Galenica I praktijk onderdeel toniciteit samenvatting

TONICITEIT: voor neus-oog-oordruppels

Berekening toniciteit
Strikte isotonie berekenen adhv:
● E-waarde (White & Vincent)
Voorbeeld strikte isotonie:
R/ Atropine sulfaat 2% (m/v)
Aqua ad 10mL
f. collyrium 10mL
White-Vincent: isotonie instellen met NaCl
Gegeven: E-waarde = 0.12 (Merck index)
Hoeveel mL NaCl 0.9% (m/v) toevoegen?
V= W x E x K
V = 0.2 x 0.12 x 111.1mL = 2.666mL
Dus nog (10-2.666)mL = 7.334mL isotonische
oplossing (NaCl 0.9%) toevoegen om 10mL
oplossing te bekomen

Hoeveel g NaCl 0.9% (m/v) toevoegen?
G = (10-2.666)mL x 0.009g/mL = 0.066g dus nog
0.066g isotoniserende stof NaCl toevoegen aan recept om 10mL oplossing te bekomen

MAAR alle bestanddelen in bereiding invloed op toniciteit!
-> formule toepassen op elk bestanddeel van de bereiding & resultaten optellen

● Vriespuntsdaling (Lumière-Chevrotier)
Tijdens examen moet je boeken gebruiken dus paar keer proberen dat je
bij examen niet voor de 1e x een boek gebruikt!
Deze methode altijd met 100mL!
Snelle methode (methode voor practicum)
R/ Atropine sulfaat 2x (m/v)
Aqua ad 10mL
f. collyrium 10mL
x = (0.52°C - 0.136°C)/0.585 = 0.66g
Dus nog 0.66g isotoniserende stof NaCl toevoegen
aan recept om 100mL oplossing te bekomen

NaCl equivalent: E-waarde van farmacon = aantal g NaCl die in eenzelfde volume, dezelfde
osmotische druk uitoefent als 1g farmacon

Snelle methode
1. Osmotische druk (OD) berekenen voor alle bestanddelen
NaCl equivalent % = conc bestanddeel % * E-waarde
2. Totale OD: som van NaCl equivalenten (%) van alle bestanddelen
3. Type bereiding: grenzen toniciteit
- <ondergrens: toniserende stof toevoegen
- binnen grenzen: ok
- >bovengrens: arts contacteren

, Voorbeeld snelle methode
R/ Nafazoline HCl 2% (m/v)
Natriummonowaterstoffosfaat dihydraat 5mg
Natriumdiwaterstoffosfaat dihydraat 0.015g
Benzalkoniumchloride 0.01% (m/v)
Na EDTA 0.05% (m/v)
Gedestilleerd water ad 10mL
E-waarden vaste stoffen:
Nafazoline HCl 0.22
Natriummono 0.53
Natriumdi 0.4
Benzalkonium 0.13
Na EDTA 0.2


1. Berekening OD
Nafazoline HCl: 2% x 0.22 = 0.44%
Na2HPO4.2H2O: 5 mg in 10g = 0.05% * 0.53 = 0.0265%
NaH2PO4.2H2O: 0.15% x 0.4 = 0.06%
Benzalkoniumchlor: 0.01% x 0.13 = 0.0013%
Na EDTA: 0.05% x 0.2 = 0.01%
2. Totale OD: som = 0.5378%
3. Grenzen neusdruppel
- 0.7-10% NaCl
- 3-20% glucose
0.5378% < 0.7% -> toniserende stof toevoegen
A. Strikte isotonie: (isotonische oplossing NaCl 0.9% toevoegen)
0.9% - 0.5378% = 0.3622% NaCl equivalent (NaCl) toevoegen
0.3622% van 10mL = 36.22mg NaCl toevoegen
B. Snelle methode:
Neusdruppels -> licht hypertoon -> isotone oplossing toevoegen
bv 0.9% NaCl (0.9% + 0.5378% = 1.4378%)
bv 5% glucose (isotoon = 0.9% NaCl equivalent)

Voorbeeld snelle methode
R/ Pilocarpinenitraat 100mg
Physostigmine salicylaat 50mg
Aqua ad 10mL
f. oogdruppels
E-waarden vaste stoffen:
Pilocarpinenitraat 0.20
Physostigmine sali 0.14


1. Berekening OD
Pilocarpinenitraat: 1% x 0.20 = 0.20%
Physostigmine sali: 0.5% x 0.14 = 0.07%
2. Totale OD: som = 0.27%
3. Grenzen oogdruppel
- voorkeur: 0.8-1.6% (m/v) NaCl
- uitzondering: 0.5-2% (m/v) NaCl
0.27% < 0.8% -> toniserende stof toevoegen
-> zie tabel 1