Samenvatting Ruimtelijk Beleid en Planning 2

INLEIDING – HERHALING SEMESTER 1

Uitgangspunten

- Leren kijken
o Kritisch kijken
o Hoe ziet de omgeving eruit?
o Wat is een stad, dorp, platteland?
o Waarin verschilt een stad met een dorp
o Wat maakt hen aantrekkelijk/ onaantrekkelijk?
- Leren begrijpen
o Inzicht in geschiedenis: het nu als gevolg van vroeger
 Welke factoren zijn bepalend voor verschijningsvorm, ruimtelijke situering,
organisatiestructuur, initiatieven?
 Morfologische groei
 Planning en visievorming
 beleidskaders
- Leren toepassen
o Project aftoetsen aan geldende regelgeving
o Project aftoetsen aan actuele beleidsvisie en goed ruimtelijke ordening
o Projecten vorm geven volgens geldende voorschriften, richtlijnen en visies




1

, WAT HOUDT ONS TEGEN? DE AMBITIE MOET HOGER!

WAT VOORAF GING – HOE IS HET ZO VER KUNNEN KOMEN?

Ruimtelijk beleid in een notendop

Vroeger: een persoon had een grond en bouwde hierop

Nu: een persoon heeft een grond en wil hierop bouwen. MAAR moet een omgevingsvergunning
indienen bij de overheid en de overheid beoordeelt de aanvraag, op basis van geldende regelgeving
en goede ruimtelijke ordening.

29/03/1962 wet ‘houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedenbouw’

- “De ruimtelijke ordening van het land, de streken, gewesten en gemeenten wordt vastgesteld
in plannen. Die ordening wordt ontworpen zowel uit economisch, sociaal en esthetisch
oogpunt als met het doel ’s lands natuurschoon ongeschonden te bewaren.”
- Van toepassing in gans België
- Rationeel hiërarchische opbouw

Hiërarchische opbouw van het planningsstelsel

- Rationeel hiërarchisch planningsinstrumentarium
o Van hoog tot laag
 Nationaal tot lokaal
 Lokaal tot particulier
 Belangrijkste ruimtelijke planningsinstrumenten
o Gewestplan
o Bijzonder plan van aanleg
o streekplan

Jaren 1990: steden waren verlaten

Jaren 1990: groeiende commentaar op gewestplan

- Volgend (ipv sturend)
- Scheiding van functies (ipv verwerving)
 Gevolg: verlinting en inname open ruimte  trendbreuk nodig over hoe we met ruimte
omgaan

Naar een trendbreuk: nood aan meer structureel en toekomstgericht beleid

Trendbreuk 1: RSV (= Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen), goedgekeurd in 1997, 1 ste algemene
ruimtelijke visie met actieplan voor Vlaanderen  Vlaanderen open en stedelijk = algemene visie

Scheiding tussen stad en platteland is vervaagd  Herwaardering stedelijk weefsel, Vrijwaren open
ruimte

Belangrijke stappen om stadsvlucht te keren en steden leefbaarder te maken

Kenmerken: sturend en proactief beleid, duidelijke visie op lange termijn en concrete acties op de
korte termijn

 Stadsprojecten als ruimtelijk instrument



2

,20 jaar later (na trendbreuk)

- RSV was mijlpaal in ruimtelijk beleid
- RSV bestaat meer dan 20 jaar:
o Bevat dus 20 jaar oude maatschappelijke consensus
o Zware structuur, tijdrovend, (nog) te weinig realisatiegericht
o De wereld staat niet stil:
 Nieuwe uitdagingen, nieuwe inzichten
 Vraagt:
 Nieuw strategisch kader voor ruimtelijke ontwikkeling
 Inspelen op lokale eigenheid en gebiedsgerichte oplossingen
 Alle belanghebbenden betrekken:
= Overheden + burgers + bedrijven + ontwikkelaars
+ buurtcomités + middenveld + …
 Tijd voor een actualisering en herbronning




3

, WAT HOUDT ONS TEGEN? DE AMBITIE MOET HOGER! – LES 1

De ambitie moet hoger: hoe?

Van RSV naar BRV: nood aan een 2de trendbreuk  we moeten kwalitatief en compact gaan wonen
(door bv. te gaan stapelen)

Vlaams Bouwmeester in Het Gesprek: Erik Wieërs in het Vlaams Parlement



Trendbreuk 2: de ambitie moet hoger

Beleidsplan Ruimte Vlaanderen: actualisering en herbronning van verouderd structuurplan, bouwt
verder op het RSV, maar legt de ambities een stuk hoger:

- Ruimtebelasting drastisch verlagen en stoppen
- Na stadsvlucht ook welvaartsvlucht stoppen
- Nieuwe uitdagingen (BRV) zoals klimaat en hernieuwbare energie: Globalisering, Innovatie,
Mobiliteit, Demografie, Biodiversiteit, Voedsel, Klimaat, Energie transitie…

Vaststelling van Vlaanderen: “We wonen en werken verspreid in de ruimte. De open ruimte is
daardoor sterk versnipperd.”



Ruimtebeslag blijft toenemen

Ruimtebeslag = ruimte die gebruikt wordt voor o.a. huisvesting, industrie, handel, infrastructuur,
recreatie,…

- Grote voetafdruk:
o Vlaanderen: 14 inwoners/ha <> Nederland: 24 inwoners/ha
- Ruimtebeslag blijft toenemen, maar vertraagd:
o 1994: 12ha
o Kentering door RSV
o Nog steeds iedere dag 6 à 7 ha inname open ruimte



Ruimtebeslag: uitdaging

- Ruimtebeslag stoppen tegen 2040:
o MAAR:
 Bevolking stijgt
 Bevolking vergrijst
 Gezinnen worden kleiner
o Uitdagingen:
 Ingenomen ruimte efficiënter invullen
 Anders gaan wonen
- BRV verankert deze uitdagingen
 Zoeken naar groot maatschappelijk draagvlak: Het Gesprek in het Vlaams Parlement, cf.
“plannen voor plaats”, Vlaamse Bouwmeester



4