Samenvatting sociologisch perspectief 1: D3-H2 - Groeperingen en netwerken

Deel 3 H2: Groeperingen en netwerken

2.1 Groeperingen: definitie en kenmerken
Groepering = een verzameling van mensen die op een of andere manier af te bakenen is
van andere mensen.
De afbakening verloopt niet altijd probleemloos, de grenzen zijn niet altijd
even duidelijk aanwezig van alle sociale eenheden.
Vb: gezin, alle 18-jarigen, patiënten in een wachtzaal,...

9 Kenmerken van een groepering:
 Het aantal leden
bepaalt het aantal mogelijke interacties
 N(N-1)/2 = aantal mogelijke relaties er tussen N leden
 De macht neemt toe samen met de omvang

 De samenstelling
 sociaal gelijksoortige mensen, dezelfde leeftijd, zelfde geslacht, ...
 heterogeen / homogeen: hiërarchie

 Aard van de interactie en de communicatie
 directe / indirecte interactie
 diepgaande / utilitaire / inhoudsloze communicatie
 communicatie is afhankelijk van het aantal leden van de groep
 frequentie, regelmaat, richting, ...

 Gemeenschappelijke waarden en normen bij de leden
dit is cruciaal voor de inhoud van de sociale interactie en communicatie
 mensen met een gemeenschappelijk bewustzijn hebben dezelfde culturele
doelstellingen

 Samenhorigheidsgevoel
 wij- en zij-gevoel: leden voelen zich verbonden en afhankelijk met elkaar.
 dubbele moraal
 teveel samenhorigheidsgevoel kan leiden tot stereotypering
(de gierige hollander, de domme belg)

 Duurzaamheid
 toevallige, vluchtige ontmoeting tussen mensen
 zekere continuïteit in het bestaan
 gemeenschappelijke herinneringen, tradities, ...: belangrijk voor
samenhorigheidsgevoel

 Openheid versus geslotenheid
 Vrijwillige versus gedwongen toetreding

,  Instrumentele versus affectieve en waarderationele communicatie
2.2 Groeperingen: typologie volgens Merton
Types van groepering:
 Groep
 = kleine sociale eenheid van minstens 2 personen die in een directe interactie
zijn en gemeenschappelijke waarden en normen hebben en daardoor gevoelens
van samenhorigheid hebben
 directe, frequente en duurzame sociale interactie
allemaal direct met elkaar, frequent en landurig interageren.
Duurzame interactie: vaste positieverhouding t.o.v. elkaar en gevestigde
gedragspatronen (deze ontstaan door gemeenschappelijke waarden en
normen + het gemeenschappelijke bewustzijn)
 gemeenschappelijke cultuurelementen bepalen het gedrag waardoor de
interactie volgens gevestigde gedragspatronen verloopt.
 Samenhorigheidsgevoel: door zichzelf, door andere leden en door niet-leden
als lid beschouwd worden.
 vb: gezin, vriendengroep, ...

 Collectiviteit
 = een verzameling van personen die solidariteitsgevoelens hebben o.b.v.
gemeenschappelijke waarden, die zich moreel verplicht voelen om aan bepaalde
normen te voldoen, maar waarvan de leden geen directe interactie hebben met
alle medeleden.
 Gemeenschappelijke waarden en normen zorgen voor gevestigde
gedragspatronen
 aard van interactie: niet met elk lid apart, indirect via tussenpersonen of
communicatiemedia.
 vb: politieke partijen, vakbond, milieuvereniging, ...

Groep versus collectiviteit: continuüm
 dynamiek aanwezig:
-> collectiviteit vormt vaak basis voor groepsvorming
-> groepen worden collectiviteiten bij toenemend ledenaantal

 Het samenzijn
 = een groepering die niet onder de groep, collectiviteit en sociale categorie
vallen (vb wachtzaal dokter, in de trein, ...). De situatie is de aanleiding voor de
omgang tussen de leden.
 toevallige, niet-duurzame ontmoetingen
 wel interactie en communicatie, maar deze is oppervlakkig en inhoudloos
 geen gemeenschappelijke waarden en normen
 bindmiddel = het externe en momentgebonden gebeuren
 het samenzijn of de ‘togheterness situation’