Samenvatting samenvattig dierkunde practica

Dierkunde: practicum
Protozoa (eencellige eukaryoten)
Systematiek

 Regnum Protoctista of Protista
o Eencellige organisme of meercellige organisme zonder gespecialiseerde weefsels
 Gekernde algen
 Waterschimmels en slijmzwammen
 Protozoa
 Dierlijke eencelligen, microscopisch kleine organismen
 Komen voor waar vocht aanwezig is
 Solitair of kolonievormend
 Bezitten alle typische celstructuren en doen alle basisprocessen
 Belangrijke groepen:
o Fylum Amoebozoa (naakte amoeben en schaalamoeben)
o Fylum ciliophora of ciliata (trilhaardiertjes)
o Fylum euglenozoa
o Fylum apicomplexa

Paramecium caudatum (pantoffeldiertje)
Systematiek

 Fylum: ciliophora (trilhaardiertjes)
o Ciliën of trilharen voor voortbeweging en voedselopname
o 2 soorten kernen
 Macronucleus: vegetatieve kern voor fysiologische
processen
 Micronucleus: generatieve kern, geslachtskern
o Voortplanting
 Geslachtelijke: conjugatie
 Ongeslachtelijke: binaire deling
o Heterotroof en meestal vrijlevend
 Holotriche ciliaten (trilharen volledig lichaam bedekt)
o Peritriche ciliaten (trilharen rondom mond)

Habitat: meer (stilstaand water) met aanwezigheid organisch materiaal waarop bacterielaag ligt (biofilm)

 Deze laag is hun voeding
 Zitten net onder wateroppervlak

Uitwendig

 Pantoffelvorm
o Voorkant: afgerond
o Achterkant: puntig
o Volledige cel bezet met trilharen
o Vorm: blijvend dankzij elastisch membraan rond de cel = pellicula
o Ventrale zijde: inzinking = peristoom

Inwendig

 Gedifferentieerde cytoplasma:

, o Ectoplasma (hyalien, type kraakbeenweefsel )
 Pellicula
 Corticale laag
 Doorschijnend
o Endoplasma (korrelig)
 Macronucleus
 Micronucleus (enkel zichtbaar als preparaat is ingekleurd)
 Mitochondriën
 Kristallen
 Voedselvacuolen
 Ectoplasma
o Peliculla:
 Plasmamembraan
 Binnenste alveolair membraan
 Buitenste alveolair membraan
o Corticale laag met insluitsels:
 Infracilliatuur
 Fibirllen verbinden kinetosomen
 Trichocysten (extrusomen)
o Spoelvormige organellen
o Ontladen filamenten bij mechanische of chemische stimulatie
(beschermende laag)
o Bij prikkeling uit milieu inhoud uitstorten via poriën
o Toxische stoffen uit milieu absorberen zodat ze niet cel binnendringen
o Insluitsels:
 2 contractiele vacuolen (kloppend)
 Plaats: dorsaal, vaste plaats, aan grens van ectoplasma en endoplasma
 Functies: verwijdering stikstofhoudende afvalstoffen, osmoregulatie
o Leven in zoetwater zorgt voor constante stroom in cytoplasma
o Vacuolen zorgen ervoor dat overtollig water verwijderd wordt
 Bouw: toevoerkanaaltjes
o Monden uit in excretieporus
o Diastole fase (uitzetten van vacuolen) en systole fase (samentrekken)
 Peliculla-systeem:
o Insluitsels in ectoplasma
 2 contractiele vacuolen

Voedselopname

 Voeding: bacteriën, gisten, wieren, kleine protozoa
 Opname:
o Peristoom opnemen voedsel
o Verplaats zich via Cytofarynx (vestibulum)
o Naar Cytostoom of celmond
o Voedselvacuole gevormd:
 Migreert doorheen endoplasma
 pH verandert van zure fase (doden voedsel door uitstoten van water) naar neutrale fase in
voedselvacuole door enzymen zodat spijsvertering kan inwerken op voedsel
o Niet verteerde voedsel wordt verwijderd via de cytoproct of celaarts of cytopyge
o Eindproducten van verteringsproces komen direct in endoplasma terecht
 Ciliën ook gebruikt voor verplaatsen voedsel

Voortbeweging

,  Door ciliën (trilharen)
 Spiraalvormige baan
 Negatief geotactisch
o Grootste concentratie net onder wateroppervlak (gaan zich hier voeden)
o Verplaats zich in tegenovergestelde zin van de zwaartekracht

Voortplanting

 Geslachtelijk: 2 individuen die zij aan zij naast elkaar liggen en genetisch materiaal uitwisselen
 Ongeslachtelijk: cel opsplitsen in 2 identieke dochtercellen
o Goede omstandigheden 3-5 keer per dag opsplitsen

Encystering

 Dier werpt zijn trilharen af en vormt zijn lichaam om tot een bol
 Zo verdraagt het dier uitdroging en onrustige milieuvoorwaarden

Metazoa of animalia
 Meercellige, heterotrofe eukaryoten
 Dierlijke cellen hebben geen celwanden
 2 weefsels uniek voor deze organismen:
o Zenuwstelsel
o Spierweefsel
 Meeste organismen: geslachtelijke voortplanting (sommige ongeslachtelijk)
 Triblastisch:
o Vorming van 3 kiembladen tijdens embryogenese
o Ectoderm (alle metazoa)
 Vormt epidermis, epidermale structuren (haar, cuticula), zenuwstelsel, zintuigorganen
o Endoderm (alle metazoa)
 Vormt epitheel van spijsverteringsstelsel
o Mesoderm (meeste metazoa)
 Vormt spierweefsel, skelet, excretiestelsel, bloedvatenstelsel

Ascaris lumbricoides suis (spoelworm)
 Suis = ondersoort wat betekent in latijn varken
o Dit wordt hierbij gezet omdat spoelworm als gastheer het varken heeft
 Fylumgroep Ecdysozoa
o Vervelling nodig om te kunnen groeien
 Fylum Nematoda (rondwormen)
o Verplaatsen zich via wind, water, schimmels, dieren en mens
o Parasiet van mens, dier en plant
o Lengte varieert van 0,1 mm tot 8,4 m
o Spoelvormig met ronde doorsnede
o Bilateraal symmetrisch: 1 symmetrievlak
o Triblastisch
o Pseudocoelomaat (lichaamsholte)
 Blastoceel (primaire lichaamsholte)
 Enkel begrensd door cellen van ectodermale en endodermale oorsprong
 Coeloom (secundaire lichaamsholte)
 Enkel begrensd door cellen van mesodermale oorsprong
 Dit is tussenvorm
 Deels begrens door endoderm, mesoderm en ectoderm
o Cuticula
 Dood weefsel: vervelling noodzakelijk voor verdere groei van organisme

,  Meerlagig: afgescheiden door eenlagige epidermis
 Chitinoïd: basiscomponent is collageen in verschillende lagen (zorgt voor stevigheid:
hydroskelet)
 Klasse Secernentea (phasmidia)
o Aanwezigheid van fasmieden
 Orde Ascaridida
o 3 grote, 6 kleine of geen mondpapillen
o Meestal grote wormen
 Familie Ascaridae (spoelwormen)
o 3 grote mondpapillen

Landbouwkundig belang Nematoda:

 Onschuldige vrijlevende nematoden
o Voeden zich met bacteriën, schimmels, gisten, wieren, organisch materiaal
o Zorgen voor mineralisatie in de bodem
 Plantenparasitaire nematoden
o Veroorzaken schade aan gewassen
 Roofnematoden ingezet tegen schadelijke insecten
o Vb. insectenparasitaire aaltjes die gebruikt worden voor biologische bestrijding van larven en
taxuskever (biologische bestrijder)
o Dringt lichaam van larven binnen waardoor deze zal sterven

Medisch belang nematoden:

 De kleine draak van Medina
o Tussengastheer: roeipootkreeft
o Drinken van ongefilterd water ons lichaam binnen komen
o Volwassen worm vestigen onder onze huid zorgt voor huidinfectie
o Graduele extractie
 Wucheria bancrofti
o Veroorzaakt elefantiasis
o Tussengastheer mug
o Leeft in lymfevatenstelsel
o Bepaalde lichaamsdelen gaan opzwellen
 Enterobius vermicularis
o Aarsmade
o Leven in dikke darm
o Leggen ’s nachts eitjes af rond anus
o Geen tropische parasiet
o Kinderen rond 5 jaar meeste kans om besmet te worden
 Doorsnede spoelworm
o Endoderm: darmepitheel
o Mesoderm: spierlaag (niet volledig bedekt met weefsel van mesoderm daardoor pseudocoelomaat)
o Ectoderm: epidermis met 4 epidermale lijsten

Levenscyclus

 Leven in dunne darm
 Massaal eitjes produceren die zeer resistent zijn
 Gaan lichaam van gastheer verlaten
 L1: larven ontwikkelen pas na 14 dagen in ei buiten de gastheer
 L2: dit is infectieus (vervelling in ei)
o Als deze larve wordt opgenomen in gastheer komt het terecht in de darm