Ethiek
Inleiding
Separation Thesis
= scheidingshypothese
Economie & techniek Ethiek
2 autonome, zelfstandige systemen die weinig of geen invloed hebben op elkaar
Economie = winst, eigenbelang, …
Ethiek = belang van de anderen, maatschappij, …
Techniek (2 verschillende opvattingen):
- Instrumentalisme:
Met techniek kan je de samenleving beïnvloeden
Techniek is een blanco blad.
vb: “Guns don’t kill people, people kill people” – ligt niet aan de toestel maar aan de mensen
die het gebruiken
techniek is louter een middel dat ingezet kan worden om be paalde doelen te bereiken die
mensen vooropgesteld hebben.
Gaat vooral over het goed of slecht gebruiken van een techniek.
Ethiek heeft niets te maken met technologie maar enkel met de mensen die ze gebruiken
- Determinisme
Techniek wordt aan de maatschappij opgedrongen (geen keus)
vb: e-mail, GSM,…
De techniek beheerst het menselijke leven volledig en vormt een omgeving waaraan de mens
zich niet van kan onttrekken.
De beste oplossing voor een maatschappelijk probleem is automatisch de meest efficiënte.
technology fix: techniek krijgt onze cultuur in haar greep omdat mensen voor het
oplossen van hun problemen vanzelfsprekend kiezen voor technische oplossingen. Die
oplossingen leiden tot nieuwe problemen, die dan ook op hun beurt weer vragen o m nieuwe
techniek.
perfecte definitie van determinisme:
“Het is een gevaarlijke en van sentimentalisme getuigende illusie om te suggereren dat
ethiek nog betrokken zou kunnen worden op de techniek. We moeten realistisch zijn en
erkennen dat de techniek zich autonoom, los van elke maatschappelijk te beïnvloeden
finaliteit ontwikkelt. In de ogen van wetenschappers en technici is ethiek een pure privézaak
die niets te maken heeft met concrete maatschappelijke activiteiten, die slechts technische
kunnen zijn.”
- Jacques Ellul, filosoof-socioloog
,De scheidingsthese uitgedaagd
Wat is de verhouding tussen techniek, economie en ethiek?
Techniek en economie: 2 handen op 1 buik
- Techniek en economie zijn geen autonome realiteiten, maar wel degelijk is er wisselwerking
tussen die 2
- Industriële revoluties:
De band tss economie en techniek werd vooral tijdens de IR’s aangehaald. Stijgende en
efficiëntere productie zorgde voor een steeds groeiend kapitaal dat dan ook weer de
technologie ondersteunde.
- Het gat in de markt (techniek economie):
Technologie die goed verdient heeft invloed op de economie.
Nieuwe technologie zorgt voor winst bij bedrijven.
- Economie ten dienste van techniek (techniek economie):
Geld voor research, geld voor reclame, crowdfunding, …
- Wisselwerking techniek en economie (techniek economie):
er is sprake van een wederzijds beïnvloedingsproces.
Het systeem: een model met maar één gewenste snelheid: sneller, maar één aanlokkelijk
doel: verder, maar een na te streven maat: groter, maar een rationele doelstelling: meer.
- P. 17 AIDA – Reclame:
Reclame wordt samengevat onder de 4 P’s: product, prijs, promotie en plaats
Het belang van een psychische beïnvloeding wordt duidelijk uit het zogenaamde AIDA-model
(= de 4 stappen die de reclame bij de koper moet bewerkstelligen):
Attention (aandacht trekken), Interest (interesse wekken), Desire (verlangen wekken) en
Action (aanzetten tot actie)
3 veelgebruikte strategieën:
associatie tussen product en (on)bewust verlangen of wens
productplacement (merken komen in programma’s voor)
uitdrukking van bepaalde cultuur of verwijzing naar bepaalde waarden (oxfam chocolade)
, Ethiek als het vijfde wiel aan de wagen?
Economie en techniek zijn geen losstaande domeinen, maar ze hebben wel degelijk een object; met
name: mens, maatschappij en natuur – en ze zijn het product van een duidelijk identificeerbaar
subject: de mens en zijn belangen.
- Economie en techniek hebben een object:
Technische mediatie/technische bemiddeling = het idee dat de technologie (en economie)
een relatie vestigt tussen gebruiker en omgeving die zonder die technologie niet zou
bestaan. bv: mensen zitten meer op hun smartphone, hoe komt dat? Technologie!
3 verschillende dimensies:
1) Technologie beïnvloedt het bestaan en gedrag van de mens
2) Technologie beïnvloedt de werkelijkheid zelf
3) Technologie beïnvloedt de menselijke perceptie en bijgevolg ook de interpretatie van de
werkelijkheid
DIT IS DUS EEN WEERLEGGING VAN HET VOORGENOEMDE INSTRUMENTALISME:
Technologie heeft een impact op de mens, maatschappij en natuur.
- Economie en techniek zijn het product van een subject (de mens en zijn verlangen):
Economisch en technisch handelen is een vorm van menselijk handelen. Technologieën
weerspiegelen dan ook altijd de doeleinden en belangen van hun makers of bedenkers.
DIT IS DUS EEN WEERLEGGING VAN HET VOORGENOEMDE DETERMINISME:
erkenning van de historisch en sociaal gekleurde menselijke inbreng in de technologische
ontwikkeling. (maw; technologieën weerspiegelen de doeleinden en belangen van hun
makers scripts zoals bij theater)
Inleiding
Separation Thesis
= scheidingshypothese
Economie & techniek Ethiek
2 autonome, zelfstandige systemen die weinig of geen invloed hebben op elkaar
Economie = winst, eigenbelang, …
Ethiek = belang van de anderen, maatschappij, …
Techniek (2 verschillende opvattingen):
- Instrumentalisme:
Met techniek kan je de samenleving beïnvloeden
Techniek is een blanco blad.
vb: “Guns don’t kill people, people kill people” – ligt niet aan de toestel maar aan de mensen
die het gebruiken
techniek is louter een middel dat ingezet kan worden om be paalde doelen te bereiken die
mensen vooropgesteld hebben.
Gaat vooral over het goed of slecht gebruiken van een techniek.
Ethiek heeft niets te maken met technologie maar enkel met de mensen die ze gebruiken
- Determinisme
Techniek wordt aan de maatschappij opgedrongen (geen keus)
vb: e-mail, GSM,…
De techniek beheerst het menselijke leven volledig en vormt een omgeving waaraan de mens
zich niet van kan onttrekken.
De beste oplossing voor een maatschappelijk probleem is automatisch de meest efficiënte.
technology fix: techniek krijgt onze cultuur in haar greep omdat mensen voor het
oplossen van hun problemen vanzelfsprekend kiezen voor technische oplossingen. Die
oplossingen leiden tot nieuwe problemen, die dan ook op hun beurt weer vragen o m nieuwe
techniek.
perfecte definitie van determinisme:
“Het is een gevaarlijke en van sentimentalisme getuigende illusie om te suggereren dat
ethiek nog betrokken zou kunnen worden op de techniek. We moeten realistisch zijn en
erkennen dat de techniek zich autonoom, los van elke maatschappelijk te beïnvloeden
finaliteit ontwikkelt. In de ogen van wetenschappers en technici is ethiek een pure privézaak
die niets te maken heeft met concrete maatschappelijke activiteiten, die slechts technische
kunnen zijn.”
- Jacques Ellul, filosoof-socioloog
,De scheidingsthese uitgedaagd
Wat is de verhouding tussen techniek, economie en ethiek?
Techniek en economie: 2 handen op 1 buik
- Techniek en economie zijn geen autonome realiteiten, maar wel degelijk is er wisselwerking
tussen die 2
- Industriële revoluties:
De band tss economie en techniek werd vooral tijdens de IR’s aangehaald. Stijgende en
efficiëntere productie zorgde voor een steeds groeiend kapitaal dat dan ook weer de
technologie ondersteunde.
- Het gat in de markt (techniek economie):
Technologie die goed verdient heeft invloed op de economie.
Nieuwe technologie zorgt voor winst bij bedrijven.
- Economie ten dienste van techniek (techniek economie):
Geld voor research, geld voor reclame, crowdfunding, …
- Wisselwerking techniek en economie (techniek economie):
er is sprake van een wederzijds beïnvloedingsproces.
Het systeem: een model met maar één gewenste snelheid: sneller, maar één aanlokkelijk
doel: verder, maar een na te streven maat: groter, maar een rationele doelstelling: meer.
- P. 17 AIDA – Reclame:
Reclame wordt samengevat onder de 4 P’s: product, prijs, promotie en plaats
Het belang van een psychische beïnvloeding wordt duidelijk uit het zogenaamde AIDA-model
(= de 4 stappen die de reclame bij de koper moet bewerkstelligen):
Attention (aandacht trekken), Interest (interesse wekken), Desire (verlangen wekken) en
Action (aanzetten tot actie)
3 veelgebruikte strategieën:
associatie tussen product en (on)bewust verlangen of wens
productplacement (merken komen in programma’s voor)
uitdrukking van bepaalde cultuur of verwijzing naar bepaalde waarden (oxfam chocolade)
, Ethiek als het vijfde wiel aan de wagen?
Economie en techniek zijn geen losstaande domeinen, maar ze hebben wel degelijk een object; met
name: mens, maatschappij en natuur – en ze zijn het product van een duidelijk identificeerbaar
subject: de mens en zijn belangen.
- Economie en techniek hebben een object:
Technische mediatie/technische bemiddeling = het idee dat de technologie (en economie)
een relatie vestigt tussen gebruiker en omgeving die zonder die technologie niet zou
bestaan. bv: mensen zitten meer op hun smartphone, hoe komt dat? Technologie!
3 verschillende dimensies:
1) Technologie beïnvloedt het bestaan en gedrag van de mens
2) Technologie beïnvloedt de werkelijkheid zelf
3) Technologie beïnvloedt de menselijke perceptie en bijgevolg ook de interpretatie van de
werkelijkheid
DIT IS DUS EEN WEERLEGGING VAN HET VOORGENOEMDE INSTRUMENTALISME:
Technologie heeft een impact op de mens, maatschappij en natuur.
- Economie en techniek zijn het product van een subject (de mens en zijn verlangen):
Economisch en technisch handelen is een vorm van menselijk handelen. Technologieën
weerspiegelen dan ook altijd de doeleinden en belangen van hun makers of bedenkers.
DIT IS DUS EEN WEERLEGGING VAN HET VOORGENOEMDE DETERMINISME:
erkenning van de historisch en sociaal gekleurde menselijke inbreng in de technologische
ontwikkeling. (maw; technologieën weerspiegelen de doeleinden en belangen van hun
makers scripts zoals bij theater)
