TDL 1 Theorie
SAMENVATTING
1. Diëtistisch onderzoek
1.1 Inleiding
Dieet Een voeding die om medische redenen aan specifieke eisen moet voldoen ten
behoeve van een individu
Voeding: samenspel VS & consistentie
Medische redenen
o Noodzakelijk om voedings- en gezondheidstoestand te verbeteren/ handhaven
o Als onderdeel van onderzoeksfase
Specifieke eisen: indeling naar specifieke eisen
[Trek de aandacht van uw
lezer met een veelzeggend
citaat uit het document of
gebruik deze ruimte om
Individu: OP MAAT
Indeling naar samenstelling
1) Enkelvoudige diëten: één specifieke eis die voortvloeit uit ziektebeeld
2) Samengestelde diëten: meerdere eisen → dieet benoemd naar ziektebeeld
Bv. vermageringsdieet: energiebeperkt, vocht verrijkt…
Bv. nierproblemen: Na-beperkt, K-beperkt, vochtbeperkt…
1
,1.2 Hoe komt een dieetbehandeling tot stand?
Methodisch handelen = proces van diagnostisch & therapeutisch handelen volgens bepaalde stappen.
Kwalitatief betere zorg
Gestructureerder
Transparanter
Uniform
Zes stappen:
1) Aanmelding patiënt
2) Diëtistisch onderzoek
o Screening
o Diëtistische anamnese
o Voedingsanamnese
o Antropometrie
3) Diëtistische diagnose
o ICF
4) Behandelplan en behandeling
o Doelen stellen (SMART)
o Uitvoeringsafspraken
5) Evaluatie
o Voortgang en doelen bijstellen
6) Afsluiting
STAP 2: DIËTISTISCH ONDERZOEK
SCREENING
1) Op eigen initiatief, zonder doorverwijzing
Is de dieetbehandeling veilig en zinvol?
“U bent zonder verwijzing van de huisarts bij mij gekomen voor een consult. Het is mijn
verantwoordelijkheid om na te gaan of ik u mag behandelen. Daarom zal ik een aantal korte vragen stellen
over de reden van uw bezoek. Hiermee kan ik inschatten of de behandeling veilig en zinvol is. Met veilig
bedoel ik dat er geen risico’s aan het volgen van het dieet kunnen zitten. Na het stellen van de vragen leg ik
u uit wat mijn conclusie en voorstel is voor verder onderzoek of behandeling. Dit zal maximaal 15 minuten
duren. Is dit duidelijk voor u?”
- Wat is de reden van uw afspraak met een diëtist?
- Heeft u zelf een idee waardoor uw klacht/probleem veroorzaakt kan zijn? (Voeding gerelateerd?)
- Bent u onder behandeling bij de huisarts, specialist, andere?
- Gebruikt u medicatie?
- Welke ziekte(n) komen er in de familie of u voorgeschiedenis voor die verband houden met de
aanleiding voor het consult?
Voorbeelden rode vlaggen:
Plotse toename van gewicht: oedemen? Nefrologisch probleem?
Veel dorst en veel plassen: diabetes?
Vermoeidheid, traagheid, haaruitval: hypothyreoïdie?
Bloed in ontlasting: darmkanker of andere darmaandoeningen?
…
2
, Pluis: ‘‘Ik heb nu een beeld gekregen van uw klacht van het overgewicht. U geeft aan dat u waarschijnlijk bent
aangekomen doordat u veel gesnoept heeft de laatste tijd. U heeft verder geen medische klachten en u bent
niet onder behandeling van een arts. Ook gebruikt u geen medicijnen. Ik denk daarom dat het verantwoord is
als ik verder ga met het consult, om te kijken of ik in overleg met u een passend dieetadvies voor u kan
opstellen.’’
Niet pluis: samenvatting + ‘’Voordat ik u een dieetadvies kan geven, lijkt het mij verstandig dat u eerst een
bezoek aan uw arts brengt. U kunt daar de klachten van het vocht en de kortademigheid bespreken en uw
bloedsuiker laten controleren. Met de uitkomst van die gegevens kan ik u daarna op een goede, verantwoorde
manier begeleiden.’’
2) Met doorverwijzing
Voorbereiden: ziektebeeld bestuderen, dieetrichtlijnen, evt. contact arts (labowaarden, medicatie…)
DIËTISTISCHE ANAMNESE
Diëtist: dieetvoorschrift (soort dieet, eisen & persoonlijke/ medische gegevens) → dieetadvies
Stappen:
1) Gegevens verzamelen: (diëtistische) anamnese
2) Analyse van de gegevens + probleemstelling ICF
3) Opstellen behandelingsplan
4) Uitvoeren en evalueren behandelingsplan: dieetadvies + begeleiding/coachen
5) Doorverwijzen, nazorg, informeren verwijzer…
Gegevens:
Hulvraag: ‘Wat brengt jou hier?’ ‘Ben je op eigen initiatief gekomen?’
Medische gegevens: medicatie, bloedwaarden, relevante risicofactoren/ familiale geschiedenis
Noodzakelijke extra gegevens bv. van andere hulpverleners
Stadium gedragsverandering
Leefomgeving: gezinssituatie, woonsituatie, werk/opleidingsniveau, religie, type eetpatroon
Fysieke activiteit
Voedingsanamnese
Antropometrie
VOEDINGSANAMNESE
METHODIEK Dietary history 24-uur recall Voedselfrequentie Eetdagboek
Omschrijving Navragen gebruikelijk eetpatroon Voeding vorige dag navragen in Navragen frequentie VM via Schriftelijke anamnese
+ check via mondelinge bevraging chronologische volgorde, via mondelinge of schriftelijke Gedurende meerdere dagen alles
mondeling interview vragenlijst + evt. check noteren wat gegeten wordt
Doel Indruk voedingspatroon, Snel indruk van geconsumeerde Inname van VS achterhalen of Voedselinname gedurende
gewoontes en variaties (wknd) VM meten bepaalde periode bepalen
Gegevens Alle geconsumeerde VM VM van vorige dag Inname VS & frequentie VM gedurende meerdere dagen
Wanneer Uitgangspunt voor dieet/advies Onderzoek grote groep mensen Vasstellen hoge of lage Individuele info over
Bewustwording eetgewoonten Gzhzorg: info bij onregelmatig consumptie van VM of VS voedingspatroon nodig
Evaluatie behandeling voedingspatroon Gemiddelde van een groep
Voordelen Globale indruk van inname Evt. knelpunten, structuur MT Snel Vrij nauwkeurig
gedurende langere periode blootleggen, eenvoudig & snel
Nadelen Incidentiele consumpties worden Momentopname, geen beeld van Beperkende factor: geheugen Vergeten VM, onnauwkeurig
moeilijker in kaart gebracht gebruikelijk voedingspatroon Geen navraag op alle VM inschatten huishoudelijke maten,
Getrainde interviewer (miskwalificatie) vergt veel tijd…
Validiteit ++ (afh. interviewer) ++ voor gemiddelde inname van ++ afh. van kwaliteit vragenlijst ++ afh. van duur en kwaliteit
grote groepen instructie
Reproduceer- + + ++ ++ afh. van check
baarheid
3
, Aandachtspunten voedingsanamnese:
Geen ondervraging, 1 uur voorzien
Pt betaald DUS wil reeds starten
Probeer reeds te polsen naar eventuele mogelijke veranderingen
Kwaliteit, kwantiteit en frequentie goed navragen (concreet!)
Beantwoord ook altijd de vragen van de patiënt
Aandachtspunten voedingsdagboek:
Kan aangepast worden afhankelijk van doel (wanneer, waar, met wie, gemoedstoestand…)
Goede, duidelijke instructies
Meestal 2 weekdagen en een weekenddag
ANTROPOMETRIE
STAP 3: DIËTISTISCHE DIAGNOSE
Verzamelde gegevens toetsen aan de professionele kennis:
Labowaarden vergelijken met normaalwaarden
Antropometrische gegevens: BMI, huidplooimetingen… vergelijken met normaalwaarden
Huidige voeding vergelijken met gewenste voeding
Subjectieve gegevens in verband brengen met objectieve gegevens linken
STAP 4: BEHANDELPLAN EN BEHANDELING
Samen met de patiënt!
Inhoud:
o Diagnose + gevolgen
o Behandelingsmogelijkheden
o Doel (KT en LT)
o Beste oplossing
o Afspraken, kleine doelen
o Hulpmiddelen (voorlichtingsmateriaal, recepten, boeken…)
SMART
o Specifiek bv. 10% gewichtsverlies na 6 maanden of slechts 2x/ week frieten
o Meetbaar bv. wegen bij elke controle, frequenties
o Acceptabel bv. patiënt actief betrekken, laten meedenken, verantwoordelijkheid geven
o Realistisch bv. 0,5kg/week vermageren, geen te grote stappen
o Tijdsgebonden bv. tijdsgebonden subdoelen
Uitvoering: dieetadvies, motiveren, voorlichten, begeleiden, actie van de patiënt
Eisen dieetadvies:
1) Principes gezonde voeding + dieetprincipes
2) Individueel aangepast ‘op maat van de patiënt’
3) Culinair verantwoord
Gegevens dieetadvies:
1) Naam patiënt 7) Voorbeeld dagmenu of vaste kern
2) Gegevens diëtist: naam, adres (kwantitatieve diëten)
3) Naam dieet (evt. duur bij diagnostische diëten) 8) Variatielijsten
4) Datum uitgifte en in werking treden dieet 9) Vervangingslijsten
5) Basisprincipes 10) Andere: receptuur, dieetproducten,
6) Dieetlijst: overzicht toegelaten & te mijden dieetwinkels, kookboeken…
assortimentsgroepen
4
SAMENVATTING
1. Diëtistisch onderzoek
1.1 Inleiding
Dieet Een voeding die om medische redenen aan specifieke eisen moet voldoen ten
behoeve van een individu
Voeding: samenspel VS & consistentie
Medische redenen
o Noodzakelijk om voedings- en gezondheidstoestand te verbeteren/ handhaven
o Als onderdeel van onderzoeksfase
Specifieke eisen: indeling naar specifieke eisen
[Trek de aandacht van uw
lezer met een veelzeggend
citaat uit het document of
gebruik deze ruimte om
Individu: OP MAAT
Indeling naar samenstelling
1) Enkelvoudige diëten: één specifieke eis die voortvloeit uit ziektebeeld
2) Samengestelde diëten: meerdere eisen → dieet benoemd naar ziektebeeld
Bv. vermageringsdieet: energiebeperkt, vocht verrijkt…
Bv. nierproblemen: Na-beperkt, K-beperkt, vochtbeperkt…
1
,1.2 Hoe komt een dieetbehandeling tot stand?
Methodisch handelen = proces van diagnostisch & therapeutisch handelen volgens bepaalde stappen.
Kwalitatief betere zorg
Gestructureerder
Transparanter
Uniform
Zes stappen:
1) Aanmelding patiënt
2) Diëtistisch onderzoek
o Screening
o Diëtistische anamnese
o Voedingsanamnese
o Antropometrie
3) Diëtistische diagnose
o ICF
4) Behandelplan en behandeling
o Doelen stellen (SMART)
o Uitvoeringsafspraken
5) Evaluatie
o Voortgang en doelen bijstellen
6) Afsluiting
STAP 2: DIËTISTISCH ONDERZOEK
SCREENING
1) Op eigen initiatief, zonder doorverwijzing
Is de dieetbehandeling veilig en zinvol?
“U bent zonder verwijzing van de huisarts bij mij gekomen voor een consult. Het is mijn
verantwoordelijkheid om na te gaan of ik u mag behandelen. Daarom zal ik een aantal korte vragen stellen
over de reden van uw bezoek. Hiermee kan ik inschatten of de behandeling veilig en zinvol is. Met veilig
bedoel ik dat er geen risico’s aan het volgen van het dieet kunnen zitten. Na het stellen van de vragen leg ik
u uit wat mijn conclusie en voorstel is voor verder onderzoek of behandeling. Dit zal maximaal 15 minuten
duren. Is dit duidelijk voor u?”
- Wat is de reden van uw afspraak met een diëtist?
- Heeft u zelf een idee waardoor uw klacht/probleem veroorzaakt kan zijn? (Voeding gerelateerd?)
- Bent u onder behandeling bij de huisarts, specialist, andere?
- Gebruikt u medicatie?
- Welke ziekte(n) komen er in de familie of u voorgeschiedenis voor die verband houden met de
aanleiding voor het consult?
Voorbeelden rode vlaggen:
Plotse toename van gewicht: oedemen? Nefrologisch probleem?
Veel dorst en veel plassen: diabetes?
Vermoeidheid, traagheid, haaruitval: hypothyreoïdie?
Bloed in ontlasting: darmkanker of andere darmaandoeningen?
…
2
, Pluis: ‘‘Ik heb nu een beeld gekregen van uw klacht van het overgewicht. U geeft aan dat u waarschijnlijk bent
aangekomen doordat u veel gesnoept heeft de laatste tijd. U heeft verder geen medische klachten en u bent
niet onder behandeling van een arts. Ook gebruikt u geen medicijnen. Ik denk daarom dat het verantwoord is
als ik verder ga met het consult, om te kijken of ik in overleg met u een passend dieetadvies voor u kan
opstellen.’’
Niet pluis: samenvatting + ‘’Voordat ik u een dieetadvies kan geven, lijkt het mij verstandig dat u eerst een
bezoek aan uw arts brengt. U kunt daar de klachten van het vocht en de kortademigheid bespreken en uw
bloedsuiker laten controleren. Met de uitkomst van die gegevens kan ik u daarna op een goede, verantwoorde
manier begeleiden.’’
2) Met doorverwijzing
Voorbereiden: ziektebeeld bestuderen, dieetrichtlijnen, evt. contact arts (labowaarden, medicatie…)
DIËTISTISCHE ANAMNESE
Diëtist: dieetvoorschrift (soort dieet, eisen & persoonlijke/ medische gegevens) → dieetadvies
Stappen:
1) Gegevens verzamelen: (diëtistische) anamnese
2) Analyse van de gegevens + probleemstelling ICF
3) Opstellen behandelingsplan
4) Uitvoeren en evalueren behandelingsplan: dieetadvies + begeleiding/coachen
5) Doorverwijzen, nazorg, informeren verwijzer…
Gegevens:
Hulvraag: ‘Wat brengt jou hier?’ ‘Ben je op eigen initiatief gekomen?’
Medische gegevens: medicatie, bloedwaarden, relevante risicofactoren/ familiale geschiedenis
Noodzakelijke extra gegevens bv. van andere hulpverleners
Stadium gedragsverandering
Leefomgeving: gezinssituatie, woonsituatie, werk/opleidingsniveau, religie, type eetpatroon
Fysieke activiteit
Voedingsanamnese
Antropometrie
VOEDINGSANAMNESE
METHODIEK Dietary history 24-uur recall Voedselfrequentie Eetdagboek
Omschrijving Navragen gebruikelijk eetpatroon Voeding vorige dag navragen in Navragen frequentie VM via Schriftelijke anamnese
+ check via mondelinge bevraging chronologische volgorde, via mondelinge of schriftelijke Gedurende meerdere dagen alles
mondeling interview vragenlijst + evt. check noteren wat gegeten wordt
Doel Indruk voedingspatroon, Snel indruk van geconsumeerde Inname van VS achterhalen of Voedselinname gedurende
gewoontes en variaties (wknd) VM meten bepaalde periode bepalen
Gegevens Alle geconsumeerde VM VM van vorige dag Inname VS & frequentie VM gedurende meerdere dagen
Wanneer Uitgangspunt voor dieet/advies Onderzoek grote groep mensen Vasstellen hoge of lage Individuele info over
Bewustwording eetgewoonten Gzhzorg: info bij onregelmatig consumptie van VM of VS voedingspatroon nodig
Evaluatie behandeling voedingspatroon Gemiddelde van een groep
Voordelen Globale indruk van inname Evt. knelpunten, structuur MT Snel Vrij nauwkeurig
gedurende langere periode blootleggen, eenvoudig & snel
Nadelen Incidentiele consumpties worden Momentopname, geen beeld van Beperkende factor: geheugen Vergeten VM, onnauwkeurig
moeilijker in kaart gebracht gebruikelijk voedingspatroon Geen navraag op alle VM inschatten huishoudelijke maten,
Getrainde interviewer (miskwalificatie) vergt veel tijd…
Validiteit ++ (afh. interviewer) ++ voor gemiddelde inname van ++ afh. van kwaliteit vragenlijst ++ afh. van duur en kwaliteit
grote groepen instructie
Reproduceer- + + ++ ++ afh. van check
baarheid
3
, Aandachtspunten voedingsanamnese:
Geen ondervraging, 1 uur voorzien
Pt betaald DUS wil reeds starten
Probeer reeds te polsen naar eventuele mogelijke veranderingen
Kwaliteit, kwantiteit en frequentie goed navragen (concreet!)
Beantwoord ook altijd de vragen van de patiënt
Aandachtspunten voedingsdagboek:
Kan aangepast worden afhankelijk van doel (wanneer, waar, met wie, gemoedstoestand…)
Goede, duidelijke instructies
Meestal 2 weekdagen en een weekenddag
ANTROPOMETRIE
STAP 3: DIËTISTISCHE DIAGNOSE
Verzamelde gegevens toetsen aan de professionele kennis:
Labowaarden vergelijken met normaalwaarden
Antropometrische gegevens: BMI, huidplooimetingen… vergelijken met normaalwaarden
Huidige voeding vergelijken met gewenste voeding
Subjectieve gegevens in verband brengen met objectieve gegevens linken
STAP 4: BEHANDELPLAN EN BEHANDELING
Samen met de patiënt!
Inhoud:
o Diagnose + gevolgen
o Behandelingsmogelijkheden
o Doel (KT en LT)
o Beste oplossing
o Afspraken, kleine doelen
o Hulpmiddelen (voorlichtingsmateriaal, recepten, boeken…)
SMART
o Specifiek bv. 10% gewichtsverlies na 6 maanden of slechts 2x/ week frieten
o Meetbaar bv. wegen bij elke controle, frequenties
o Acceptabel bv. patiënt actief betrekken, laten meedenken, verantwoordelijkheid geven
o Realistisch bv. 0,5kg/week vermageren, geen te grote stappen
o Tijdsgebonden bv. tijdsgebonden subdoelen
Uitvoering: dieetadvies, motiveren, voorlichten, begeleiden, actie van de patiënt
Eisen dieetadvies:
1) Principes gezonde voeding + dieetprincipes
2) Individueel aangepast ‘op maat van de patiënt’
3) Culinair verantwoord
Gegevens dieetadvies:
1) Naam patiënt 7) Voorbeeld dagmenu of vaste kern
2) Gegevens diëtist: naam, adres (kwantitatieve diëten)
3) Naam dieet (evt. duur bij diagnostische diëten) 8) Variatielijsten
4) Datum uitgifte en in werking treden dieet 9) Vervangingslijsten
5) Basisprincipes 10) Andere: receptuur, dieetproducten,
6) Dieetlijst: overzicht toegelaten & te mijden dieetwinkels, kookboeken…
assortimentsgroepen
4
