Toegepaste voedingsleer 2 theorie
https://docs.google.com/document/d/1eBujMoXcW78vM5bUmFLuN1Q8rzP7lU71/edit
1. Voeding zwangere vrouw
Zwangerschap = 280d = 40w = 10 cycli
Fysiologische veranderingen
Gewichtstoename:
10 – 12 kg = 20% v/h referentiegewicht:
- 1e trimester: + 1,5 kg
- 2e trimester: + 3 kg toename bloedvolume en lichaamsvocht, opslag vetweefsel
- 3e trimester: + 6 kg groei kind, placenta en baarmoeder
Aanbevolen gewichtstoename ~ BMI
- Foetus: 3,5 kg
- Placenta: 0,5 kg
- Vruchtwater: 0,6 kg
- Baarmoeder: 1 kg
- Borsten: 0,5 kg
- Bloedvolume: 1,2 kg bloed wordt dunner
- Lichaamsvocht: 1,5 kg
- Vetreserve: 2-3 kg = voorraad brandstof voor lactatie
Hormonale veranderingen:
- Oestrogenen: Rol bij groei baarmoeder, toename bloedvolume, opslag lichaamsvocht
- Progesteron:
invloed op gladde spiercellen in baarmoeder trekken niet te vroeg samen
betrokken bij vetopslag
- Prolactine:
geprod door moederlijke en foetale hypofyse en uterus
lactogeen (= borstvoeding komt beter op gang)
- Insuline: gevoeligheid door zwangerschapshormonen zwangerschapsdiabetes
slecht Kh-metabolisme zwaardere baby diabetes/obesitas
Zwangerschapshormonen anabole fase in eerste 30 weken
Nadien katabole fase opgeslagen VS komen beschikbaar voor snelle groei kind
Cardiovasculaire veranderingen:
- Hartdebiet stijgt (pompt meer bloed)
- Bloedvolume stijgt meer plasma hematocrietgehalte daalt gunstig voor hart
moet minder krachtig samentrekken om minder visceuze bloed te pompen
- Bloeddruk daalt in 2e trimester en stijgt in 3e trimester
Extra aanvoer van bloed naar baarmoeder
Respiratoire veranderingen: meer belasting
Veranderingen v/d huid: verkleuringen, vasculaire afwijkingen, meer zweet, …
Renale veranderingen:
Bloedtoename meer nierdoorbloeding (stijging glomerulaire filtratie)
Meer glucose w gefilterd, tubulaire resorptie blijft gelijk
Glucosurie = meer glucose in urine
,Meer afvalstoffen moeten worden verwijderd voldoende drinken
Pollakisurie = frequente urinelozing foetus drukt op blaas
Gastro-intestinale veranderingen:
- Vascularisatie tandvlees neemt toe meer kans op gingivitis
- Eetlust neemt toe
- Pica = tegenzin/zin in bepaalde VM
- Nausea en braken: ochtendmisselijkheid
door HCG
vaker per dag kleine hoeveelheden eten + 1 ste maaltijd voor opstaan
- Invloed progesteron op gladde spieren motiliteit daalt tragere peristaltiek
reflux: cardiosfincter blijft ontspannen en maag w nr boven geduwd
= zuurbranden: verholpen door kauwgom en melk (neutralisatie)
constipatie: colon trekt minder goed samen en waterabsorptie in colon neemt toe
tragere werking ijzer w beter opgenomen
- Sneller galstenen doordat galblaas minder goed contraheert
Energie- en nutriëntenbehoefte tijdens zwangerschap
Energie:
Totaal energieverbruik voor:
- Groei foetus weefselgroei
- Samenstellingswijzigingen v/h organisme v/d moeder
- Toename v/d energiebehoeften voor behouden van foetus
Toename REE +5%, +10%, +25% voor 1e, 2e en 3e trimester
+ 72.100 – 77.100 kcal voor totale zwangerschap
En-behoefte zwangerschap = En-behoefte voor zwangerschap + extra En + energiereserves
Afh. van stadium, PAL en BMI voor zwangerschap
Pregorexia = zwangerschaps-eetstoornis: te weinig En innemen tijdens zwangerschap
Te lichte baby meer kans op metabole aandoeningen
Uitzonderingen:
- Volledige rust minder extra En
- Overgewicht geen extra En
- En-verbruik stijgt vrouw minder actief door
omvang buik
Eiwit: extra nodig voor foetus, placenta en borstklieren
Normale volwassene: 0,83 g/kg LG
- 1e trimester: + 1g
- 2e trimester: + 9g
- 3e trimester: + 28g
Vetten:
PUFA: rol hersenontwikkeling
n-3: visuele & cognitieve ontw
EPA en DHA verhogen
- vb. margarine, lijnzaad, …
,Koolhydraten:
Relatieve hypoglycemie in nuchtere toestand:
1. Glucose bij voorkeur eerst nr foetus
2. Aanmaak glucose moeder vermindert glucogenetische AZ preferentieel nr foetus
Tijdens vasten: daling glycemie stimulatie productie HPL lipolyse bevorderd
Vrije VZ (niet transplacentair) = voorname En-bron moeder
Omgezet tot ketonlichamen (wel transplacentair) = toxisch
Calorie-tekort = nadelig vr foetus door stijging ketonlichamen slechte hersenontwikkeling
Min 130g koolhydraten/dag
Diabetogeen effect: glycemie stijgt tot hogere waarden en normaliseert trager
Oorzaak: insuline minder actief en w sneller afgebroken toedienen insuline
Beperken v snel resorbeerbare suikers
Geregeld maaltijdschema met inbegrip tijdig ontbijt
Zwangerschapsdiabetes risico voor later ontwikkelen diabetes mellitus
Hoger geboortegewicht en grotere baby moeilijke bevalling
Kans op sterfte baby na week 34
Overmatige productie vruchtwater
Baby direct na geboorte lage glycemie, geelzucht, voedingsstoornissen, stuipen
Aanbevelingen:
- Totale inname Kh: 50-55 En%
VM rijk aan vdvz, vit en min: Volkoren granen, aardappelen, peulvruchten, groenten en fruit
- Toeg. suikers: max. 10 En%
- Vdvz: min. 30g
Vocht: 2,3l – 3l
- Meer afvalstoffen door hogere stofwisseling
Hogere nierbelasting
Meer kans op urinaire infecties
Tot. lichaamswater stijgt door foetus, expansie bloed en vergroting reproductieve organen
Nadien: overvloed water stapelt op oedeem (gelaat, benen en handen)
Alcohol: vermijden laag geboortegewicht, mentale achterstand
Calcium: verhoogde absorptie (adaptief mechanisme) zelfde aanbeveling (27g vastgelegd dr foetus)
Fosfor: zelfde aanbeveling (16g vastgelegd dr foetus)
IJzer: hoger risico op ijzerdeficiëntie:
- IJzerinname adequate toevoer zuurstof nr foetus
- Behoefte hele duur zwangerschap ~ 1040 mg
- behoefte foetus = 300 mg
- placenta = 50 mg
- toename circulerend bloedvolume moeder = 450 mg
- dagelijkse obligate verliezen = 240 mg
- Na bevalling: daling plasmavolume compenseert verliezen bevalling
IJzerbalans = positief draagt bij tot overdracht nr kind tijdens borstvoeding
15 mg/dag
Grootste deel foetale Fe w tijdens laatste weken v/d zwangerschap opgebouwd:
Vroegtijdige geboorte Fe-tekort supplementen
Magnesium: zelfde aanbeveling
Zink: toename 1,6 mg voor aanleg foetale en maternale weefsels
, - Aanbeveling hoger bij gebruik Fe-supplementen en vegetariërs/veganisten (vnl. in dierlijke prod.)
- Zinktekort foetale hypotrofie en aangeboren misvormingen
Na: laatste weken zwangerschap zoutarm eten betere bevalling (minder vochtretentie)
Controle bloeddruk!
Beperken bij toxicose
Cl en K: zelfde aanbevelingen
Koper:
- Prematuren: weinig Cu-voorraad extra Cu-behoefte beperkt tot laatste 2-3 maanden
- + 0,15 mg/dag bij zwangerschap, + 0,30 mg/dag bij borstvoeding
Jodium: nodig vr optimale psychomotorische ontw verhoogde aanbeveling supplement
Mangaan, selenium, molybdeen en chroom: zelfde aanbevelingen
Fluor: zelfde aanbeveling (rekening houden met toxicologie) gefluoriseerde tandpasta
Vit A: + 50 µg/dag voor behoefte foetus
- Te hoge innam (>3000 µg/dag) teratogene effecten lever(producten) vermijden
Vit D: voldoende nodig voor toename Ca-absorptie en optimale botconditie:
- Tekort groeivertraging, skeletafwijkingen en verhoogd risico op heupfracturen
- Door beperkte blootstelling aan UV-straling en te weinig melkproducten
- Supplement van 20 µg/dag
Vit E en vit K: zelfde aanbevelingen
B-vitamines: in graan- en melkproducten:
vitamine Aanbeveling zwanger Aanbeveling normaal
B1 1,5 mg 1,1 mg
B2 1,5 mg 1,3 mg
B6 (grotere Eiw-behoefte) 3 mg 2 mg
B12 (enkel dierl prod) 4,5 µg 4 µg
Niacine = PP 16 mg 14 mg
Foliumzuur: preventie embryonale afwijkingen
- Spina bifida = openblijven tubus medullaris
- Supplement van 400 µg/dag min 1 maand voor conceptie en 3 maand na conceptie
- Enige nutriënt waarbij aanbeveling zwangere vrouw hoger ligt dan lacterende vrouw
Pantotheenzuur, biotine en vit C: iets meer
Voedingsadviezen voor de zwangerschap:
Toxoplasmose: door parasieten veroorzaakte infectieziekte:
- Meeste mensen beschikken over antilichamen
- Zwangere komt eerste keer in aanraking (ziekteverwekkers kunnen door placenta)
Lichamelijke & geestelijke gebreken ongeboren kind
Hersenschade, waterhoofd, stuipen, lever- en miltvergroting, blindheid, miskraam, doodgeboorte
- Besmetting: via geïnfecteerde katten, besmet vlees (varken en schaap)
- Bloedonderzoek voor zwangerschap antistoffen zoeken
Maatregelen:
1. Geen rauw vlees
2. Vermijd contact met katten
3. Draag handschoenen in tuin
4. Spoel groenten en fruit
Rubella = rodehond misvormd kind immuniteit laten nakijken voor zwangerschap
https://docs.google.com/document/d/1eBujMoXcW78vM5bUmFLuN1Q8rzP7lU71/edit
1. Voeding zwangere vrouw
Zwangerschap = 280d = 40w = 10 cycli
Fysiologische veranderingen
Gewichtstoename:
10 – 12 kg = 20% v/h referentiegewicht:
- 1e trimester: + 1,5 kg
- 2e trimester: + 3 kg toename bloedvolume en lichaamsvocht, opslag vetweefsel
- 3e trimester: + 6 kg groei kind, placenta en baarmoeder
Aanbevolen gewichtstoename ~ BMI
- Foetus: 3,5 kg
- Placenta: 0,5 kg
- Vruchtwater: 0,6 kg
- Baarmoeder: 1 kg
- Borsten: 0,5 kg
- Bloedvolume: 1,2 kg bloed wordt dunner
- Lichaamsvocht: 1,5 kg
- Vetreserve: 2-3 kg = voorraad brandstof voor lactatie
Hormonale veranderingen:
- Oestrogenen: Rol bij groei baarmoeder, toename bloedvolume, opslag lichaamsvocht
- Progesteron:
invloed op gladde spiercellen in baarmoeder trekken niet te vroeg samen
betrokken bij vetopslag
- Prolactine:
geprod door moederlijke en foetale hypofyse en uterus
lactogeen (= borstvoeding komt beter op gang)
- Insuline: gevoeligheid door zwangerschapshormonen zwangerschapsdiabetes
slecht Kh-metabolisme zwaardere baby diabetes/obesitas
Zwangerschapshormonen anabole fase in eerste 30 weken
Nadien katabole fase opgeslagen VS komen beschikbaar voor snelle groei kind
Cardiovasculaire veranderingen:
- Hartdebiet stijgt (pompt meer bloed)
- Bloedvolume stijgt meer plasma hematocrietgehalte daalt gunstig voor hart
moet minder krachtig samentrekken om minder visceuze bloed te pompen
- Bloeddruk daalt in 2e trimester en stijgt in 3e trimester
Extra aanvoer van bloed naar baarmoeder
Respiratoire veranderingen: meer belasting
Veranderingen v/d huid: verkleuringen, vasculaire afwijkingen, meer zweet, …
Renale veranderingen:
Bloedtoename meer nierdoorbloeding (stijging glomerulaire filtratie)
Meer glucose w gefilterd, tubulaire resorptie blijft gelijk
Glucosurie = meer glucose in urine
,Meer afvalstoffen moeten worden verwijderd voldoende drinken
Pollakisurie = frequente urinelozing foetus drukt op blaas
Gastro-intestinale veranderingen:
- Vascularisatie tandvlees neemt toe meer kans op gingivitis
- Eetlust neemt toe
- Pica = tegenzin/zin in bepaalde VM
- Nausea en braken: ochtendmisselijkheid
door HCG
vaker per dag kleine hoeveelheden eten + 1 ste maaltijd voor opstaan
- Invloed progesteron op gladde spieren motiliteit daalt tragere peristaltiek
reflux: cardiosfincter blijft ontspannen en maag w nr boven geduwd
= zuurbranden: verholpen door kauwgom en melk (neutralisatie)
constipatie: colon trekt minder goed samen en waterabsorptie in colon neemt toe
tragere werking ijzer w beter opgenomen
- Sneller galstenen doordat galblaas minder goed contraheert
Energie- en nutriëntenbehoefte tijdens zwangerschap
Energie:
Totaal energieverbruik voor:
- Groei foetus weefselgroei
- Samenstellingswijzigingen v/h organisme v/d moeder
- Toename v/d energiebehoeften voor behouden van foetus
Toename REE +5%, +10%, +25% voor 1e, 2e en 3e trimester
+ 72.100 – 77.100 kcal voor totale zwangerschap
En-behoefte zwangerschap = En-behoefte voor zwangerschap + extra En + energiereserves
Afh. van stadium, PAL en BMI voor zwangerschap
Pregorexia = zwangerschaps-eetstoornis: te weinig En innemen tijdens zwangerschap
Te lichte baby meer kans op metabole aandoeningen
Uitzonderingen:
- Volledige rust minder extra En
- Overgewicht geen extra En
- En-verbruik stijgt vrouw minder actief door
omvang buik
Eiwit: extra nodig voor foetus, placenta en borstklieren
Normale volwassene: 0,83 g/kg LG
- 1e trimester: + 1g
- 2e trimester: + 9g
- 3e trimester: + 28g
Vetten:
PUFA: rol hersenontwikkeling
n-3: visuele & cognitieve ontw
EPA en DHA verhogen
- vb. margarine, lijnzaad, …
,Koolhydraten:
Relatieve hypoglycemie in nuchtere toestand:
1. Glucose bij voorkeur eerst nr foetus
2. Aanmaak glucose moeder vermindert glucogenetische AZ preferentieel nr foetus
Tijdens vasten: daling glycemie stimulatie productie HPL lipolyse bevorderd
Vrije VZ (niet transplacentair) = voorname En-bron moeder
Omgezet tot ketonlichamen (wel transplacentair) = toxisch
Calorie-tekort = nadelig vr foetus door stijging ketonlichamen slechte hersenontwikkeling
Min 130g koolhydraten/dag
Diabetogeen effect: glycemie stijgt tot hogere waarden en normaliseert trager
Oorzaak: insuline minder actief en w sneller afgebroken toedienen insuline
Beperken v snel resorbeerbare suikers
Geregeld maaltijdschema met inbegrip tijdig ontbijt
Zwangerschapsdiabetes risico voor later ontwikkelen diabetes mellitus
Hoger geboortegewicht en grotere baby moeilijke bevalling
Kans op sterfte baby na week 34
Overmatige productie vruchtwater
Baby direct na geboorte lage glycemie, geelzucht, voedingsstoornissen, stuipen
Aanbevelingen:
- Totale inname Kh: 50-55 En%
VM rijk aan vdvz, vit en min: Volkoren granen, aardappelen, peulvruchten, groenten en fruit
- Toeg. suikers: max. 10 En%
- Vdvz: min. 30g
Vocht: 2,3l – 3l
- Meer afvalstoffen door hogere stofwisseling
Hogere nierbelasting
Meer kans op urinaire infecties
Tot. lichaamswater stijgt door foetus, expansie bloed en vergroting reproductieve organen
Nadien: overvloed water stapelt op oedeem (gelaat, benen en handen)
Alcohol: vermijden laag geboortegewicht, mentale achterstand
Calcium: verhoogde absorptie (adaptief mechanisme) zelfde aanbeveling (27g vastgelegd dr foetus)
Fosfor: zelfde aanbeveling (16g vastgelegd dr foetus)
IJzer: hoger risico op ijzerdeficiëntie:
- IJzerinname adequate toevoer zuurstof nr foetus
- Behoefte hele duur zwangerschap ~ 1040 mg
- behoefte foetus = 300 mg
- placenta = 50 mg
- toename circulerend bloedvolume moeder = 450 mg
- dagelijkse obligate verliezen = 240 mg
- Na bevalling: daling plasmavolume compenseert verliezen bevalling
IJzerbalans = positief draagt bij tot overdracht nr kind tijdens borstvoeding
15 mg/dag
Grootste deel foetale Fe w tijdens laatste weken v/d zwangerschap opgebouwd:
Vroegtijdige geboorte Fe-tekort supplementen
Magnesium: zelfde aanbeveling
Zink: toename 1,6 mg voor aanleg foetale en maternale weefsels
, - Aanbeveling hoger bij gebruik Fe-supplementen en vegetariërs/veganisten (vnl. in dierlijke prod.)
- Zinktekort foetale hypotrofie en aangeboren misvormingen
Na: laatste weken zwangerschap zoutarm eten betere bevalling (minder vochtretentie)
Controle bloeddruk!
Beperken bij toxicose
Cl en K: zelfde aanbevelingen
Koper:
- Prematuren: weinig Cu-voorraad extra Cu-behoefte beperkt tot laatste 2-3 maanden
- + 0,15 mg/dag bij zwangerschap, + 0,30 mg/dag bij borstvoeding
Jodium: nodig vr optimale psychomotorische ontw verhoogde aanbeveling supplement
Mangaan, selenium, molybdeen en chroom: zelfde aanbevelingen
Fluor: zelfde aanbeveling (rekening houden met toxicologie) gefluoriseerde tandpasta
Vit A: + 50 µg/dag voor behoefte foetus
- Te hoge innam (>3000 µg/dag) teratogene effecten lever(producten) vermijden
Vit D: voldoende nodig voor toename Ca-absorptie en optimale botconditie:
- Tekort groeivertraging, skeletafwijkingen en verhoogd risico op heupfracturen
- Door beperkte blootstelling aan UV-straling en te weinig melkproducten
- Supplement van 20 µg/dag
Vit E en vit K: zelfde aanbevelingen
B-vitamines: in graan- en melkproducten:
vitamine Aanbeveling zwanger Aanbeveling normaal
B1 1,5 mg 1,1 mg
B2 1,5 mg 1,3 mg
B6 (grotere Eiw-behoefte) 3 mg 2 mg
B12 (enkel dierl prod) 4,5 µg 4 µg
Niacine = PP 16 mg 14 mg
Foliumzuur: preventie embryonale afwijkingen
- Spina bifida = openblijven tubus medullaris
- Supplement van 400 µg/dag min 1 maand voor conceptie en 3 maand na conceptie
- Enige nutriënt waarbij aanbeveling zwangere vrouw hoger ligt dan lacterende vrouw
Pantotheenzuur, biotine en vit C: iets meer
Voedingsadviezen voor de zwangerschap:
Toxoplasmose: door parasieten veroorzaakte infectieziekte:
- Meeste mensen beschikken over antilichamen
- Zwangere komt eerste keer in aanraking (ziekteverwekkers kunnen door placenta)
Lichamelijke & geestelijke gebreken ongeboren kind
Hersenschade, waterhoofd, stuipen, lever- en miltvergroting, blindheid, miskraam, doodgeboorte
- Besmetting: via geïnfecteerde katten, besmet vlees (varken en schaap)
- Bloedonderzoek voor zwangerschap antistoffen zoeken
Maatregelen:
1. Geen rauw vlees
2. Vermijd contact met katten
3. Draag handschoenen in tuin
4. Spoel groenten en fruit
Rubella = rodehond misvormd kind immuniteit laten nakijken voor zwangerschap
