Hersenschimmen
Door: J. Bernlef
Uitgever: Querido, Amsterdam (1984)
Titelverklaring
De herinneringen van de hoofdpersoon aan zijn verleden zijn, als gevolg van het
dementieproces, erg vaag. Hierdoor zijn zijn herinneringen niet meer dan
hersenschimmen.
De auteur:
J. Bernlef - de naam van een blinde dichter uit de achtste eeuw - is het pseudoniem van
Hendrik Jan Marsman. De schrijver Bernlef wordt op 14 januari 1937 geboren in St.
Pancras. Hij debuteert in 1960 met de dichtbundel Kokkels. Voor het prozawerk Stenen
spoelen ontvangt hij in datzelfde jaar de Reina Prinsen Geerligsprijs. Van 1958 tot 1971
en van 1977 tot 1987 is hij als redacteur verbonden aan de tijdschriften Barbarber en
Raster. In Barbarber wordt stelling genomen tegen elke vorm van kunst, onder andere
door middel van 'ready made'-teksten. Raster experimenteert met proza en poëzie. In de
beginjaren '70 debuteert hij als toneelschrijver met het toneelexperiment Sterf de moord
ofwel val dood, gevolgd door In verwachting. Voor zijn totale oeuvre ontvangt hij in 1984
de Constantijn Huygensprijs. In 1987 mag hij voor de roman Publiek Geheim de AKO
Literatuurprijs in ontvangst nemen en in 1994 ontvangt hij de P.C. Hooftprijs. Zijn totale
oeuvre bestaat uit gedichtenbundels, romans, verhalen en essays.
Meest recente werk:
Achter de rug. Gedichten 1960-1990 (uitgegeven in 1997). Verloren zoon (1997).
Schijngestalten (1997, een bundeling van Hersenschimmen, Vallende ster en Eclips).
Over de auteur
J. Bernlef is het pseudoniem van Hendrik Jan Marsman - de naam van een blinde dichter
uit de achtste eeuw. De schrijver Bernlef wordt op 14 januari 1937 geboren in St.
Pancras. Hij debuteert in 1960 met de dichtbundel Kokkels . Voor het prozawerk Stenen
spoelen ontvangt hij in datzelfde jaar de Reina Prinsen Geerligsprijs. Van 1958 tot 1971
en van 1977 tot 1987 is hij als redacteur verbonden aan de tijdschriften Barbarber en
Raster. In Barbarber wordt stelling genomen tegen elke vorm van kunst, onder andere
door middel van 'ready made'-teksten. Raster experimenteert met proza en poëzie. In de
beginjaren '70 debuteert hij als toneelschrijver met het toneelexperiment Sterf de moord
ofwel val dood, gevolgd door In verwachting. Voor zijn totale oeuvre ontvangt hij in 1984
de Constantijn Huygensprijs. In 1987 mag hij voor de roman Publiek Geheim de AKO
, Literatuurprijs in ontvangst nemen en in 1994 ontvangt hij de P.C. Hooftprijs. Zijn totale
oeuvre bestaat uit gedichtenbundels, romans, verhalen en essays.
Literaire stroming
Moderne Nederlandse literatuur.
Genre
Hersenschimmen is een psychologische roman; de lezer kijkt mee door de ogen van de
dementerende Maarten.
Samenvatting
Maarten Klein is een man van 71 jaar, die samen met zijn vrouw Vera al vijftien jaar in
Gloucester, Amerika, woont. Voordat Maarten met pensioen ging, werkte hij in Boston
als secretaris bij een internationale visserij-organisatie. Hun twee kinderen, Kitty en Fred,
wonen ver van hen vandaan.
Op een zondag staat Maarten uit het raam te kijken. Hij wacht op de kinderen die elke
schooldag langs het huis lopen om met de bus naar school te gaan. Pas nadat zijn vrouw
Vera hem vertelt dat het zondag is en de kinderen dus niet naar school hoeven, weet hij
dat hij zich vergist heeft. Diezelfde dag blijkt Maarten steeds vergeetachtiger te worden.
Hij bevindt zich plotseling in het washok, scheurt zonder enkele reden een krant aan
stukken en kan de kruiswoordpuzzel niet meer oplossen.
De volgende dag - het is maandag - geeft hij zijn vrouw suiker bij de koffie, terwijl ze al
meer dan tien jaar geen suiker meer gebruikt. Hij gaat met zijn hond Robert wandelen,
maar hij verdwaalt. Tot overmaat van ramp raakt hij ook nog eens de hond kwijt. Maarten
wandelt naar de antiquair en koopt een boek. De antiquair informeert naar zijn mening
over de vorige aanschaf, maar Maarten weet niet waar de man het over heeft. Vera pikt
hem uiteindelijk met de auto op, nadat hij al een halve dag van huis is geweest. Die avond
beweert Maarten zich dingen te herinneren die volgens Vera nooit zijn gebeurd. De
verwarring neemt toe als Maarten zich boven wil gaan scheren; iets wat hij al vijf jaar
niet heeft gedaan. Maarten informeert bij Ellen Robbins naar haar (overleden) man. Een
pijnlijke vergissing!
Maarten vindt plotseling een ansichtkaart van Kitty in zijn zak. Hij vraagt zich af wie dat
is. Na een uitgebreid ontbijt vertrekt Maarten naar zijn werk - waar hij al vier jaar niet
meer werkt. Om naar binnen te kunnen, forceert hij een gesloten deur en spreekt hij de
denkbeeldige bestuurders van de visserij toe. Opeens beseft hij waar hij is en haast hij
zich weer naar huis. Op advies van de huisarts toont Vera hem het familiefotoalbum.
Maarten kan zich nauwelijks iets herinneren van al die mensen op de foto's. Alleen de
oude foto's roepen vage herinneringen op. De huisarts komt langs en Maarten heeft
ineens moeite met zijn Engelse uitspraak.
De vergissingen worden steeds omvangrijker. Maarten herkent zijn eigen huisarts niet
meer en wantrouwt hem. Hij ziet zijn eigen vrouw aan voor zijn moeder en gooit, om de
hond binnen te laten, een raam in. Uiteindelijk schakelt Vera de hulp in van een
verzorgster en Maarten wordt vastgebonden op zijn bed. Vera en de verzorgster krijgen
Door: J. Bernlef
Uitgever: Querido, Amsterdam (1984)
Titelverklaring
De herinneringen van de hoofdpersoon aan zijn verleden zijn, als gevolg van het
dementieproces, erg vaag. Hierdoor zijn zijn herinneringen niet meer dan
hersenschimmen.
De auteur:
J. Bernlef - de naam van een blinde dichter uit de achtste eeuw - is het pseudoniem van
Hendrik Jan Marsman. De schrijver Bernlef wordt op 14 januari 1937 geboren in St.
Pancras. Hij debuteert in 1960 met de dichtbundel Kokkels. Voor het prozawerk Stenen
spoelen ontvangt hij in datzelfde jaar de Reina Prinsen Geerligsprijs. Van 1958 tot 1971
en van 1977 tot 1987 is hij als redacteur verbonden aan de tijdschriften Barbarber en
Raster. In Barbarber wordt stelling genomen tegen elke vorm van kunst, onder andere
door middel van 'ready made'-teksten. Raster experimenteert met proza en poëzie. In de
beginjaren '70 debuteert hij als toneelschrijver met het toneelexperiment Sterf de moord
ofwel val dood, gevolgd door In verwachting. Voor zijn totale oeuvre ontvangt hij in 1984
de Constantijn Huygensprijs. In 1987 mag hij voor de roman Publiek Geheim de AKO
Literatuurprijs in ontvangst nemen en in 1994 ontvangt hij de P.C. Hooftprijs. Zijn totale
oeuvre bestaat uit gedichtenbundels, romans, verhalen en essays.
Meest recente werk:
Achter de rug. Gedichten 1960-1990 (uitgegeven in 1997). Verloren zoon (1997).
Schijngestalten (1997, een bundeling van Hersenschimmen, Vallende ster en Eclips).
Over de auteur
J. Bernlef is het pseudoniem van Hendrik Jan Marsman - de naam van een blinde dichter
uit de achtste eeuw. De schrijver Bernlef wordt op 14 januari 1937 geboren in St.
Pancras. Hij debuteert in 1960 met de dichtbundel Kokkels . Voor het prozawerk Stenen
spoelen ontvangt hij in datzelfde jaar de Reina Prinsen Geerligsprijs. Van 1958 tot 1971
en van 1977 tot 1987 is hij als redacteur verbonden aan de tijdschriften Barbarber en
Raster. In Barbarber wordt stelling genomen tegen elke vorm van kunst, onder andere
door middel van 'ready made'-teksten. Raster experimenteert met proza en poëzie. In de
beginjaren '70 debuteert hij als toneelschrijver met het toneelexperiment Sterf de moord
ofwel val dood, gevolgd door In verwachting. Voor zijn totale oeuvre ontvangt hij in 1984
de Constantijn Huygensprijs. In 1987 mag hij voor de roman Publiek Geheim de AKO
, Literatuurprijs in ontvangst nemen en in 1994 ontvangt hij de P.C. Hooftprijs. Zijn totale
oeuvre bestaat uit gedichtenbundels, romans, verhalen en essays.
Literaire stroming
Moderne Nederlandse literatuur.
Genre
Hersenschimmen is een psychologische roman; de lezer kijkt mee door de ogen van de
dementerende Maarten.
Samenvatting
Maarten Klein is een man van 71 jaar, die samen met zijn vrouw Vera al vijftien jaar in
Gloucester, Amerika, woont. Voordat Maarten met pensioen ging, werkte hij in Boston
als secretaris bij een internationale visserij-organisatie. Hun twee kinderen, Kitty en Fred,
wonen ver van hen vandaan.
Op een zondag staat Maarten uit het raam te kijken. Hij wacht op de kinderen die elke
schooldag langs het huis lopen om met de bus naar school te gaan. Pas nadat zijn vrouw
Vera hem vertelt dat het zondag is en de kinderen dus niet naar school hoeven, weet hij
dat hij zich vergist heeft. Diezelfde dag blijkt Maarten steeds vergeetachtiger te worden.
Hij bevindt zich plotseling in het washok, scheurt zonder enkele reden een krant aan
stukken en kan de kruiswoordpuzzel niet meer oplossen.
De volgende dag - het is maandag - geeft hij zijn vrouw suiker bij de koffie, terwijl ze al
meer dan tien jaar geen suiker meer gebruikt. Hij gaat met zijn hond Robert wandelen,
maar hij verdwaalt. Tot overmaat van ramp raakt hij ook nog eens de hond kwijt. Maarten
wandelt naar de antiquair en koopt een boek. De antiquair informeert naar zijn mening
over de vorige aanschaf, maar Maarten weet niet waar de man het over heeft. Vera pikt
hem uiteindelijk met de auto op, nadat hij al een halve dag van huis is geweest. Die avond
beweert Maarten zich dingen te herinneren die volgens Vera nooit zijn gebeurd. De
verwarring neemt toe als Maarten zich boven wil gaan scheren; iets wat hij al vijf jaar
niet heeft gedaan. Maarten informeert bij Ellen Robbins naar haar (overleden) man. Een
pijnlijke vergissing!
Maarten vindt plotseling een ansichtkaart van Kitty in zijn zak. Hij vraagt zich af wie dat
is. Na een uitgebreid ontbijt vertrekt Maarten naar zijn werk - waar hij al vier jaar niet
meer werkt. Om naar binnen te kunnen, forceert hij een gesloten deur en spreekt hij de
denkbeeldige bestuurders van de visserij toe. Opeens beseft hij waar hij is en haast hij
zich weer naar huis. Op advies van de huisarts toont Vera hem het familiefotoalbum.
Maarten kan zich nauwelijks iets herinneren van al die mensen op de foto's. Alleen de
oude foto's roepen vage herinneringen op. De huisarts komt langs en Maarten heeft
ineens moeite met zijn Engelse uitspraak.
De vergissingen worden steeds omvangrijker. Maarten herkent zijn eigen huisarts niet
meer en wantrouwt hem. Hij ziet zijn eigen vrouw aan voor zijn moeder en gooit, om de
hond binnen te laten, een raam in. Uiteindelijk schakelt Vera de hulp in van een
verzorgster en Maarten wordt vastgebonden op zijn bed. Vera en de verzorgster krijgen
