Paragraaf 5.1
kenmerkende aspect
het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De Medici familie en hun kunstenaars kregen een nieuw mens- en wereldbeeld. In de
middeleeuwen werd de mens gezien als slecht en zondig. De wereld was door God
geschapen maar was daarna in de handen van de duivel geraakt. De mens moest zich
losmaken van de natuur en zich richten op God en het hiernamaals. Elites in Florence
zagen de schoonheid van de wereld. Ze geloofden dat God de mens had uitverkoren de
schepping te vervolmaken. De mens moest de natuur perfectioneren. De Italiaanse elite
had ook belangstelling voor de oudheid.
De Italiaanse kunstenaars bestudeerden het klassieke erfgoed, de nalatenschap van de
Grieks-Romeinse cultuur, in de vorm van ruïnes en beeldhouwwerken. Ze probeerden de
kunst te evenaren en overtreffen. Ze waren zo tevreden met het resultaat, dat ze vonden
dat een nieuwe tijd was aangebroken, de renaissance. Ze meenden dat ze de grootheid
van de oudheid lieten herleven. Tijd tussen oudheid en renaissance noemden ze de
middeleeuwen. In de tijd van de renaissance begon de vroegmoderne tijd. De eerste
eeuw is de tijd van ontdekkers en hervormers. Brunelleschi maakte een nieuwe
architectuurstijl, die leek op de oudheid, maar die lichter en gracieus was. Hij was ook de
ontdekker van het perspectief. Ook de beeldhouwers van de renaissance bestudeerden
klassieke voorbeelden. Het idee dat ze een verbeterde versie van de natuur creëerden,
maakte dat beeldhouwers en schilders niet meer werden gezien als ambachtslieden, maar
als kunstenaars die boven gewone mensen verheven waren.
Geleerden richtten zich eveneens op de studie van de oudheid. Ze noemen zich
humanisten. Dit Latijns begrip betekent vriendelijkheid en een levenshouding die nadruk
legt op vrijheid en waardigheid. Klassieke teksten waren in de middeleeuwen bewaard en
overgeschreven door monniken, maar ze hadden bij het kopiëren fouten gemaakt doordat
ze weinig begrepen van de klassieke denkwereld. Humanisten bestudeerden de teksten
kritisch om de oorspronkelijke betekenis te doorgronden en te herstellen. Ook gingen ze
op zoek naar verloren teksten. Humanisten gebruikten de klassieke teksten ook voor
onderwijs en opvoeding. Studie van de klassieke les zou leerlingen helpen zich efficiënt en
elegant uit te drukken en verstandige en beschaafde mensen te worden. De verspreiding
van dit onderwijs werd sterk bevorderd door de boekdrukkunst. Voortaan behoorde het
lezen van klassieke teksten tot de opvoeding van de rijke burgerij in Europa.
Terwijl Italiaanse humanisten in dienst traden van Europese vorsten, reisden buitenlandse
geleerden, kunstenaars en studenten naar Italië. Het humanisme ontwikkelde zich ten
noorden van de Alpen wel anders dan in Italië. Het humanisme richtte zich daar op de
wedergeboorte van het oorspronkelijke christendom. De belangrijkste vertegenwoordiger
van dit christelijke humanisme was Erasmus. Om het christendom te zuiveren vertaalde
Erasmus het Nieuwe Testament uit oude Griekse handschriften.
, Humanisten hielden zich niet bezig met de natuurwetenschappen, maar toch was hun
kritisch onderzoek van klassieke teksten van belang voor NWS. Renaissance Kunstenaars
hadden wel belangstelling voor de natuur, die ze immers zo perfect mogelijk wilden
uitbeelden.
paragraaf 5.2
kenmerkende aspect
het begin van de Europese overzeese expansie
Met de inname van de Marokkaanse havenstad Ceuta zetten Portugezen de reconquista
buiten Europa voort, het begin van de Europese expansie. Ze waren niet de enigen die
de Atlantische Oceaan verkenden. Eerder hadden Spanjaarden al de Canarische eilanden
bereikt. Beiden hadden ze 2 doelen: goud en grondgebied, voor zichzelf en het
christendom. Vanaf de Canarische eilanden kon de Afrikaanse kust verder worden
verkend. Portugezen gingen met hun ontdekkingsreizen steeds verder naar het zuiden.
Ze gingen naar Ghana, waar ze goud vonden, en gingen verder aan de Goudkust.
Na de ontdekking van de Goudkust gingen Portugezen op zoek naar de route naar Indië.
Uit Indië kwam via Arabische tussenhandelaren al eeuwen kostbare koopwaar naar Europa.
Portugezen hoopten op enorme winsten. In 1492 leek het er ineens op dat de Spanjaarden
de Portugezen te vlug af waren. De ontdekkingsreiziger Columbus was in opdracht vanaf
de Canarische eilanden naar het westen gevaren en het land had bereikt. Maar het eiland
waar hij aan land ging, leek niet op de beschrijvingen van Marco Polo. Toch geloofde hij
dat hij de westelijke route naar Indië had ontdekt. Hierdoor staan de oorspronkelijke
bewoners bekend als indianen en zijn het Caribisch gebied en de landen eromheen West-
Indië genoemd. Azië werd Oost-Indië. Columbus voer nog vaker naar Amerika en hield
vol dat het Indië was. Anderen meenden dat er een onbekend continent was ontdekt, de
Nieuwe Wereld. Intussen hadden de Portugezen de zeeweg naar Indië wel ontdekt.
De ontdekkingsreizen vormden het begin van de overzeese Europese expansie. De
Portugezen hadden hun schepen steeds beter gemaakt. Na de eerste ontdekkingsreis naar
India stuurde Portugal oorlogsvloten. Met deze armada’s verjaagden ze Arabische
handelsschepen en beschoten ze havensteden. Portugezen wilden geen grote gebieden
veroveren, China, Japan en andere rijken waren daarvoor te sterk. I.P daarvan namen ze
kleine gebieden in bezit en bouwden er factorijen. Het Portugeze hoofdkwartier in Azië
werd de stad Goa. De stad werd gekoloniseerd door Portugezen waaronder priesters die
er het christendom verspreidden en kerken lieten bouwen. Spanje veroverden de
Filipijnen, met voornaamste doel handel. Al probeerden ze beiden ook de inheemse
bevolking tot christendom te bekeren.
Ook aan de kusten van Afrika bedreven Portugezen handel. Ze haalden er goud, ivoor en
zwarte slaven. Zij waren bestemd voor Madeira, waar ze suiker groeiden. Toen ze Brazilië
koloniseerden, stichtten ze grote plantages. Na de ontdekkingsreizen kwamen
Spanjaarden naar Midden- en Zuid-Amerika. Deze conquistadores zochten roem, grond
en goud. Met gemak onderwierpen ze gebieden waar de inheemse bevolking leefde. Dit
kenmerkende aspect
het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De Medici familie en hun kunstenaars kregen een nieuw mens- en wereldbeeld. In de
middeleeuwen werd de mens gezien als slecht en zondig. De wereld was door God
geschapen maar was daarna in de handen van de duivel geraakt. De mens moest zich
losmaken van de natuur en zich richten op God en het hiernamaals. Elites in Florence
zagen de schoonheid van de wereld. Ze geloofden dat God de mens had uitverkoren de
schepping te vervolmaken. De mens moest de natuur perfectioneren. De Italiaanse elite
had ook belangstelling voor de oudheid.
De Italiaanse kunstenaars bestudeerden het klassieke erfgoed, de nalatenschap van de
Grieks-Romeinse cultuur, in de vorm van ruïnes en beeldhouwwerken. Ze probeerden de
kunst te evenaren en overtreffen. Ze waren zo tevreden met het resultaat, dat ze vonden
dat een nieuwe tijd was aangebroken, de renaissance. Ze meenden dat ze de grootheid
van de oudheid lieten herleven. Tijd tussen oudheid en renaissance noemden ze de
middeleeuwen. In de tijd van de renaissance begon de vroegmoderne tijd. De eerste
eeuw is de tijd van ontdekkers en hervormers. Brunelleschi maakte een nieuwe
architectuurstijl, die leek op de oudheid, maar die lichter en gracieus was. Hij was ook de
ontdekker van het perspectief. Ook de beeldhouwers van de renaissance bestudeerden
klassieke voorbeelden. Het idee dat ze een verbeterde versie van de natuur creëerden,
maakte dat beeldhouwers en schilders niet meer werden gezien als ambachtslieden, maar
als kunstenaars die boven gewone mensen verheven waren.
Geleerden richtten zich eveneens op de studie van de oudheid. Ze noemen zich
humanisten. Dit Latijns begrip betekent vriendelijkheid en een levenshouding die nadruk
legt op vrijheid en waardigheid. Klassieke teksten waren in de middeleeuwen bewaard en
overgeschreven door monniken, maar ze hadden bij het kopiëren fouten gemaakt doordat
ze weinig begrepen van de klassieke denkwereld. Humanisten bestudeerden de teksten
kritisch om de oorspronkelijke betekenis te doorgronden en te herstellen. Ook gingen ze
op zoek naar verloren teksten. Humanisten gebruikten de klassieke teksten ook voor
onderwijs en opvoeding. Studie van de klassieke les zou leerlingen helpen zich efficiënt en
elegant uit te drukken en verstandige en beschaafde mensen te worden. De verspreiding
van dit onderwijs werd sterk bevorderd door de boekdrukkunst. Voortaan behoorde het
lezen van klassieke teksten tot de opvoeding van de rijke burgerij in Europa.
Terwijl Italiaanse humanisten in dienst traden van Europese vorsten, reisden buitenlandse
geleerden, kunstenaars en studenten naar Italië. Het humanisme ontwikkelde zich ten
noorden van de Alpen wel anders dan in Italië. Het humanisme richtte zich daar op de
wedergeboorte van het oorspronkelijke christendom. De belangrijkste vertegenwoordiger
van dit christelijke humanisme was Erasmus. Om het christendom te zuiveren vertaalde
Erasmus het Nieuwe Testament uit oude Griekse handschriften.
, Humanisten hielden zich niet bezig met de natuurwetenschappen, maar toch was hun
kritisch onderzoek van klassieke teksten van belang voor NWS. Renaissance Kunstenaars
hadden wel belangstelling voor de natuur, die ze immers zo perfect mogelijk wilden
uitbeelden.
paragraaf 5.2
kenmerkende aspect
het begin van de Europese overzeese expansie
Met de inname van de Marokkaanse havenstad Ceuta zetten Portugezen de reconquista
buiten Europa voort, het begin van de Europese expansie. Ze waren niet de enigen die
de Atlantische Oceaan verkenden. Eerder hadden Spanjaarden al de Canarische eilanden
bereikt. Beiden hadden ze 2 doelen: goud en grondgebied, voor zichzelf en het
christendom. Vanaf de Canarische eilanden kon de Afrikaanse kust verder worden
verkend. Portugezen gingen met hun ontdekkingsreizen steeds verder naar het zuiden.
Ze gingen naar Ghana, waar ze goud vonden, en gingen verder aan de Goudkust.
Na de ontdekking van de Goudkust gingen Portugezen op zoek naar de route naar Indië.
Uit Indië kwam via Arabische tussenhandelaren al eeuwen kostbare koopwaar naar Europa.
Portugezen hoopten op enorme winsten. In 1492 leek het er ineens op dat de Spanjaarden
de Portugezen te vlug af waren. De ontdekkingsreiziger Columbus was in opdracht vanaf
de Canarische eilanden naar het westen gevaren en het land had bereikt. Maar het eiland
waar hij aan land ging, leek niet op de beschrijvingen van Marco Polo. Toch geloofde hij
dat hij de westelijke route naar Indië had ontdekt. Hierdoor staan de oorspronkelijke
bewoners bekend als indianen en zijn het Caribisch gebied en de landen eromheen West-
Indië genoemd. Azië werd Oost-Indië. Columbus voer nog vaker naar Amerika en hield
vol dat het Indië was. Anderen meenden dat er een onbekend continent was ontdekt, de
Nieuwe Wereld. Intussen hadden de Portugezen de zeeweg naar Indië wel ontdekt.
De ontdekkingsreizen vormden het begin van de overzeese Europese expansie. De
Portugezen hadden hun schepen steeds beter gemaakt. Na de eerste ontdekkingsreis naar
India stuurde Portugal oorlogsvloten. Met deze armada’s verjaagden ze Arabische
handelsschepen en beschoten ze havensteden. Portugezen wilden geen grote gebieden
veroveren, China, Japan en andere rijken waren daarvoor te sterk. I.P daarvan namen ze
kleine gebieden in bezit en bouwden er factorijen. Het Portugeze hoofdkwartier in Azië
werd de stad Goa. De stad werd gekoloniseerd door Portugezen waaronder priesters die
er het christendom verspreidden en kerken lieten bouwen. Spanje veroverden de
Filipijnen, met voornaamste doel handel. Al probeerden ze beiden ook de inheemse
bevolking tot christendom te bekeren.
Ook aan de kusten van Afrika bedreven Portugezen handel. Ze haalden er goud, ivoor en
zwarte slaven. Zij waren bestemd voor Madeira, waar ze suiker groeiden. Toen ze Brazilië
koloniseerden, stichtten ze grote plantages. Na de ontdekkingsreizen kwamen
Spanjaarden naar Midden- en Zuid-Amerika. Deze conquistadores zochten roem, grond
en goud. Met gemak onderwierpen ze gebieden waar de inheemse bevolking leefde. Dit
