Samenvatting taalontwikkelingsstoornissen
(ontwikkelingsstoornissen 1)
Examen:
- Schriftelijk examen met open vragen en oefeningen
- Zeker vragen als in werkcollege!!
- Uitgebreid taalstaal zeker op examen!! (op veel punten)
- Leeftijd berekenen is zeker op examen
0. Normale taalontwikkeling
Kinderen beginnen pas op 1 jaar te spreken. Eén van de basisvoorwaarden om tot
een normale taalontwikkeling te
Niet waar: spreken is ook vocaliseren en komen is via de omgeving een goed en
brabbelen een voldoende taalaanbod krijgen
Een intact functionerend spraakapparaat en een Taal= multidimensioneel gebeuren waarbij volgende
goede ontwikkeling van het comprehensief aspect elementen een cruciale rol spelen:
(begrijpen) zijn een sine qua non (absolute
- Aangeboren taalvermogen (taalaanleg of van
voorwaarde) voor een goede ontwikkeling van de
nature aangeboren anatomische en neurologische
actieve spraak- en taalontwikkeling (produceren
vermogens)
van taal)
- Voldoende en aangepast taalaanbod (externe
stimuli)
Langdurig zieke kinderen en buitenlandse adoptiekinderen - Andere ontwikkelingsdomeinen (sensori-
hebben een gelijkaardige taalverwerving. motorisch, cognitief, sociaal-emotioneel)
Waar
Een kind met een lipspleet (shisis,
Langdurig zieke kinderen willen genezen dus zetten hazenlip) loopt meer kans op een
taalontwikkeling even on hold vertraagde fonologische
Adoptiekinderen (1 – 2,5j): zijn teruggetrokken en geen ontwikkeling
intresse in nieuwe woorden, welbevinden is slecht dus stille Waar: de lippen (articulator) zijn een
periode, taalontwikkeling on hold voorwaarde voor een goede
taalontwikkeling maar er zit een
spleet in de bovenlip
1. Taalontwikkelingsstoornis
1.1. Spraak- en taalontwikkelingsproblemen
- Taalverwerving is een complex gebeuren
Basis vd moedertaal is rond 5 à 6 jaar af
Voltooiing vd moedertaal is rond 8 à 9 jaar af
Grote diversiteit in taalverwerving
- 5 – 10% ervaart problemen in spraak- en taalontwikkeling (prevalentie)
Veel verschillende prevalentiecijfers
Hulp nodig bij taalverwerving
1
, Door samenhang met andere ontwikkelingsdomeinen: achterstand of stoornis in
taalontwikkeling
o Bv. verstandelijke beperking, gehoorstoornis, beperkt of onaangepast
aanbod
o = secundaire spraak- en/of taalontwikkelingsprobleem (2% vd kinderen)
- Primair spraak- en taalontwikkelingsprobleem (8% vd
kinderen): problemen zijn niet te verklaren vanuit andere
ontwikkelingsdomeinen. Onderverdeling in:
Vertraagde spraak- en taalontwikkeling (VSTO): 4%,
later minder goede resultaten bij lezen en spellen
ook al zijn de taalproblemen al verdwenen
o Kenmerken uit vroegere periode
ontwikkeling komen voor in latere periode
Gestoorde spraak- en taalontwikkeling: hardnekkiger
probleem, moeilijker te behandelen, voor het hele
leven, gestoord profiel in taalontwikkeling (specifieke taalontwikkelingsstoornis:
STOS)
o Kenmerken die niet in een bepaalde fase
van het taalverwervingsproces thuishoren
en die geen samenhangend geheel vormen
o Bv. kinderafasie (hersenletsel) +
ontwikkelingsdysfasie/specific language
impairment (niet aantoonbaar hersenletsel)
Om te weten of het een stoornis of vertraging is: kijken naar
fout en leeftijd
1.2. Indeling van taalontwikkelingsstoornissen
Internationaal aanvaarde indelingen (wetenschappelijk onderbouwd) en klinische indelingen
(bruikbaar op de werkvloer)
1.2.1. Wetenschappelijk onderbouwde indeling
- Beschrijving van de verschillende
taalontwikkelingsstoornissen in
Diagnostic and Statistic Manual of Mental
Disorders (DSM)
o Ontwikkelingsstoornis volgens
DSM-5: een neurobiologische
ontwikkelingsstoornis die in de
vroege ontwikkelingsperiode tot
uiting komt en die gekenmerkt
wordt door ontwikkelingsachterstanden op een of meerdere
functiedomeinen en die levenslang beperkingen veroorzaakt in het
persoonlijke, sociale, schoolse of beroepsmatige functioneren
o DSM-5: taalontwikkelingsstoornis zit onder communicatiestoornissen
(neurologische ontwikkelingsstoornissen)
Communicatiestoornissen zijn stoornissen die gekenmerkt worden
door een verstoorde ontwikkeling van taal, spraak en/of sociale
communicatie
2
, o Kenmerken taalontwikkelingsstoornis volgens DSM-5
Persisterende/aanhoudende moeilijkheden in het verweven en
gebruiken v taalsymbolen in gesproken en geschreven vorm of
andere taalmodaliteiten (luisteren, begrijpen, schrijven, lezen,
rekenen, woord-zins niveau). Problemen blijven meestal bestaan
Problemen met woordenschat, grammatica, narratieve en
conversatievaardigheden, andere pragmatische vaardigheden
Taalvaardigheden vallen onder de leeftijdsverwachtingen. Niveau
zien we in observatie- en onderzoeksinstrumenten. Andere factoren
spelen hierbij geen rol
taalontwikkelingsstoornis kan primair of secundair zijn
symptomen zijn aanwezig vanaf de kindertijd
aanwezig tot in adolescentie/volwassenheid
functionele beperkingen in communicatie, schools presteren of
beroep
International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps (ICIDH)
International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)
o Taalontwikkelingsstoornis wordt multidimensionaal benaderd dus
geïntegreerde/multidimensionale aanpak
o Linguïstische processen inzetten in sociale interacties is moeilijk
o Beïnvloeding van omgevings- en persoonlijke factoren
o Hoe houden alle factoren de beperkingen in stand en hoe werken ze samen
om het dagelijks functioneren te faciliteren?
1.2.2. Klinische indeling
- Primaire stoornissen: specifieke problemen op vlak van taal, de stoornis is niet te verklaren
vanuit een andere problematiek, meertaligheid of omgevingsfactoren
- Secundaire stoornis: naar het taalprobleem zijn er nog niet-talige problemen (bv. mentale
achterstand, ziet/hoort niet goed, trauma van centraal zenuwstelsel…)
1.3. Definities
Er zijn veel definities voor taanlontwikkelingsstoornis:
- ‘een kind heeft een taalontwikkelingsstoornis als de taalontwikkeling van het kind beduidend
achterblijft bij, of negatief afwijkt van het normale verloop van het taalverwervingsproces
met inbegrip van de normale interindividuele variatie daarin, binnen de regionale en sociale
variëteit die het kind zich aan het verwerven is.’
- ‘een taalontwikkelingsstoornis is een stoornis in de opbouw van de taal met als gevolg dat
het praten van het kind zich in vergelijking tot leeftijdsgenoten, langzamer of anders
ontwikkelt dan normaal. De problemen kunnen zowel betrekking hebben op de woord- en/of
zinsproductie, als op het woord- en/of zinsbegrip.’
Bedenkingen:
- Vroeger lag de nadruk op semantiek en grammatica, nu is er ook aandacht voor pragmatiek
- Er is aandacht voor mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid want
Een voldoende mondelinge taalvaardigheid vormt de basis om vlot te leren lezen en
schrijven
3
(ontwikkelingsstoornissen 1)
Examen:
- Schriftelijk examen met open vragen en oefeningen
- Zeker vragen als in werkcollege!!
- Uitgebreid taalstaal zeker op examen!! (op veel punten)
- Leeftijd berekenen is zeker op examen
0. Normale taalontwikkeling
Kinderen beginnen pas op 1 jaar te spreken. Eén van de basisvoorwaarden om tot
een normale taalontwikkeling te
Niet waar: spreken is ook vocaliseren en komen is via de omgeving een goed en
brabbelen een voldoende taalaanbod krijgen
Een intact functionerend spraakapparaat en een Taal= multidimensioneel gebeuren waarbij volgende
goede ontwikkeling van het comprehensief aspect elementen een cruciale rol spelen:
(begrijpen) zijn een sine qua non (absolute
- Aangeboren taalvermogen (taalaanleg of van
voorwaarde) voor een goede ontwikkeling van de
nature aangeboren anatomische en neurologische
actieve spraak- en taalontwikkeling (produceren
vermogens)
van taal)
- Voldoende en aangepast taalaanbod (externe
stimuli)
Langdurig zieke kinderen en buitenlandse adoptiekinderen - Andere ontwikkelingsdomeinen (sensori-
hebben een gelijkaardige taalverwerving. motorisch, cognitief, sociaal-emotioneel)
Waar
Een kind met een lipspleet (shisis,
Langdurig zieke kinderen willen genezen dus zetten hazenlip) loopt meer kans op een
taalontwikkeling even on hold vertraagde fonologische
Adoptiekinderen (1 – 2,5j): zijn teruggetrokken en geen ontwikkeling
intresse in nieuwe woorden, welbevinden is slecht dus stille Waar: de lippen (articulator) zijn een
periode, taalontwikkeling on hold voorwaarde voor een goede
taalontwikkeling maar er zit een
spleet in de bovenlip
1. Taalontwikkelingsstoornis
1.1. Spraak- en taalontwikkelingsproblemen
- Taalverwerving is een complex gebeuren
Basis vd moedertaal is rond 5 à 6 jaar af
Voltooiing vd moedertaal is rond 8 à 9 jaar af
Grote diversiteit in taalverwerving
- 5 – 10% ervaart problemen in spraak- en taalontwikkeling (prevalentie)
Veel verschillende prevalentiecijfers
Hulp nodig bij taalverwerving
1
, Door samenhang met andere ontwikkelingsdomeinen: achterstand of stoornis in
taalontwikkeling
o Bv. verstandelijke beperking, gehoorstoornis, beperkt of onaangepast
aanbod
o = secundaire spraak- en/of taalontwikkelingsprobleem (2% vd kinderen)
- Primair spraak- en taalontwikkelingsprobleem (8% vd
kinderen): problemen zijn niet te verklaren vanuit andere
ontwikkelingsdomeinen. Onderverdeling in:
Vertraagde spraak- en taalontwikkeling (VSTO): 4%,
later minder goede resultaten bij lezen en spellen
ook al zijn de taalproblemen al verdwenen
o Kenmerken uit vroegere periode
ontwikkeling komen voor in latere periode
Gestoorde spraak- en taalontwikkeling: hardnekkiger
probleem, moeilijker te behandelen, voor het hele
leven, gestoord profiel in taalontwikkeling (specifieke taalontwikkelingsstoornis:
STOS)
o Kenmerken die niet in een bepaalde fase
van het taalverwervingsproces thuishoren
en die geen samenhangend geheel vormen
o Bv. kinderafasie (hersenletsel) +
ontwikkelingsdysfasie/specific language
impairment (niet aantoonbaar hersenletsel)
Om te weten of het een stoornis of vertraging is: kijken naar
fout en leeftijd
1.2. Indeling van taalontwikkelingsstoornissen
Internationaal aanvaarde indelingen (wetenschappelijk onderbouwd) en klinische indelingen
(bruikbaar op de werkvloer)
1.2.1. Wetenschappelijk onderbouwde indeling
- Beschrijving van de verschillende
taalontwikkelingsstoornissen in
Diagnostic and Statistic Manual of Mental
Disorders (DSM)
o Ontwikkelingsstoornis volgens
DSM-5: een neurobiologische
ontwikkelingsstoornis die in de
vroege ontwikkelingsperiode tot
uiting komt en die gekenmerkt
wordt door ontwikkelingsachterstanden op een of meerdere
functiedomeinen en die levenslang beperkingen veroorzaakt in het
persoonlijke, sociale, schoolse of beroepsmatige functioneren
o DSM-5: taalontwikkelingsstoornis zit onder communicatiestoornissen
(neurologische ontwikkelingsstoornissen)
Communicatiestoornissen zijn stoornissen die gekenmerkt worden
door een verstoorde ontwikkeling van taal, spraak en/of sociale
communicatie
2
, o Kenmerken taalontwikkelingsstoornis volgens DSM-5
Persisterende/aanhoudende moeilijkheden in het verweven en
gebruiken v taalsymbolen in gesproken en geschreven vorm of
andere taalmodaliteiten (luisteren, begrijpen, schrijven, lezen,
rekenen, woord-zins niveau). Problemen blijven meestal bestaan
Problemen met woordenschat, grammatica, narratieve en
conversatievaardigheden, andere pragmatische vaardigheden
Taalvaardigheden vallen onder de leeftijdsverwachtingen. Niveau
zien we in observatie- en onderzoeksinstrumenten. Andere factoren
spelen hierbij geen rol
taalontwikkelingsstoornis kan primair of secundair zijn
symptomen zijn aanwezig vanaf de kindertijd
aanwezig tot in adolescentie/volwassenheid
functionele beperkingen in communicatie, schools presteren of
beroep
International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps (ICIDH)
International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)
o Taalontwikkelingsstoornis wordt multidimensionaal benaderd dus
geïntegreerde/multidimensionale aanpak
o Linguïstische processen inzetten in sociale interacties is moeilijk
o Beïnvloeding van omgevings- en persoonlijke factoren
o Hoe houden alle factoren de beperkingen in stand en hoe werken ze samen
om het dagelijks functioneren te faciliteren?
1.2.2. Klinische indeling
- Primaire stoornissen: specifieke problemen op vlak van taal, de stoornis is niet te verklaren
vanuit een andere problematiek, meertaligheid of omgevingsfactoren
- Secundaire stoornis: naar het taalprobleem zijn er nog niet-talige problemen (bv. mentale
achterstand, ziet/hoort niet goed, trauma van centraal zenuwstelsel…)
1.3. Definities
Er zijn veel definities voor taanlontwikkelingsstoornis:
- ‘een kind heeft een taalontwikkelingsstoornis als de taalontwikkeling van het kind beduidend
achterblijft bij, of negatief afwijkt van het normale verloop van het taalverwervingsproces
met inbegrip van de normale interindividuele variatie daarin, binnen de regionale en sociale
variëteit die het kind zich aan het verwerven is.’
- ‘een taalontwikkelingsstoornis is een stoornis in de opbouw van de taal met als gevolg dat
het praten van het kind zich in vergelijking tot leeftijdsgenoten, langzamer of anders
ontwikkelt dan normaal. De problemen kunnen zowel betrekking hebben op de woord- en/of
zinsproductie, als op het woord- en/of zinsbegrip.’
Bedenkingen:
- Vroeger lag de nadruk op semantiek en grammatica, nu is er ook aandacht voor pragmatiek
- Er is aandacht voor mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid want
Een voldoende mondelinge taalvaardigheid vormt de basis om vlot te leren lezen en
schrijven
3
