GYNAECOLOGISCHE ASPECTEN VD VOORTPLANTING
SAMENVATTING PEERAER Deze cursus bevat info over:
1. Vruchtbaarheid
2. Vruchtbaarheidsproblemen
HOOFDSTUK 1. INLEIDING (IN)FERTILITEIT 3. Verschillende onderzoeken
85% vd koppels geraakt na een jaar onbeschermde seks spontaan zwanger 4. Behandelingsmogelijkheden
→ Overige 15% is dat niet 5. Beperkingen vh medische
- 50% hiervan w het jaar erop wel zwanger, zonder medisch ingrijpen 6. Psychosociale aspecten bij
Cumulatieve zwangerschapskans over de 90% vruchtbaarheidsbehandeling
en
→ Groep over die na 2 jaar niet zwanger: Vaak belangrijke vruchtbaarheidsstoornissen gevonden
10% vd koppels geconfronteerd met vruchtbaarheidsproblemen
- Belangrijk GZH probleem (WHO)
Infertiliteit
= Niet bereiken v zwangerschap na minstens 12 maanden v regelmatig onbeschermd seksueel contact
In meeste gevallen niet zinvol om onderzoeken te doen vooraleer 1jaar kinderwens achter de rug Enkelen
uitzonderingen:
- Vrouwen met erg onregelmatige of afwezige cyclus
- Vrouwen die verschillende ingrepen ondergingen in het bekken
- Vrouwen met afgesloten eileiders
- Vrouwen > 35 jaar
- Sterke vermoedens of zekerheid van onvoldoende zaadkwaliteit bij de man
Aard vd onderzoeken en behandelingen bepaald door:
1. Duur vd onvervulde kinderwens
2. Leeftijd vd vrouw
Medische wereld belangrijke vooruitgang op vlak van vruchtbaarheidsbehandelingen
→ Meeste koppels kunnen dan ook geholpen w
→ CAVE: Idee dat alles haalbaar is → Klopt niet
- Cumulatieve kans na 6 IVF behandelingen is:
o Slechts 66% in de leeftijdsgroep < 36 jaar
o 43% in de leeftijdsgroep 36-39 jaar
o 21% in de leeftijdsgroep 40-42 jaar
Kunnen wel zaadcel in eicel brengen, maar hier nog geen embryo meegevormd → Meer dan dat!
Bevruchting en zwangerschap zijn heel complexe gebeurtenissen
→ Succesvolle innesteling hangt af van 3 belangrijke factoren:
1. Competent embryo van goede kwaliteit
2. Receptieve baarmoederwand
3. Optimale communicatie tss embryo en de baarmoederwand
1
,HOOFDSTUK 2. OMSCHRIJVING EN DEFINITIES (IN)FERTILITEIT
1. DEFINITIES
Naargelang de oorzaak van het uitblijven vd zwangerschap die na diagnostisch onderzoek aan het licht komt
spreekt men van:
- Infertiliteit of subfertiliteit
• = Als een koppel na 12 maanden proberen nog steeds niet zwanger is
• ≈ Verminderde vruchtbaarheid
• Incidentie: 8-12%
• Diagnostische exploratie meestal na 1 jaar
• Afhankelijk vd diagnose zal een behandelplan voorgesteld w
• Opgedeeld w in 2 vormen:
• Primaire subfertiliteit
• = Indien de vrouw nog geen nooit zwanger is geweest
• Secundaire subfertiliteit
• = Onvervulde kinderwens na voorgaand, klinisch aantoonbare ZS
• Miskraam, ectopischezwangerschap of levendgeboorte
- Steriliteit
• = Volledige onvruchtbaarheid
Fecundabiliteit
- = Maandelijkse kans op zwangerschap (monthly fecundity rate)
- 25% gedurende de 1ste maanden van kinderwens
- Trends:
• omgekeerd evenredig met de tijd die nodig is voor de conceptie
• Na enkele maanden reeds gedaald tot max. 20%
• Na 1 jaar nog max. 10% per maand
• Na 2 jaar nog max. 5% per maand
• verder met de leeftijd vd vrouw
• 25j: 20% tijdens 1e jaar kinderwens
• 35j: 10%
Cumulatieve kans op zwangerschap
- = Kans op zwangerschap na X maanden of X jaren kinderwens
- Gebaseerd op de fecundabiliteit
• Indien maandelijkse fecundabiliteit 20%, dan kan berekend w dat de cumulatieve
zwangerschapskans na 1 jaar 93% bedraagt
- In realiteit bedraagt de cumulatieve zwangerschapskans:
• 6m: 72%
• 1 j: 85%
• 2 j: 93%
- Cijfers kunnen verklaard w doordat de fecundabiliteit maandelijks niet constant 20% bedraagt, maar
gedurende de eerste 12 maand stilaan daalt
Begrippen als fecundabiliteit en cumulatieve kans op zwangerschap zijn erg belangrijk:
- Spontane zwangerschapskans ve koppel te beschrijven
- Om met koppels te overleggen welke meerwaarde een medische behandeling kan hebben
Blijvend klinisch en fundamenteel onderzoek zijn cruciaal voor de vooruitgang v reproductieve geneeskunde!
→ Reproductieve geneeskunde:
- Koppels zorg bieden van hoge kwaliteit
- Altijd de juiste medische info geven
- Koppel actief betrekken bij behandelbeslissingen 2
- Met koppel bespreken wanneer verder behandelen niet zinvol is
,2. FACTOREN VAN NORMALE FERTILITEIT
2.1. Leeftijd
Leeftijd is een risicofactor: Kwaliteit vd eicellen vermindert
- Kans op ZS
- Kans op spontane miskraam
- Kans op chromosomale afwijkingen
Afhankelijk vd leeftijd:
- Aftakeling begint reeds vanaf de leeftijd v 32j
- Uitgesproken vanaf 35j
- Sterk aanwezig na 40j
Aangeraden dat vrouw haar kinderwens volledig zou gerealiseerd hebben voor de leeftijd van 35j
2.2. Coïtus
2.2.1. Tijdstip
- Regelmatige cyclus (28d): Meest vruchtbaar tss dag 8 en 16
2.2.2. Timing v conceptie tijdens de vruchtbare periode
- Eisprong op dag 14
• Meest vruchtbaar de dag voor de eisprong
• Vruchtbaar: 6-tal dagen voor en 2 dagen na de verwachte eisprong
- Optimale kans op ZS:
→ 1x coïtus om de 2 dagen tijdens deze periode
• Zaadcellen: 2 dagen bevruchtend vermogen behouden
• Eicel: slechts 24uur bevruchtbaar
- → Hogere frequentie van coïtus is niet aan te raden wegens dalen spermakwaliteit
- Bijkomende methoden gebruiken is mogelijk, maar kunnen stress verhogend werken
2.3. Lactatie
2.3.1. Geen borstvoeding geven
- Kans dat 1ste postpartum-cyclus ovulatoir is: 75%
- Gonadotrope hormonen (FSH en LH) zijn normaal tss 3de en 5de week vh postpartum (6w)
2.3.2. Borstvoeding geven
- Eerste 6w: geen kans
- 6-12de w: 30% kans op ZS
- Eerste 9m: 50% kans op ZS
→ De vruchtbaarheid is afhankelijk vd:
- Frequentie vd borstvoeding, al dan niet gemengd met flesvoeding
- Voedingstoestand vd moeder
→ Het mechanisme van verminderde fertiliteit tijdens borstvoeding is slechts gedeeltelijk te verklaren
door anovulatie
3
, 3. PREVALENTIE VAN INFERTILITEIT
World Health Organization (WHO): Expert meeting Geneva (2001):
→ “ Medical, ethical and social aspects of assisted reproduction”
▪ Onvruchtbaarheid
▪ = volksgezondheidsprobleem wereldwijd, inclusief in ontwikkelingslanden
▪ Beleidsmakers moeten aandacht schenken aan de noden van infertiele patiënten
▪ Aanpak van subfertiliteit zou ook geïntegreerd moeten w in nationale reproductieve gezondheidszorg
programma’s
Ontwikkelingslanden voornamelijk probleem: secundaire infertiliteit
- Door hoge prevalentie van genitale infecties zowel bij man als vrouw
- Prevalentie subfertiliteit: 7-9% vd koppels die proberen tot een ZS komen
Ontwikkelde landen
- Prevalentie subfertiliteit: 8-12% vd koppels die proberen tot een ZS komen
Indruk dat fertiliteit problemen toenemen, toch niet duidelijk bij epidemiologisch onderzoek
→ Wel enkele belangrijke tendensen:
1. Leeftijd waarop vrouw 1ste kind wil is in meeste Westerse landen door welbekende evoluties:
- Latere keuze vaste partner
- Toenemende scholingsgraad
- Prioriteit voor carrière of werk
- Toename van 2e relatie na eerste relatie zonder kinderwens
2. Mogelijk dat de mannelijk vruchtbaarheid
- Niet in andere studies bevestigd
- Wel tendens tot incidentie van # testiscarcinomen
Verder onderzoek noodzakelijk, te vroeg om bevolking te alarmeren
3. Epidemiologische van overgewicht/obesitas in het westen
- Overgewicht is negatief voor alle aspecten v vrouwelijke en mannelijke vruchtbaarheid
- kans op miskraam
- Complicaties tijdens ZS en postpartum
4. Coïtusfrequentie erg belangrijke factor in vruchtbaarheid
- Anamnetisch vaak moeilijk te weten wat de coïtusfrequentie is, en/ofeen daling vd coïtusfrequentie
een verklaring kan zijn voor de subfertiliteit
- Indien coïtusfrequentie daalt door stress, drukke professionele of andere activiteiten,
vermoeidheid → Kan de oorzakelijke factor zijn van subfertiliteit
5. Taboe rond onvruchtbaarheid is, in belangrijke mate, verdwenen
- Subfertiliteit is meer bespreekbaar geworden binnen het koppel, familie, vriendenkring,
sociale/professionele omgeving en media
- Periode waarin kinderwens wordt nagestreefd, wordt meer gepland en gecontroleerd
- Sneller dan vroeger medisch advies gevraagd wanner het na zekertijd niet lukt
6. Wetenschappelijke ontwikkelingen
- Laten behandeling toe v vruchtbaarheidsproblemen die tot voor kort onbehandelbaar
- Bv. intra-cytoplasmatische sperma- injectie voor mannelijke infertiliteit, preïmplantatie genetisch
onderzoek, …
4
SAMENVATTING PEERAER Deze cursus bevat info over:
1. Vruchtbaarheid
2. Vruchtbaarheidsproblemen
HOOFDSTUK 1. INLEIDING (IN)FERTILITEIT 3. Verschillende onderzoeken
85% vd koppels geraakt na een jaar onbeschermde seks spontaan zwanger 4. Behandelingsmogelijkheden
→ Overige 15% is dat niet 5. Beperkingen vh medische
- 50% hiervan w het jaar erop wel zwanger, zonder medisch ingrijpen 6. Psychosociale aspecten bij
Cumulatieve zwangerschapskans over de 90% vruchtbaarheidsbehandeling
en
→ Groep over die na 2 jaar niet zwanger: Vaak belangrijke vruchtbaarheidsstoornissen gevonden
10% vd koppels geconfronteerd met vruchtbaarheidsproblemen
- Belangrijk GZH probleem (WHO)
Infertiliteit
= Niet bereiken v zwangerschap na minstens 12 maanden v regelmatig onbeschermd seksueel contact
In meeste gevallen niet zinvol om onderzoeken te doen vooraleer 1jaar kinderwens achter de rug Enkelen
uitzonderingen:
- Vrouwen met erg onregelmatige of afwezige cyclus
- Vrouwen die verschillende ingrepen ondergingen in het bekken
- Vrouwen met afgesloten eileiders
- Vrouwen > 35 jaar
- Sterke vermoedens of zekerheid van onvoldoende zaadkwaliteit bij de man
Aard vd onderzoeken en behandelingen bepaald door:
1. Duur vd onvervulde kinderwens
2. Leeftijd vd vrouw
Medische wereld belangrijke vooruitgang op vlak van vruchtbaarheidsbehandelingen
→ Meeste koppels kunnen dan ook geholpen w
→ CAVE: Idee dat alles haalbaar is → Klopt niet
- Cumulatieve kans na 6 IVF behandelingen is:
o Slechts 66% in de leeftijdsgroep < 36 jaar
o 43% in de leeftijdsgroep 36-39 jaar
o 21% in de leeftijdsgroep 40-42 jaar
Kunnen wel zaadcel in eicel brengen, maar hier nog geen embryo meegevormd → Meer dan dat!
Bevruchting en zwangerschap zijn heel complexe gebeurtenissen
→ Succesvolle innesteling hangt af van 3 belangrijke factoren:
1. Competent embryo van goede kwaliteit
2. Receptieve baarmoederwand
3. Optimale communicatie tss embryo en de baarmoederwand
1
,HOOFDSTUK 2. OMSCHRIJVING EN DEFINITIES (IN)FERTILITEIT
1. DEFINITIES
Naargelang de oorzaak van het uitblijven vd zwangerschap die na diagnostisch onderzoek aan het licht komt
spreekt men van:
- Infertiliteit of subfertiliteit
• = Als een koppel na 12 maanden proberen nog steeds niet zwanger is
• ≈ Verminderde vruchtbaarheid
• Incidentie: 8-12%
• Diagnostische exploratie meestal na 1 jaar
• Afhankelijk vd diagnose zal een behandelplan voorgesteld w
• Opgedeeld w in 2 vormen:
• Primaire subfertiliteit
• = Indien de vrouw nog geen nooit zwanger is geweest
• Secundaire subfertiliteit
• = Onvervulde kinderwens na voorgaand, klinisch aantoonbare ZS
• Miskraam, ectopischezwangerschap of levendgeboorte
- Steriliteit
• = Volledige onvruchtbaarheid
Fecundabiliteit
- = Maandelijkse kans op zwangerschap (monthly fecundity rate)
- 25% gedurende de 1ste maanden van kinderwens
- Trends:
• omgekeerd evenredig met de tijd die nodig is voor de conceptie
• Na enkele maanden reeds gedaald tot max. 20%
• Na 1 jaar nog max. 10% per maand
• Na 2 jaar nog max. 5% per maand
• verder met de leeftijd vd vrouw
• 25j: 20% tijdens 1e jaar kinderwens
• 35j: 10%
Cumulatieve kans op zwangerschap
- = Kans op zwangerschap na X maanden of X jaren kinderwens
- Gebaseerd op de fecundabiliteit
• Indien maandelijkse fecundabiliteit 20%, dan kan berekend w dat de cumulatieve
zwangerschapskans na 1 jaar 93% bedraagt
- In realiteit bedraagt de cumulatieve zwangerschapskans:
• 6m: 72%
• 1 j: 85%
• 2 j: 93%
- Cijfers kunnen verklaard w doordat de fecundabiliteit maandelijks niet constant 20% bedraagt, maar
gedurende de eerste 12 maand stilaan daalt
Begrippen als fecundabiliteit en cumulatieve kans op zwangerschap zijn erg belangrijk:
- Spontane zwangerschapskans ve koppel te beschrijven
- Om met koppels te overleggen welke meerwaarde een medische behandeling kan hebben
Blijvend klinisch en fundamenteel onderzoek zijn cruciaal voor de vooruitgang v reproductieve geneeskunde!
→ Reproductieve geneeskunde:
- Koppels zorg bieden van hoge kwaliteit
- Altijd de juiste medische info geven
- Koppel actief betrekken bij behandelbeslissingen 2
- Met koppel bespreken wanneer verder behandelen niet zinvol is
,2. FACTOREN VAN NORMALE FERTILITEIT
2.1. Leeftijd
Leeftijd is een risicofactor: Kwaliteit vd eicellen vermindert
- Kans op ZS
- Kans op spontane miskraam
- Kans op chromosomale afwijkingen
Afhankelijk vd leeftijd:
- Aftakeling begint reeds vanaf de leeftijd v 32j
- Uitgesproken vanaf 35j
- Sterk aanwezig na 40j
Aangeraden dat vrouw haar kinderwens volledig zou gerealiseerd hebben voor de leeftijd van 35j
2.2. Coïtus
2.2.1. Tijdstip
- Regelmatige cyclus (28d): Meest vruchtbaar tss dag 8 en 16
2.2.2. Timing v conceptie tijdens de vruchtbare periode
- Eisprong op dag 14
• Meest vruchtbaar de dag voor de eisprong
• Vruchtbaar: 6-tal dagen voor en 2 dagen na de verwachte eisprong
- Optimale kans op ZS:
→ 1x coïtus om de 2 dagen tijdens deze periode
• Zaadcellen: 2 dagen bevruchtend vermogen behouden
• Eicel: slechts 24uur bevruchtbaar
- → Hogere frequentie van coïtus is niet aan te raden wegens dalen spermakwaliteit
- Bijkomende methoden gebruiken is mogelijk, maar kunnen stress verhogend werken
2.3. Lactatie
2.3.1. Geen borstvoeding geven
- Kans dat 1ste postpartum-cyclus ovulatoir is: 75%
- Gonadotrope hormonen (FSH en LH) zijn normaal tss 3de en 5de week vh postpartum (6w)
2.3.2. Borstvoeding geven
- Eerste 6w: geen kans
- 6-12de w: 30% kans op ZS
- Eerste 9m: 50% kans op ZS
→ De vruchtbaarheid is afhankelijk vd:
- Frequentie vd borstvoeding, al dan niet gemengd met flesvoeding
- Voedingstoestand vd moeder
→ Het mechanisme van verminderde fertiliteit tijdens borstvoeding is slechts gedeeltelijk te verklaren
door anovulatie
3
, 3. PREVALENTIE VAN INFERTILITEIT
World Health Organization (WHO): Expert meeting Geneva (2001):
→ “ Medical, ethical and social aspects of assisted reproduction”
▪ Onvruchtbaarheid
▪ = volksgezondheidsprobleem wereldwijd, inclusief in ontwikkelingslanden
▪ Beleidsmakers moeten aandacht schenken aan de noden van infertiele patiënten
▪ Aanpak van subfertiliteit zou ook geïntegreerd moeten w in nationale reproductieve gezondheidszorg
programma’s
Ontwikkelingslanden voornamelijk probleem: secundaire infertiliteit
- Door hoge prevalentie van genitale infecties zowel bij man als vrouw
- Prevalentie subfertiliteit: 7-9% vd koppels die proberen tot een ZS komen
Ontwikkelde landen
- Prevalentie subfertiliteit: 8-12% vd koppels die proberen tot een ZS komen
Indruk dat fertiliteit problemen toenemen, toch niet duidelijk bij epidemiologisch onderzoek
→ Wel enkele belangrijke tendensen:
1. Leeftijd waarop vrouw 1ste kind wil is in meeste Westerse landen door welbekende evoluties:
- Latere keuze vaste partner
- Toenemende scholingsgraad
- Prioriteit voor carrière of werk
- Toename van 2e relatie na eerste relatie zonder kinderwens
2. Mogelijk dat de mannelijk vruchtbaarheid
- Niet in andere studies bevestigd
- Wel tendens tot incidentie van # testiscarcinomen
Verder onderzoek noodzakelijk, te vroeg om bevolking te alarmeren
3. Epidemiologische van overgewicht/obesitas in het westen
- Overgewicht is negatief voor alle aspecten v vrouwelijke en mannelijke vruchtbaarheid
- kans op miskraam
- Complicaties tijdens ZS en postpartum
4. Coïtusfrequentie erg belangrijke factor in vruchtbaarheid
- Anamnetisch vaak moeilijk te weten wat de coïtusfrequentie is, en/ofeen daling vd coïtusfrequentie
een verklaring kan zijn voor de subfertiliteit
- Indien coïtusfrequentie daalt door stress, drukke professionele of andere activiteiten,
vermoeidheid → Kan de oorzakelijke factor zijn van subfertiliteit
5. Taboe rond onvruchtbaarheid is, in belangrijke mate, verdwenen
- Subfertiliteit is meer bespreekbaar geworden binnen het koppel, familie, vriendenkring,
sociale/professionele omgeving en media
- Periode waarin kinderwens wordt nagestreefd, wordt meer gepland en gecontroleerd
- Sneller dan vroeger medisch advies gevraagd wanner het na zekertijd niet lukt
6. Wetenschappelijke ontwikkelingen
- Laten behandeling toe v vruchtbaarheidsproblemen die tot voor kort onbehandelbaar
- Bv. intra-cytoplasmatische sperma- injectie voor mannelijke infertiliteit, preïmplantatie genetisch
onderzoek, …
4
