HOOFDSTUK 1
Wat is economie?
1. Onderwerp en invalshoek
- Enkele definities:
→ Economics is the study of economies
→ The science which studies human behavior as a relationship between ends and scarce means
which have alternative uses (De wetenschap die menselijk gedrag bestudeert als een relatie tussen
doelen en schaarse middelen die alternatief kunnen worden gebruikt)
→ Economics is the study of how human beings coordinate their wants and desires, given the
decision-making mechanisms, social customs, and political realities of the society.
- Economie:
→ een menswetenschap
→ bestudeert menselijk gedrag
→ niet het onderwerp, wel de invalshoek bepaalt de essentie van economie
2.1 Consumptie
- Welvaart van een maatschappij hangt af van de behoeftebevrediging (consumptie) van de leden
van die samenleving (consumenten)
- Sparen = niet-consumeren
→ Sparen = uitgestelde consumptie
- Consumptiegoederen:
→ De meeste consumptiegoederen verdwijnen door ze te gebruiken: maaltijden, benzine,…
→ Duurzame consumptiegoederen verslijten wel, maar worden niet onbruikbaar: smartphone,
kleding, woonhuizen, auto’s,… (complexer karakter)
2.2 Productie, toegevoegde waarde en inkomen
- Productie omvat alle activiteiten waardoor:
→ goederen en diensten tot stand gebracht worden, en
→ op de gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld
- Productieproces: zet inputs om in output
- Inputs:
→ Lopende inputs
→ Productiefactoren: bijv. arbeid en kapitaal
- Eenvoudig voorbeeld: een broodjeszaak
Figuur: het productieproces zet input om in output
1
,- Doel van de productie:
→ Waarde output > waarde van de lopende inputs
* Verschil = bruto toegevoegde waarde = de waarde die arbeid en kapitaal aan de lopende
inputs hebben toegevoegd
→ Als we ook depreciatie aftrekken: netto toegevoegde waarde (Depreciatie is de waardedaling van
een valuta ten opzichte van een andere valuta)
* Wat kan uitgekeerd worden als vergoeding aan de productiefactoren
* Inkomen = toegevoegde waarde
- Uitbreidbaar tot de volledige economie:
→ Productie door bedrijven, ook door overheid
→ Creatie van toegevoegde waardes, de som is: bbp = bruto binnenlands product
2.3 Economische agenten
- Economische agenten = personen en instellingen die beslissingen nemen betreffende activiteiten
als productie, consumptie, maar ook aan- en verkoop van goederen en diensten, sparen, het
toestaan of opnemen van leningen,...
- Drie soorten beslissingsnemers:
→ Gezinnen
→ Ondernemingen
→ Overheid
2
,Figuur: een eenvoudige economische kringloop (zonder overheid)
3.1 Van arm naar welvarend
- Het ‘bbp per capita’ is een van de meest gebruikte welvaartsindicatoren, ‘inkomen per hoofd’
- Zowel bbp als de totale wereldbevolking zijn explosief gegroeid
- Voor jaar 1 tot jaar 2015:
Tabel: ruwe schets van de economische prestatie op wereldvlak
→ totale wereldbevolking: factor 32,5 (verklaart niet volledig de explosieve groei van het bbp, wel te
verklaren door de industriële evolutie)
→ bbp: factor 563,9
- bbp uitgedrukt in 1990-ppp-dollars waardoor de bedragen te vergelijken zijn doorheen tijd en
ruimte
- Cross-sectie of dwarsdoorsnede (cijfers per kolom):
→ In 2015 beschikt Belg over 1992 dollar per maand
→ Inwoner van Centraal-Afrikaanse Republiek, het armste land in de wereld, moet rondkomen met
36,8 dollar per maand
→ Welvaart is zeer ongelijk verdeeld
- Longitudinaal perspectief (cijfers per rij):
3
, → Wereldbewoner beschikt vandaag over 14 keer meer goederen en diensten dan in 1500
→ Opkomst en toename wereldhandel een van de belangrijkste verklaringen voor deze
welvaartsgroei
Figuur: : langetermijngroei van het bbp per capita (1700-2020)
- Economische groei is de procentuele verandering van het (reële) bbp per capita → meestal op
jaarbasis
- Economische recessie wanneer de economische groei twee of meer opeenvolgende kwartalen
(trimesters) negatief is
- De Standaard, 26/1/2023: “Ontsnappen we dan toch nog aan een recessie? → ja we zijn eraan
ontsnapt, de economische groei is terug positief.
- bbp = geen perfecte maatstaf:
→ Zegt niets over verdeling van inkomen
→ Bevat ook zaken zoals luchtvervuiling, reclame voor sigaretten,…
→ Robert F. Kennedy: ‘It measures neither our wit nor our courage, neither our wisdom nor our
learning, neither our compassion nor our devotion to our country, it measures everything in short,
except that which makes life worthwhile’ (Het meet noch ons verstand noch onze moed, noch onze
wijsheid noch onze geleerdheid, noch ons medeleven noch onze toewijding aan ons land, het meet
kortom alles, behalve dat wat het leven de moeite waard maakt.’)
- Wel bijv. duidelijke samenhang tussen bbp per capita en levensverwachting
4
Wat is economie?
1. Onderwerp en invalshoek
- Enkele definities:
→ Economics is the study of economies
→ The science which studies human behavior as a relationship between ends and scarce means
which have alternative uses (De wetenschap die menselijk gedrag bestudeert als een relatie tussen
doelen en schaarse middelen die alternatief kunnen worden gebruikt)
→ Economics is the study of how human beings coordinate their wants and desires, given the
decision-making mechanisms, social customs, and political realities of the society.
- Economie:
→ een menswetenschap
→ bestudeert menselijk gedrag
→ niet het onderwerp, wel de invalshoek bepaalt de essentie van economie
2.1 Consumptie
- Welvaart van een maatschappij hangt af van de behoeftebevrediging (consumptie) van de leden
van die samenleving (consumenten)
- Sparen = niet-consumeren
→ Sparen = uitgestelde consumptie
- Consumptiegoederen:
→ De meeste consumptiegoederen verdwijnen door ze te gebruiken: maaltijden, benzine,…
→ Duurzame consumptiegoederen verslijten wel, maar worden niet onbruikbaar: smartphone,
kleding, woonhuizen, auto’s,… (complexer karakter)
2.2 Productie, toegevoegde waarde en inkomen
- Productie omvat alle activiteiten waardoor:
→ goederen en diensten tot stand gebracht worden, en
→ op de gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld
- Productieproces: zet inputs om in output
- Inputs:
→ Lopende inputs
→ Productiefactoren: bijv. arbeid en kapitaal
- Eenvoudig voorbeeld: een broodjeszaak
Figuur: het productieproces zet input om in output
1
,- Doel van de productie:
→ Waarde output > waarde van de lopende inputs
* Verschil = bruto toegevoegde waarde = de waarde die arbeid en kapitaal aan de lopende
inputs hebben toegevoegd
→ Als we ook depreciatie aftrekken: netto toegevoegde waarde (Depreciatie is de waardedaling van
een valuta ten opzichte van een andere valuta)
* Wat kan uitgekeerd worden als vergoeding aan de productiefactoren
* Inkomen = toegevoegde waarde
- Uitbreidbaar tot de volledige economie:
→ Productie door bedrijven, ook door overheid
→ Creatie van toegevoegde waardes, de som is: bbp = bruto binnenlands product
2.3 Economische agenten
- Economische agenten = personen en instellingen die beslissingen nemen betreffende activiteiten
als productie, consumptie, maar ook aan- en verkoop van goederen en diensten, sparen, het
toestaan of opnemen van leningen,...
- Drie soorten beslissingsnemers:
→ Gezinnen
→ Ondernemingen
→ Overheid
2
,Figuur: een eenvoudige economische kringloop (zonder overheid)
3.1 Van arm naar welvarend
- Het ‘bbp per capita’ is een van de meest gebruikte welvaartsindicatoren, ‘inkomen per hoofd’
- Zowel bbp als de totale wereldbevolking zijn explosief gegroeid
- Voor jaar 1 tot jaar 2015:
Tabel: ruwe schets van de economische prestatie op wereldvlak
→ totale wereldbevolking: factor 32,5 (verklaart niet volledig de explosieve groei van het bbp, wel te
verklaren door de industriële evolutie)
→ bbp: factor 563,9
- bbp uitgedrukt in 1990-ppp-dollars waardoor de bedragen te vergelijken zijn doorheen tijd en
ruimte
- Cross-sectie of dwarsdoorsnede (cijfers per kolom):
→ In 2015 beschikt Belg over 1992 dollar per maand
→ Inwoner van Centraal-Afrikaanse Republiek, het armste land in de wereld, moet rondkomen met
36,8 dollar per maand
→ Welvaart is zeer ongelijk verdeeld
- Longitudinaal perspectief (cijfers per rij):
3
, → Wereldbewoner beschikt vandaag over 14 keer meer goederen en diensten dan in 1500
→ Opkomst en toename wereldhandel een van de belangrijkste verklaringen voor deze
welvaartsgroei
Figuur: : langetermijngroei van het bbp per capita (1700-2020)
- Economische groei is de procentuele verandering van het (reële) bbp per capita → meestal op
jaarbasis
- Economische recessie wanneer de economische groei twee of meer opeenvolgende kwartalen
(trimesters) negatief is
- De Standaard, 26/1/2023: “Ontsnappen we dan toch nog aan een recessie? → ja we zijn eraan
ontsnapt, de economische groei is terug positief.
- bbp = geen perfecte maatstaf:
→ Zegt niets over verdeling van inkomen
→ Bevat ook zaken zoals luchtvervuiling, reclame voor sigaretten,…
→ Robert F. Kennedy: ‘It measures neither our wit nor our courage, neither our wisdom nor our
learning, neither our compassion nor our devotion to our country, it measures everything in short,
except that which makes life worthwhile’ (Het meet noch ons verstand noch onze moed, noch onze
wijsheid noch onze geleerdheid, noch ons medeleven noch onze toewijding aan ons land, het meet
kortom alles, behalve dat wat het leven de moeite waard maakt.’)
- Wel bijv. duidelijke samenhang tussen bbp per capita en levensverwachting
4
