EN ORTHOPEDAGOGEN
P0W40A
LOUISE SIMONS
1
,INHOUDSOPGAVE
Les 1: Kinderen en hun ouders ......................................................................................................................... 9
1. Handelingsonbekwaamheid en vertegenwoordiging ...................................................................................... 9
A. Wat is ‘handelingsonbekwaamheid’? ......................................................................................................... 9
B. Toegepast op minderjarigen ..................................................................................................................... 10
C. De vertegenwoordiging van de minderjarige............................................................................................ 11
2. Het ouderlijk gezag........................................................................................................................................ 12
A. Wat is het ouderlijk gezag? ....................................................................................................................... 12
B. Wie oefent het gezag uit? ......................................................................................................................... 12
3. De verblijfsregeling en recht op contact ........................................................................................................ 14
A. Verblijfsregeling ........................................................................................................................................ 14
Wat bij een niet-naleving? ........................................................................................................................ 14
B. Recht op persoonlijk contact .................................................................................................................... 15
4. Ouderlijke verplichtingen .............................................................................................................................. 15
A. Wie heeft welke plichten? ........................................................................................................................ 15
B. Onderhoudsbijdrage ................................................................................................................................. 16
Kosten ....................................................................................................................................................... 16
Wat bij geschillen? .................................................................................................................................... 16
5. Procedurele aspecten .................................................................................................................................... 17
Les 2: meerderjarigen die bescherming nodig hebben ................................................................................... 18
1. Bewind ........................................................................................................................................................... 18
A. Wat is ‘handelingsonbekwaamheid?’ ....................................................................................................... 18
B. Gezondheidstoestand of verkwisting ........................................................................................................ 18
Gezondheidstoestand ............................................................................................................................... 19
Verkwisting ................................................................................................................................................ 19
C. De negatieve zijde: onbekwaamheid ........................................................................................................ 20
D. De positieve zijde: bewind ........................................................................................................................ 21
Intermezzo: vragen over leerstof....................................................................................................................... 23
2. De zorgvolmacht ........................................................................................................................................... 24
3. De dwangopname ......................................................................................................................................... 25
A. Algemeen .................................................................................................................................................. 25
B. Wie beslist over de dwangopname? ......................................................................................................... 26
C. Wat zijn de voorwaarden voor dwangopname? ....................................................................................... 26
D. Hoe verloopt de dwangopname? ............................................................................................................. 28
Les 3: koppels ................................................................................................................................................. 30
I. Huwelijk .......................................................................................................................................................... 30
A. Aangaan van een huwelijk ........................................................................................................................ 31
B. Gevolgen van een huwelijk ....................................................................................................................... 32
C. Einde ......................................................................................................................................................... 36
II. Wettelijke samenwoning ............................................................................................................................... 41
a. Aangaan van wettelijke samenwoning ...................................................................................................... 41
b. Gevolg van wettelijke samenwoning ........................................................................................................ 41
2
, C. Einde van wettelijke samenwoning .......................................................................................................... 42
III. Feitelijke samenwoning ................................................................................................................................ 42
Les 4: Jeugdhulprecht ..................................................................................................................................... 43
Integrale jeugdhulp ........................................................................................................................................... 43
Ontstaansgeschiedenis ijh ................................................................................................................................. 43
Toepassingsgebied ............................................................................................................................................ 45
Jeugdhulpverleners buiten ijh ....................................................................................................................... 46
Basisprincipes ijh ........................................................................................................................................... 47
Vrijwillige jeugdhulp .......................................................................................................................................... 47
‘Vrijwillig’ ....................................................................................................................................................... 47
Modulering .................................................................................................................................................... 48
Rechtstreeks toegankelijke hulp .................................................................................................................. 48
Niet rechtstreeks toegankelijke hulp ............................................................................................................ 49
Crisisjeugdhulpverlening ............................................................................................................................... 51
Vertrouwenspersoon .................................................................................................................................... 52
Cliëntoverleg en bemiddeling ....................................................................................................................... 52
Gemandateerde jeugdhulp ............................................................................................................................... 53
Gemandateerde voorzieningen .................................................................................................................... 53
Verontrustende situatie ............................................................................................................................ 54
Verantwoordelijkheid hulpverleners ........................................................................................................ 54
Overzicht gemandateerde voorzieningen ................................................................................................. 54
Gerechtelijke jeugdhulp..................................................................................................................................... 56
Vorderingsgrond jeugdrechtbank: ‘regulier’ ................................................................................................. 56
Vorderingsgrond jeugdrechtbank: hoogdringendheid .................................................................................. 56
Vorderingsgrond jeugdrechtbank: mof-dossier ............................................................................................ 57
Gerechtelijke jeugdhulpmaatregelen............................................................................................................ 57
Schematisch overzicht van integrale jeugdhulp ................................................................................................ 59
Afkortingen........................................................................................................................................................ 60
Slotvragen ......................................................................................................................................................... 60
Les 5: Jeugddelinquentierecht in essentie ...................................................................................................... 61
Omvang jeugddelinquentie ............................................................................................................................... 61
‘Populaire mythen’ i.v.m. jeugddelinquentie ................................................................................................ 61
Evolutie van de instroom mof-zaken (belgië) + onderscheid covid-19 ......................................................... 61
Prevalentie van gerapporteerd delinquent gedrag bij Vlaamse 14-tot 25-jarigen naar type delcit, 2005-
2018, in percentages ..................................................................................................................................... 61
Cijfers van 2021: beschadiging van eigendom .............................................................................................. 62
Mof-minderjarigen: evolutie jongens/meisjes .............................................................................................. 62
Prevalentie van Vlaamse 14- tot 25-jarigen die aangeven minstens één delict te hebben gepleegd in het
voorbije jaar naar geslacht, 2005-2018, in % ................................................................................................ 63
Jeugddelinquentiesystemen .............................................................................................................................. 63
Wat is jeugddelinquentierecht? .................................................................................................................... 63
Grondbeginselen ........................................................................................................................................... 63
Jeugdrechtmodellen...................................................................................................................................... 63
3
, Model jeugdwet ........................................................................................................................................ 64
Model jeugddelinquentiedecreet ............................................................................................................. 64
Jeugddelinquentierecht in België / Vlaanderen................................................................................................. 64
Grote etappes in België ................................................................................................................................. 64
Het vlaams traject ......................................................................................................................................... 65
Andere gemeenschappen ............................................................................................................................. 65
Vlaams jeugddelinquentierecht .................................................................................................................... 65
Jeugddelict – als misdrijf omschreven feit ................................................................................................ 65
Leeftijdsgrenzen ........................................................................................................................................ 66
Principes .................................................................................................................................................... 67
BasisProcedure .......................................................................................................................................... 67
Detectie en onderzoek .............................................................................................................................. 68
Afhandeling op niveau OM ....................................................................................................................... 68
Gerechtelijke afhandeling ......................................................................................................................... 69
Voorbereidende fase ............................................................................................................................. 70
Antwoorden ‘ten gronde’ ...................................................................................................................... 73
Lange gesloten beeleiding ..................................................................................................................... 73
Terbeschikkingstelling (tbs) ................................................................................................................... 74
Plaatsing in jeugdpsychiatrie ................................................................................................................. 74
Uithandgeving ....................................................................................................................................... 74
Traject na uihandgeving ........................................................................................................................ 75
Les 6: Beroepsgeheim .................................................................................................................................... 75
Inleidende vragen .............................................................................................................................................. 75
Context .............................................................................................................................................................. 76
Maatschappelijke en beleidsevoluties .......................................................................................................... 77
Evoluties in de hulpverlening ........................................................................................................................ 77
Hoe omgaan met beroepsgeheim? ............................................................................................................... 77
Wettelijke bepaling ........................................................................................................................................... 78
Schema’s ........................................................................................................................................................... 78
Wie heeft beroepsgeheim? ............................................................................................................................... 78
Wat is beroepsgeheim? ..................................................................................................................................... 79
Schending van het beroepsgeheim ................................................................................................................... 79
(Veel) uitzonderingen ........................................................................................................................................ 80
Wettelijke verplichting .................................................................................................................................. 80
Wettelijk meldrecht ...................................................................................................................................... 81
Casusoverleg ................................................................................................................................................. 81
Noodtoestand ............................................................................................................................................... 83
Feiten waarvan cliënt het slachtoffer is ........................................................................................................ 83
Schuldig verzuim ........................................................................................................................................... 83
Gedeeld beroepsgeheim ............................................................................................................................... 84
Gezamenlijk beroepsgeheim ......................................................................................................................... 84
Toestemming cliënt (?) ................................................................................................................................. 84
Private aangifte: artikel 30s Sv. ..................................................................................................................... 85
GETUIGENIS IN RECHTE ................................................................................................................................. 85
Eigen verdediging .......................................................................................................................................... 85
4
, Mandaat ........................................................................................................................................................ 85
Beroepsgeheim vs. andere geheimhoudingsplichten ........................................................................................ 86
Andere geheimhoudingsplichten .................................................................................................................. 86
Ambtsgeheim ................................................................................................................................................ 86
Besluit ................................................................................................................................................................ 86
Les 7: forensische hulpverlening en internering ............................................................................................. 87
Forensische hulpverlening ................................................................................................................................. 87
Wat is forensische zorg? ............................................................................................................................... 87
Traject forensische cliënt .............................................................................................................................. 87
Forensische cliënten...................................................................................................................................... 87
Wie zijn forensische hulpverleners? ............................................................................................................. 88
Triade patiënt – justitie – hulpverlening ....................................................................................................... 88
Fundamentele verschillen ............................................................................................................................. 89
Kenmerken van forensische zorg .................................................................................................................. 89
Wat is beveiliging? ........................................................................................................................................ 90
Organisatie forensische zorg ......................................................................................................................... 90
Een poging tot samenvatting ........................................................................................................................ 90
Medium security seksueel delinquenten ...................................................................................................... 91
High security in Vlaanderen ...................................................................................................................... 92
Interneringswet ................................................................................................................................................. 92
Waarom een aparte regeling voor deze wetsovertreders? .......................................................................... 92
De weg naar de huidige interneringswet ...................................................................................................... 93
Wetgevend kader internering ....................................................................................................................... 93
Bepalingen betreffende het slachtoffer ........................................................................................................ 93
Definitie internering (art. 2) .......................................................................................................................... 93
Voorwaarden internering (art. 9) .................................................................................................................. 94
Het forensisch psychiatrisch deskundigenonderzoek ................................................................................... 95
Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM) ............................................................................ 95
Uitvoeringsmodaliteiten: opsomming .......................................................................................................... 96
Overzicht ................................................................................................................................................... 96
Totaal aantal geïnterneerden onder KBM Antwerpen, Gent of Brussel (Nl) ............................................ 97
Uitvoeringsmodaliteiten: doel en voorwaarden ....................................................................................... 97
Procedures om modaliteiten aan te vragen .................................................................................................. 98
Uitvoeringsmodaliteiten: wat bij onregelmatigheden .............................................................................. 98
Afsluitend ...................................................................................................................................................... 98
Les 8: Gezondheidszorgberoepen ................................................................................................................... 99
Casussen – info uit verschillende colleges ......................................................................................................... 99
Casus 1 .......................................................................................................................................................... 99
Casus 2 .......................................................................................................................................................... 99
Casus 3 .......................................................................................................................................................... 99
Juridisch kader voor de beroepsuitoefening ...................................................................................................... 99
I. Uitbreiding van de Wet Uitoefening Gezondheidszorgberoepen ................................................................... 99
Misdrijf van onwettige uitoefening van de geneeskunde ........................................................................... 101
Gevolgen van kwalificatie als WUG-beroepsbeoefenaar ............................................................................ 101
Toegang en uitoefeningsvoorwaarden: WUG ............................................................................................. 101
5
, Diploma, visum en erkenning...................................................................................................................... 102
Klinisch pscyhologen ............................................................................................................................... 102
Klinisch orthopedagogen......................................................................................................................... 102
Toelating en uitoefeningsvoorwaarden: visum ........................................................................................... 102
Uitoefening ................................................................................................................................................. 103
Klinische psychologie (art. 68/1) ............................................................................................................. 103
Klinische orthopedagogie (art. 68/2) ...................................................................................................... 103
Psychotherapie (Art. 68/2/1) .................................................................................................................. 103
Autonome uitoefening psychotherapie – overangsregeling ............................................................... 104
Niet-autonome uitoefening psychotherapie – overgangsregeliing .................................................... 104
GwH, nr 39/2017, van 16 maart 2017 (BS 03-04-2017, p. 47990) .............................................................. 105
II. Wet 29/4/1999 niet-conventionele praktijken: ........................................................................................... 105
Een lange lijdensweg ................................................................................................................................... 105
Eerste uitvoeringsbesluiten......................................................................................................................... 105
Plichten van beoefenaars ............................................................................................................................ 106
Blijft dode letter .......................................................................................................................................... 106
III. Plichtenleer en tucht voor psychologen...................................................................................................... 106
Medisch tuchtrecht: finaliteit en kenmerken ............................................................................................. 106
Tuchtprocedure en rechten van verdediging .............................................................................................. 107
Les 9: Patiëntenrechten................................................................................................................................ 107
Rechten en plichten van patiënten .................................................................................................................. 107
Wet 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt .................................................................. 107
Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5) .................................................................................... 108
Recht op vrije keuze van beroepsbeoefenaar (art. 6) ................................................................................. 108
Recht op gezondheidstoestandinformatie .................................................................................................. 108
Verhouding tot de plichtenleer van de psycholoog? .............................................................................. 109
Uitzonderingen op de gezondheidstoestandinformatieplicht ................................................................ 109
Recht op geïnformeerde toestemming (art. 8) ........................................................................................... 109
Inhoud van de toestemmingsinformatie ................................................................................................. 109
Uitzonderingen op de geïnformeerde toestemming .............................................................................. 110
Informed consent: wie draagt bewijsrisico? ........................................................................................... 110
Schending informed consent en causaal verband .................................................................................. 110
Rechten met betrekking tot het patiëntendossier (art. 9) .......................................................................... 111
Patiëntendossier: art. 33 Kwaliteitswet ...................................................................................................... 111
Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en intimiteit ........................................................ 111
Klachtrecht bij de bevoegde ombudsfunctie (art. 11) ................................................................................ 112
Voorontwerpt verankert vroegtijdige zorgplanning ................................................................................... 112
Medewerkingsplicht van de patiënt (art. 4) ................................................................................................ 112
Vertegenwoordigingsregeling van minderjarigen (art. 12) ......................................................................... 112
Verhouding tot de plichtenleer van de psycholoog? .................................................................................. 113
Vertegenwoordigingsregeling van beschermde meerderjarige (art. 14) .................................................... 113
Vertegenwoordiging van de feitelijk onbekwame meerderjarige .............................................................. 113
Rol van de vertegenwoordiger .................................................................................................................... 113
Les 10: Zorgkwaliteit .................................................................................................................................... 114
Kwaliteit van gezondheidszorg........................................................................................................................ 114
Bekwaamheid en visum: art. 8-11 – Kwaliteitswet ......................................................................................... 114
6