan wanneer dat hij het alleen moest doen.
fietser A zo snel mogelijk, hetzelfde parcours met iemand anders (sociale conditie) ging altijd sneller dan wanneer
ze het alleen moesten doen.
→ er ontstaat een competitie, wanneer we met 2 zijn en we doen hetzelfde dan worden we tegen
elkaar opgezet, we voelen snel een competitiedrang
,triplett heeft eerste sociaal psychologisch experiment opgezet
→ hengelspoel.
kinderen als proefpersonen
2 condities:
- alleen conditie → kind kreeg de opdracht om een hengelspoel zo snel mogelijk op te winden.
= eenvoudige taak
- sociale conditie → 2 kinderen naast elkaar en ze moesten tegen zo weinig mogelijk tijd de
hengelspoel opwinden.
merkte hetzelfde, als de kinderen in sociale conditie werden gezet dan was de tijd minder lang dan in de alleen
conditie.
→ terug verklaring → competitie.
wanneer 2 kinderen hetzelfde gedrag moeten stellen dan worden we beïnvloed door de
prestatie van een ander, we nemen hem als referentiepunt. Ik wil het beter doen en zo
beginnen ze tegen elkaar op te boksen → minder tijd nodig hebben.
= meest voor de hand liggende verklaring, competitie.
triplett heeft een 3de conditie erin gestoken:
→ sociale conditie, 1 kind deed de taak de andere voerde de taak niet uit maar was louter aanwezig.
(schakelt zo de competitiedrang uit)
ook in deze sociale conditie (gewoon een publieks conditie was, gewoon iemand aan het kijken) ging het
sneller om die hengelspoel op te winden.
→ ook door het louter aanwezig zijn van iemand verbetert de prestatie.
Chen → zoöloog
mieren niet meteen competitie, is een menselijk iets.
heeft het # zandkorrels een mier van plek A→ B kan verhuizen in een alleen conditie, heeft dit
vergeleken met een sociale conditie als er naast die ppmier nog een andere mier wordt gezet hoeveel
kan die dan verplaatsen?
ook hier werden er meer zandkorrels verplaatst door die ene ppmier in de sociale conditie dan in de
alleenconditie
De castro → heeft gemerkt dat mensen meer gaan eten als er andere aanwezig zijn. (meer
opgeschept worden)
mensen scheppen meer eten op in een sociale conditie dan in een alleen conditie.
= herdaan bij veel dieren, heel veel gedragingen (ejaculatie vd rat, vaker/sneller)
wat is er eigen → beter presteren wanneer andere er bij zijn?
makkelijke taken, eenvoudige taken, die we gewoon zijn om te doen → instinctieve taken
taken die ons goed liggen, ik weet goed hoe ik die moet uitvoeren → fermomantietaken
in de aanwezigheid van andere gaan we bepaalde taken beter doe = sociale facilitatie
, een prestatie verbeterd, wordt vergemakkelijkt door de aanwezigheid van soortgenoten ongeacht of zij
hetzelfde gedragingen stellen of alleen maar toekijken of gewoon aanwezig zijn. = sociale facilitatie
→ het is op zich niet de prestatie zelf die ‘makkelijker’ wordt!!!
mensen geïnspireerd geraakt. → 2de reeks onderzoeken ontstaan
sociale belemmering = een prestatie wordt bemoeilijkt of belemmerd door de aanwezigheid van
soortgenoten ongeacht of zij hetzelfde soort gedragingen stellen of alleen maar toekijken of gewoon
aanwezig zijn.
→ het is op zich niet de prestatie die ‘vermoeilijkt’ wordt
ader & tatum: experiment met de rode knop
sociale belemmering vastgesteld
pp moesten naar het labo komen waarin er een tafel en in
alleen conditie 1 stoel, in sociale conditie stonden er 2 stoelen.
→ of te wel alleen/ 2
→ er werden elektroden bevestigd, er werd gezegd je doet de gedurende tijd NIETS.
om de zoveel tijd kregen de proefpersoon(en) een elektrische schok, ECHT!
op de tafel was er een rode knop, ze wisten niet dat het drukken op de rode knop konden ze voor henzelf (of ook
andere) de schok uitstellen (# seconden).
hoelang duurt het voordat ze er achter komen dat er een correlatie bestaat tss het drukken op de knop en het
kunnen vermijden voor # s vd schok.
in alleen conditie vele meer in slagen dan in de sociale conditie:
8/12 Individuen hebben geleerd (binnen 30s) om die schok te vermijden.
2/12 paren die erin slaagden en deden er nog langer over.
de aanwezigheid van andere maakt dat we minder goed gaan presteren (tegenovergestelde van Triplett)
bij triplett ging het om eenvoudige taken (reflexmatige taken) → hier zijn het complexere,
ingewikkelde taken.
→ wie weet binnen 10s dat die knop daarvoor dient? Je kan die uitstellen maar je krijgt er 1.
als het gaat om moeilijk gedrag, gedrag dat nog aangeleerd moet worden = leertaken
als we nog iets nieuws moeten leren dan gaat die aanwezigheid van een ander ons belemmeren.
bv: vreemde taal leren, in aanwezigheid van andere → gaat ook moeilijker.
de mate waardoor we beïnvloed worden door de anderen.
→ wat doet de aanwezigheid van iemand anders met ons als persoon?
2 condities:
→ zo snel je voornaam schrijven. normaal
→ zo snel mogelijk je voornaam andersom schrijven.
welke was het snelst → 1e x, je bent dit gewend. (dominant gedrag, automatisch in ons zit)
→ 2e x, ooit als ww gebruikt → vaak gebruikt → dominant
experiment in 1985 gedaan.
→ de ene keer alleen, andere keer terwijl er iemand anders bij hen aanwezig was.
het schrijven wat ze gewoon waren (eigen naam) ging sneller in aanwezigheid van andere dan alleen en het
schrijven van je naam maar omgekeerd ging trager in aanwezigheid van een ander dan alleen.
4.1 als de individuele prestaties identificeerbaar zijn
= experimenten waarbij je iets moet doen (prestatie leveren) in aanwezigheid van iemand anders die jou kan
beoordelen, die kan zien wat je doet.
4.1.1 sociale facilitatie:
bepaalde dingen die je doet waarbij je beter presteert als er andere aanwezig zijn? → sporter met publiek.
→ ik presteer beter als ik samen met iemand anders fitness.
bepaalde dingen die je doet waarbij je minder goed presteert als er andere aanwezig zijn.
→ pianostuk, op een manier geremd wordt om dat stuk in de vingers te krijgen → mindere prestatie
→ mondeling, je weet over wat je het hebt, je stapt naar docent en weet het nimmer.
Triplett → liefhebber wielrennen (grondleggers sociale psychologie)
begon met een onderzoek over de invloed van andere mensen op onszelf
als fietsers een bepaalt parcours tegen de tijd moest fietsen dan deed die het beter als er nog een tweede fietser bij
was dan wanneer dat hij het alleen moest doen.
fietser A zo snel mogelijk, hetzelfde parcours met iemand anders (sociale conditie) ging altijd sneller dan wanneer
ze het alleen moesten doen.
→ er ontstaat een competitie, wanneer we met 2 zijn en we doen hetzelfde dan worden we tegen
elkaar opgezet, we voelen snel een competitiedrang
,triplett heeft eerste sociaal psychologisch experiment opgezet
→ hengelspoel.
kinderen als proefpersonen
2 condities:
- alleen conditie → kind kreeg de opdracht om een hengelspoel zo snel mogelijk op te winden.
= eenvoudige taak
- sociale conditie → 2 kinderen naast elkaar en ze moesten tegen zo weinig mogelijk tijd de
hengelspoel opwinden.
merkte hetzelfde, als de kinderen in sociale conditie werden gezet dan was de tijd minder lang dan in de alleen
conditie.
→ terug verklaring → competitie.
wanneer 2 kinderen hetzelfde gedrag moeten stellen dan worden we beïnvloed door de
prestatie van een ander, we nemen hem als referentiepunt. Ik wil het beter doen en zo
beginnen ze tegen elkaar op te boksen → minder tijd nodig hebben.
= meest voor de hand liggende verklaring, competitie.
triplett heeft een 3de conditie erin gestoken:
→ sociale conditie, 1 kind deed de taak de andere voerde de taak niet uit maar was louter aanwezig.
(schakelt zo de competitiedrang uit)
ook in deze sociale conditie (gewoon een publieks conditie was, gewoon iemand aan het kijken) ging het
sneller om die hengelspoel op te winden.
→ ook door het louter aanwezig zijn van iemand verbetert de prestatie.
Chen → zoöloog
mieren niet meteen competitie, is een menselijk iets.
heeft het # zandkorrels een mier van plek A→ B kan verhuizen in een alleen conditie, heeft dit
vergeleken met een sociale conditie als er naast die ppmier nog een andere mier wordt gezet hoeveel
kan die dan verplaatsen?
ook hier werden er meer zandkorrels verplaatst door die ene ppmier in de sociale conditie dan in de
alleenconditie
De castro → heeft gemerkt dat mensen meer gaan eten als er andere aanwezig zijn. (meer
opgeschept worden)
mensen scheppen meer eten op in een sociale conditie dan in een alleen conditie.
= herdaan bij veel dieren, heel veel gedragingen (ejaculatie vd rat, vaker/sneller)
wat is er eigen → beter presteren wanneer andere er bij zijn?
makkelijke taken, eenvoudige taken, die we gewoon zijn om te doen → instinctieve taken
taken die ons goed liggen, ik weet goed hoe ik die moet uitvoeren → fermomantietaken
in de aanwezigheid van andere gaan we bepaalde taken beter doe = sociale facilitatie
, een prestatie verbeterd, wordt vergemakkelijkt door de aanwezigheid van soortgenoten ongeacht of zij
hetzelfde gedragingen stellen of alleen maar toekijken of gewoon aanwezig zijn. = sociale facilitatie
→ het is op zich niet de prestatie zelf die ‘makkelijker’ wordt!!!
mensen geïnspireerd geraakt. → 2de reeks onderzoeken ontstaan
sociale belemmering = een prestatie wordt bemoeilijkt of belemmerd door de aanwezigheid van
soortgenoten ongeacht of zij hetzelfde soort gedragingen stellen of alleen maar toekijken of gewoon
aanwezig zijn.
→ het is op zich niet de prestatie die ‘vermoeilijkt’ wordt
ader & tatum: experiment met de rode knop
sociale belemmering vastgesteld
pp moesten naar het labo komen waarin er een tafel en in
alleen conditie 1 stoel, in sociale conditie stonden er 2 stoelen.
→ of te wel alleen/ 2
→ er werden elektroden bevestigd, er werd gezegd je doet de gedurende tijd NIETS.
om de zoveel tijd kregen de proefpersoon(en) een elektrische schok, ECHT!
op de tafel was er een rode knop, ze wisten niet dat het drukken op de rode knop konden ze voor henzelf (of ook
andere) de schok uitstellen (# seconden).
hoelang duurt het voordat ze er achter komen dat er een correlatie bestaat tss het drukken op de knop en het
kunnen vermijden voor # s vd schok.
in alleen conditie vele meer in slagen dan in de sociale conditie:
8/12 Individuen hebben geleerd (binnen 30s) om die schok te vermijden.
2/12 paren die erin slaagden en deden er nog langer over.
de aanwezigheid van andere maakt dat we minder goed gaan presteren (tegenovergestelde van Triplett)
bij triplett ging het om eenvoudige taken (reflexmatige taken) → hier zijn het complexere,
ingewikkelde taken.
→ wie weet binnen 10s dat die knop daarvoor dient? Je kan die uitstellen maar je krijgt er 1.
als het gaat om moeilijk gedrag, gedrag dat nog aangeleerd moet worden = leertaken
als we nog iets nieuws moeten leren dan gaat die aanwezigheid van een ander ons belemmeren.
bv: vreemde taal leren, in aanwezigheid van andere → gaat ook moeilijker.
