Samenvatting Privaatrecht (HW ugent) - 14/20!

DEEL I. PERSONEN- EN FAMILIERECHT


Hoofdstuk 0: KERNBEGRIPPEN
OBJECTIEF RECHT VS SUBJECTIEF RECHT
- Objectief recht: het geheel van rechtsregels en normen, zoals die
voortvloeien uit wetgeving, rechtspraak en gewoonten
- Subjectief recht: een in het rechtsysteem erkende bevoegdheid van
personen om naar eigen goeddunken bepaalde handelingen te stellen

FOUT VS MISDRIJF
- Fout: gedrag dat afwijkt van het gedrag van een normaal, zorgvuldig
persoon of de wettelijke vorm
- Misdrijf: gedrag dat omschreven wordt door het strafrecht en strafbaar is
o Straf: sanctie gevorderd door de overheid om een persoon die een bepaald
gedrag heeft gesteld leed te berokkenen
o Schadevergoeding: sanctie gevorderd door een persoon die schade heeft
geleden om een persoon deze schade te laten vergoeden
AANSPRAKELIJKHEID
- Burgerlijke aansprakelijkheid: mogelijkheid om door iemand gedwongen te
worden bepaalde schade te vergoeden
o Contractueel Vs extracontractueel
o Foutaansprakelijkheid: fout + schade + causaal verband
- Strafbaarheid: gedrag dat aanleiding kan geven tot strafrechtelijke
aansprakelijkheid
- Strafrechtelijke aansprakelijkheid: mogelijkheid om door de overheid
(legitiem) leed te worden berokkend

SUPPLETIEF – DWINGEND – OPENBARE ORDE
- Suppletief recht: geldt indien er tussen de partijen niets anders is
overeengekomen
o Ratio: efficiëntie
- Dwingend recht: geldt zodra partijen het inroepen, ongeacht eventuele
overeenkomsten tussen partijen
o Ratio: beschermen zwakkere partijen
- Openbare orde: geldt zonder dat iemand het inroept
o Ratio: beschermen van de maatschappij
- Hoe bepalen welk recht een regel is?
o Geen harde regel
o Verdeling
 90% suppletief

1

,  8% dwingend
 2% openbare orde
o Kijken naar rechtstak
o Kijken naar ratio vanuit regel
o Vanbuiten leren

PERSOONLIJK – ZAKELIJK
- Persoonlijk / vorderingsrecht: het recht om van iemand te vragen dat hij
iets doet, geeft of garandeeert
o Huur
o Aanneming
o Koop
- Zakelijk recht: het recht om met een bepaald voorwerp iets te doen
o Eigendom
o Vruchtgebruik
o Erfdienstbaarheid
o Opstal
o Erfpacht
o Recht van bewoning


Hoodstuk I: DE MENS
Afdeling 1. Bestaan van de fysieke persoon
§ 1. Begin

BESTAAN
- Alleen personen die bestaan hebben rechtspersoonlijkheid
o Ze zijn drager van rechten en verplichtingen (Vb erven, erkenningen, ontvangen
van schenkingen…)
o Ze zijn levend en levendsvatbaar geboren (! Vereiste voor
rechtspersoonlijkheid).
- Geboorte moet je aangeven (art 43 oud Bw)
- Soms worden aan een ongeboren vrucht nog rechten toegekend m.b.t. erven
(art 725 oud BW), erkenning (art 328 §3 oud BW) en het ontvangen van
schenkingen (art 906 oud BW)
o Voorwaarden:
 Ongeboren kind was verwekt voor de toekennning van de rechten
 Ongeboren kind wordt levend en levendsvatbaar geboren
o Betekent niet dat het kind rechtspersoonlijkheid zou krijgen voor haar geboorte
(!)




2

,EMBRYOBESCHERMING
- Door evolutie van de medische wetenschap
- Noodzaak aan nieuwe bescherming
- Wat indien meerdere eicellen bevrucht?
- Wet van 11 mei 2003 betreffende het onderzoek op embryo’s
- Wet Medische begeleide bevruchting 6 juli 2007

ABORTUS
- Abortuswet van 15 oktober 2018 (art 2) / art 348-349-352 Sw
- Verschillende invalshoeken om naar abortus te kijken
- Verschillende strafbaarheden door de jaren heen
- Art 2 (15/10/2019) vrijwillige zwangerschapsafbreking: wanneer is abortus niet
strafbaar?
o Voorwaarden (5)
 Abortus gebeurt op verzoek
 Met toestemming van vrouw
 Door een geneesheer
 In medisch verantwoorde omstandigheden
 Gedurende de eerste 48u van de zwangerschap (of in noodsituatie)

§ 2. Einde
DOOD
- Betekent het eind van de fysieke persoon en het einde van
rechtspersoonlijkheid
- Problemen: A + B

A. Vaststelling overlijden: proces dat zich in de tijd kan uitstrekken (vb bij
transplantatie)
 Tijdstip overleden?

B. Recht om rustig en menswaardig te sterven
 2 (+1) belangrijke zinzichten i.v.m. het stervensproces:
 De ontastbaarheid van het menselijk leven: eenieder heeft het recht om
ongestoord te sterven
 Medische handeling met als oogmerk te doden: Euthanasie
o Begrip: art 2 Wet van 28 mei 2002 (Euthanasiewet)
o Geen verplichting tot medewerking van arts
o Valt onder de strafrechtelijke kwalificatie van doding en doodslag (art 392- 393
sw)
o Voorwaarden waaronder euthanasie geen misdrijf is:
 Toegepast door arts
 Vrijwillig, overwogen en herhaald onderzoek
 Naleving van voorwaarden en procedures

3

,  Patient bevindt zich in terminale toestand of uitzichtloze toestand van
aanhoudend lijden
o Arts die euthanasie doet moet aangifte doen (art 5 euthanasiewet)
o Geen mensenrecht
 Medische handeling zonder oogmerk te doden
o Pijnbestrijding
o Zinloze/onverantwoorde medische ingrepen niet toepassen (ethiek)
o Hebben recht medische handeling te weigeren (indien ze over een vrije wil
beschikken)
o Kunstmatig in ‘leven’ houden van patient
 Indien de dood is ingetreden moeten alle activiteiten gestaakt worden behalve
die voor transplantatie
 Indien de dood niet is ingetreden, is er vaak controversie wanneer ‘de stekker’
mag uitgetrokken zijn, vaak is dit wanneer de patient hersendood is, de rechter
kan tussenkomen bij betwisting

C. Rechtsstatuutlijk: geen verhandelbaar goed
 Het lijk = onverhandelbaar goed = res sacra
 De wil van overledene moet gerespecteerd worden m.b.t. tot het lijk en de
begrafenis
 Autopsie = lijkschouwing = obductie
 Is mogelijk bij strafrechtelijk onderzoek, als bewijs, indien familie dit wenst of bij
jonge kinderen
 Afstand van lijk
 Is een wilsbeschikking waarbij de overledene verklaart zijn lichaam af te staan
aan universiteit voor onderzoek
 Transplantatie
 Art 10-14 Orgaantransplantatiewet
 Positief stelsel: organen mogen weggenomen worden behalve
o Bij overlijden wegens ongekende oorzaak (art 13 §2)
o Anonimiteit (art 4bis)

D. Formaliteiten bij het overlijden : art 55 oud BW
 Aangifteverplichting aan de ABS
 Opmaken overlijdensakte
 Omstandig verslag geneesheer (“overlijdensattest”)

E. Begrafenis of crematie: decreet 16 januari 2004


Afdeling 2. Biotechnologie en het recht

MENSELIJK LICHAAM
- Geen voorwerp voor juridsiche regeling in BW

4