1 Introductie
1.1 Veranderen en helpen veranderen
Moeite & onzekerheid versus dynamiek & uitdaging
→ hoe kijk jij aan tegen verandering?
Elke verandering stelt eisen!
Veranderen heeft twee betekenissen:
• Zelf veranderen → bv. Het weer verandert.
• Doen veranderen → bv. Ik verander de inrichting van mijn kamer.
Het werkwoord ‘veranderen’:
• Het anders maken: overgankelijk
• Het anders worden: onovergankelijk
De professionele beïnvloeding (bijvoorbeeld door Psychologisch consulenten)
van mensen
→ met de bedoeling deze mensen op de een of andere manier beter te
krijgen met verandering
• Aanwijzingen voor de wijze waarop je mensen kunt helpen, begeleiding of
beïnvloeden bij veranderingsprocessen
→ het veranderen in overgankelijke zin
• Beïnvloeding is dagelijks aanwezig!
Bv. communicatie: toeteren, reclameboodschappen, discussies met
partner of vrienden waarin de een de ander probeert te overtuigen...
Agogiek = de leer van het dóén veranderen van mensen
• Theorieën
• Ervaringskennis
• Gewoonten en gebruiken
Agein = voeren of leiden
1
,1.2 Kenmerken van agogiek
o Beïnvloeden opdat mensen veranderen
o Veranderen: mensen in verandering
Voorbeeld: helpen bij schulden, leefstijl, werkvoldoening, integratie in de
maatschappij na detentie
Geen agogiek: chirurgen brengen ook veranderingen aan
Specifieke kenmerken:
• Het gaat om psychosociale verandering.
• De beïnvloeding vindt beroepsmatig plaats.
• De beïnvloeding is doelgericht.
• De veranderaar werkt systematisch.
• De beïnvloeding vindt bewust plaats.
• De verandering wordt door de betrokkenen gewenst.
• De beïnvloeding wordt vrijwillig ondergaan.
• De beïnvloeding is niet wederzijds.
• (Het gaat om (jong)volwassenen).
→ pagina 11 - 13
Definitie
"De leer van eenzijdige, systematische, doelgerichte, beroepsmatige
beïnvloeding die gericht is op het bereiken van een meer wenselijk geachte
psychosociale situatie van volwassenen (individueel of in onderling verband) die
zich van deze beïnvloeding bewust zijn en die deze situatie ook nastreven"
"Een mens die zich gezien en begrepen voelt, bloeit open en verandert op bijna
magische wijze."
- Roberto Assagioli
1.3 Cliënt
Doelgroep → patiënt
• Gelijkwaardigheid
• Zelfstandigheid
o Cliënt (individu) of cliëntsysteem (meerdere personen), deelnemer
o Patiënt
• Passief, afhankelijk en onzelfstandig
• Gepaard met lijden en ongemak
2
,1.4 Beroepen en (werk)velden
o Voorbeelden van beroepen:
1. agogie centraal: maatschappelijk werker, mental coach, hulpverlener,
psychotherapeut, mediator, voorlichter (preventiewerker), …
2. agogie als aspect: verpleegkundige, arts, leraar, praktijkbegeleider, ...
o Voorbeelden van werkvelden:
= geheel van mensen die betrekking hebben op dezelfde doelgroep
gezondheidszorg, reclassering, maatschappelijk werk, gezondheidsvoorlichting,
ontwikkelingssamenwerking, jongerenwerk, ...
1.5 Niveaus van psychosociaal functioneren
Soorten cliëntsystemen
o.b.v. psychosociaal functioneren
(!) aspecten van voorgaande niveaus spelen hogerop ook mee
• Individuele personen
Vb: leren accepteren dat je zoon zijn eigen beslissingen maakt
• Groepen
Vb: gezinsleden leren hoe ze voorkomen dat ruzie kan erger worden
• Organisaties
→ anoniemer dan een groep
Vb: een hogeschool stelt een studentenraad in
• Grotere samenlevingsverbanden
→ anoniemen groepen zoals bijvoorbeeld de inwoners van een land
Vb: het toenemend klimaatbewustzijn in Nederland
1.5.1 Micro-, meso- en macroniveau
Micro = individu en kleine groepen
Meso = organisatie en kleine samenlevingsverbanden
Macro = maatschappij als geheel
3
, 1.6 Verandering nader bekeken
Verandering
= het verschil tussen een nieuwe en een oude situatie
• Vervangen
= er verdwijnt iets ten gunste van iets anders
bv. autoritaire vs democratische leidingstijl
bv. achterdochtige houding vs vertrouwen en intimiteit
• Toevoegen
= het oude blijft bestaan, maar er komt iets nieuws bij
bv. nieuwe vaardigheden aanleren, mening vormen
• Negatieve uitgangssituatie : probleem - oplossing
• Positieve uitgangssituatie: streven naar beter/meer
• Niet-veranderen : besluit om alles bij het oude te laten
bv. promotie laten lopen, studie toch afmaken, niet scheiden
OEFENING:
1. Aanvaarden dat jouw lief eigen keuzes maakt
2. De vaccinatieplicht voor de zorg tijdens de coronapandemie
3. Sneller kritiek uiten op medestudenten die niet opletten
4. Een klasgroep die zich voorneemt meer te bewegen
5. Een hogeschool die zorgt voor 'groepscontacten' (studentenraad)
6. Een koppel dat elkaar meer vrijheid geeft
7. De fusie van Artesis en Plantijn die voor een nieuwe bedrijfscultuur zorgt
8. Opkomst van bingedrinking bij jongeren
9. Een gezin dat in therapie gaat
10.Bewoners van een paviljoen in een psychiatrisch ziekenhuis maken nieuwe
afspraken over het koken
4
1.1 Veranderen en helpen veranderen
Moeite & onzekerheid versus dynamiek & uitdaging
→ hoe kijk jij aan tegen verandering?
Elke verandering stelt eisen!
Veranderen heeft twee betekenissen:
• Zelf veranderen → bv. Het weer verandert.
• Doen veranderen → bv. Ik verander de inrichting van mijn kamer.
Het werkwoord ‘veranderen’:
• Het anders maken: overgankelijk
• Het anders worden: onovergankelijk
De professionele beïnvloeding (bijvoorbeeld door Psychologisch consulenten)
van mensen
→ met de bedoeling deze mensen op de een of andere manier beter te
krijgen met verandering
• Aanwijzingen voor de wijze waarop je mensen kunt helpen, begeleiding of
beïnvloeden bij veranderingsprocessen
→ het veranderen in overgankelijke zin
• Beïnvloeding is dagelijks aanwezig!
Bv. communicatie: toeteren, reclameboodschappen, discussies met
partner of vrienden waarin de een de ander probeert te overtuigen...
Agogiek = de leer van het dóén veranderen van mensen
• Theorieën
• Ervaringskennis
• Gewoonten en gebruiken
Agein = voeren of leiden
1
,1.2 Kenmerken van agogiek
o Beïnvloeden opdat mensen veranderen
o Veranderen: mensen in verandering
Voorbeeld: helpen bij schulden, leefstijl, werkvoldoening, integratie in de
maatschappij na detentie
Geen agogiek: chirurgen brengen ook veranderingen aan
Specifieke kenmerken:
• Het gaat om psychosociale verandering.
• De beïnvloeding vindt beroepsmatig plaats.
• De beïnvloeding is doelgericht.
• De veranderaar werkt systematisch.
• De beïnvloeding vindt bewust plaats.
• De verandering wordt door de betrokkenen gewenst.
• De beïnvloeding wordt vrijwillig ondergaan.
• De beïnvloeding is niet wederzijds.
• (Het gaat om (jong)volwassenen).
→ pagina 11 - 13
Definitie
"De leer van eenzijdige, systematische, doelgerichte, beroepsmatige
beïnvloeding die gericht is op het bereiken van een meer wenselijk geachte
psychosociale situatie van volwassenen (individueel of in onderling verband) die
zich van deze beïnvloeding bewust zijn en die deze situatie ook nastreven"
"Een mens die zich gezien en begrepen voelt, bloeit open en verandert op bijna
magische wijze."
- Roberto Assagioli
1.3 Cliënt
Doelgroep → patiënt
• Gelijkwaardigheid
• Zelfstandigheid
o Cliënt (individu) of cliëntsysteem (meerdere personen), deelnemer
o Patiënt
• Passief, afhankelijk en onzelfstandig
• Gepaard met lijden en ongemak
2
,1.4 Beroepen en (werk)velden
o Voorbeelden van beroepen:
1. agogie centraal: maatschappelijk werker, mental coach, hulpverlener,
psychotherapeut, mediator, voorlichter (preventiewerker), …
2. agogie als aspect: verpleegkundige, arts, leraar, praktijkbegeleider, ...
o Voorbeelden van werkvelden:
= geheel van mensen die betrekking hebben op dezelfde doelgroep
gezondheidszorg, reclassering, maatschappelijk werk, gezondheidsvoorlichting,
ontwikkelingssamenwerking, jongerenwerk, ...
1.5 Niveaus van psychosociaal functioneren
Soorten cliëntsystemen
o.b.v. psychosociaal functioneren
(!) aspecten van voorgaande niveaus spelen hogerop ook mee
• Individuele personen
Vb: leren accepteren dat je zoon zijn eigen beslissingen maakt
• Groepen
Vb: gezinsleden leren hoe ze voorkomen dat ruzie kan erger worden
• Organisaties
→ anoniemer dan een groep
Vb: een hogeschool stelt een studentenraad in
• Grotere samenlevingsverbanden
→ anoniemen groepen zoals bijvoorbeeld de inwoners van een land
Vb: het toenemend klimaatbewustzijn in Nederland
1.5.1 Micro-, meso- en macroniveau
Micro = individu en kleine groepen
Meso = organisatie en kleine samenlevingsverbanden
Macro = maatschappij als geheel
3
, 1.6 Verandering nader bekeken
Verandering
= het verschil tussen een nieuwe en een oude situatie
• Vervangen
= er verdwijnt iets ten gunste van iets anders
bv. autoritaire vs democratische leidingstijl
bv. achterdochtige houding vs vertrouwen en intimiteit
• Toevoegen
= het oude blijft bestaan, maar er komt iets nieuws bij
bv. nieuwe vaardigheden aanleren, mening vormen
• Negatieve uitgangssituatie : probleem - oplossing
• Positieve uitgangssituatie: streven naar beter/meer
• Niet-veranderen : besluit om alles bij het oude te laten
bv. promotie laten lopen, studie toch afmaken, niet scheiden
OEFENING:
1. Aanvaarden dat jouw lief eigen keuzes maakt
2. De vaccinatieplicht voor de zorg tijdens de coronapandemie
3. Sneller kritiek uiten op medestudenten die niet opletten
4. Een klasgroep die zich voorneemt meer te bewegen
5. Een hogeschool die zorgt voor 'groepscontacten' (studentenraad)
6. Een koppel dat elkaar meer vrijheid geeft
7. De fusie van Artesis en Plantijn die voor een nieuwe bedrijfscultuur zorgt
8. Opkomst van bingedrinking bij jongeren
9. Een gezin dat in therapie gaat
10.Bewoners van een paviljoen in een psychiatrisch ziekenhuis maken nieuwe
afspraken over het koken
4
