samenvatting - autismespectrumstoornissen

psychodiagnostiek bij kinderen en jongeren les 5




Autismespectrumstoornissen




1. Definitie
ASS = Autismespectrumstoornis = overkoepelende term voor alle stoornissen binnen autismespectrum
= stoornis die w gekenmerkt door hardnekkig patroon van zowel significante beperkingen in sociale
omgang, als beperkte, repetitieve interesses en gedragingen
 spectrum: zoveel verschillen bij mens dat het moeilijk is om diagnose te maken
 aangeboren
 hardnekkig: niet makkelijk om vanaf te geraken
 alles wat te maken heeft met sociale relaties, communicatie, …
 kijken naar combinatie van sociale met andere gedragingen
2. Kenmerken
2.1.Primaire gedragskenmerken
2.1.1. Ernstige en aanhoudende problemen met de wederkerige sociale
communicatie en interactie
→ verschillende gradaties naargelang ernst stoornis, context en leeftijd
1. deficiënties in sociaal-emotionele wederkerigheid
 gebrek aan sociale en emotionele wederkerigheid
o alles komt van 1 kant
o er wordt niet vlotjes op de andere ingespeeld
o blijft over zichzelf vertellen
o ik moet gesprek beginnen
 op abnormale manier sociaal contact maken en niet in staat
zijn tot normale gespreksinteractie
o ongepaste vragen
o veronderstelt dat ik heel zijn leven ken
 het verminderd delen van interesses, emoties of affect
 gebrek aan empathie
 niet in staat zijn om sociale interactie te beginnen of er op in te gaan
2. deficiënties in het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties
 problemen met het aanpassen van gedrag aan verschillende sociale
omstandigheden
 moeite met deelnemen aan fantasiespel of vrienden maken
 afwezigheid van belangstelling voor leeftijdsgenoten

3. deficiënties in non-verbale communicatieve gedrag dat w gebruikt voor sociale interactie

1

, psychodiagnostiek bij kinderen en jongeren les 5


 zowel problemen met uiten als begrijpen van non-verbaal gedrag
 slecht geïntegreerde verbale en non-verbale communicatie
 abnormaal gedrag bij oogcontact en lichaamstaal
o gebrekkig oogcontact
o weinig mimiek
 deficiënties in het begrijpen en gebruiken van gebaren
 totaal ontbreken van gezichtsuitdrukkingen en non-verbale communicatie
 stoornis in spraak en taal (niet meer in DSMV): taalachterstand, letterlijk nemen,
betekenis van woorden uit context afleiden, grapjes, dubbelzinnige woorden, …
2.1.2. Beperkte en repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten
1. stereotiep(e) of repetitieve motorische bewegingen
= stereotiepe lichaamsbewegingen = maniërisme
 bv. fladderen met handen
 bv. rond eigen as draaien
2. stereotiep en repetitief gebruik van voorwerpen
speelgoed: niet echt mee spelen maar
 alles op een rijtje zetten (bv. auto’s of blokken)
 proberen laten draaien zoals een tol
 ordenen op kleur, grootte, …
3. stereotiep en repetitief gebruik van spraak
 bv. echolalie
 bv. verwisseling van ik-jij
o spreken over jij als het over henzelf gaat
 bv. vreemde intonatie
o hoog stemmetje
o heel vlak spreken
 bv. letterlijk begrijpen
 bv. idiosyncratische uitdrukkingen
o eigen woorden ontwikkelen
4. hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, inflexibel gehecht zijn aan routines of
geritualiseerde patronen van verbaal of non-verbaal gedrag (rigiditeit), denkpatronen
 inflexibel gehecht zijn aan routines of geritualiseerde patronen van verbaal of non-
verbaal gedrag
 gemis aan flexibiliteit
 weerstand tegen onvoorspelbare en plotse veranderingen
o extreem overstuur bij kleine veranderingen
o moeite met overgangen
 rigide denkpatronen
o discussies met sterke argumenten
 rituelen en routines
o bv. rituele wijze van begroeten
o behoefte om steeds dezelfde route te volgen of elke dag hetzelfde te eten
5. zeer beperkte, gefixeerde interesses die abnormaal intens of gefocust zijn
 zijn abnormaal intens of gefocust: in beslag genomen zijn door 1 of meerdere
stereotiepe of beperkte interessegebieden
 bijzonder specifieke of hardnekkige interesses
o steeds met eenzelfde activiteit of voorwerp bezig zijn bv op een
loopfietsje zitten
o uren zand in emmertje scheppen of papier in reepjes scheuren,
verzamelen van stokjes, ...
o indien betere begaafdheid: zeer sterke interesse voor bepaalde
onderwerpen
 bv. uren treinen, grieken, dinosaurussen, …
 een sterke gehechtheid aan of preoccupatie met ongebruikelijke voorwerpen
o bv. draaien met touwtje
o bv. pan die altijd mee moet


2