Wereld in Verbinding
1. Globalisering, systeemdenken en
toekomstdenken
1.1. Wat is globalisering?
Globalisering is de ontwikkeling naar wereldwijde onderlinge afhankelijkheid van mensen en groeperingen.
Steeds nauwer wordende economische, politieke, culturele en ecologische banden op wereldschaal.
Door die onderlinge afhankelijkheid kan een lokale gebeurtenissen beïnvloed worden door zaken die heel
ver weg gebeuren. En omgekeerd: bv bosbrand die gevolgen heeft voor 3 regio 3 landen verder.
1.2. Vier dimensies van globalisering
Er zijn linken tussen de verschillende domeinen! Het ene domein kan het andere beïnvloeden
1.2.1. De economische dimensie
Economische globalisering = toename van en intensiever worden van economische banden wereldwijd.
Denk aan:
- multinationals (bv coca-cola) met productie-eenheden wereldwijd verspreid globalis. bedrijven
Verschillende factoren die rol spelen in keuze vestigingslocatie: loon, invloed vakbonden,
belastingen, grondstoffen, milieuwetgeving, afzetmarkten… zoeken plaats met grootste winst
- globalisering van wereldhandel (bv. digitale markt van AliExpress, WTO (world trade organisation))
- globalisering van financiële markt (beurzen, muntspeculatie…)
1.2.2. De politieke dimensie
Het oude ‘natie’-gevoel verminderd (wij-zij, binnenland-buitenland), het territoriale gedrag verminderd.
Mensen horen niet enkel meer bij land, maar ook bij bv Europese Unie en internationale organisaties (VN,
NAVO, WHO, OESO)
Voordelen Nadelen
- Elkaar steunen bij problemen - Deel van ‘onafhankelijk’ verloren
houden aan regels van bv. EU
MAAR tendens naar juist meer nationalisme
(brexit, ‘make america great again (trump))
Heel wat zaken beïnvloeden natiestaat
Het eigenlijk onmogelijk om niet deel te nemen
aan supranationale instellingen.
- Schengen-zone (niet zelf alle grenzen
bewaken)
- Interpol (gevangenen opsporen)
- ESA (niet ieder land apart satellieten)
1
,Nationale overheden kunnen niet meer, los van anderen regeren. Soms + gevolgen, soms –
1.2.3. De culturele dimensie
Culturele globalisering = fusie van cultuurelementen van over de hele wereld
Wat helpt daarvoor zorgen: toerisme, handel, informatietechnologie (sociale media, internet…), migratie
Enkele tendensen:
- Homogenisering van culturen verschillen in culturen nemen af. Alles begint op elkaar te
lijken.
(bv. minder talen, overal fastfoodketen MCdonalds te vinden, Netflix zorgt ervoor dat La Casa de
Papel overal beroemd wordt…)
- Nieuw leven blazen in lokale culturele niches opnieuw koken met lokale producten,
volksdansen die opnieuw populair worden, zanger(essen) die doorbreken met dialecten…
- Heterogenisering globale tendensen zorgen voor verandering in lokale gewoonten en
gebruiken (bv. halloween, couscous in eten..)
1.2.4. De ecologische dimensie
De globalisering brengt ‘levensbedreigende’ effecten met zich mee. Zowel natuurlijk als menselijk van aard
bv. Tsjernobyl en Fukushima, afname biodiversiteit (ook in gewassen en boerderijdieren), milieuvervuiling
(zure regen, oceanen)
Enorme ecologische problemen! Veroorzaakt door gezamenlijke activiteiten kunnen enkel
aangepakt worden met mondiale allianties van staten en ngo’s.
1.3. De duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG)
Definitie:
VN formuleerde in 2015 een actieplan om tegen 2030 vrede, welvaart en welzijn te waarborgen. Centraal
staan de 17 SDG’s.
Definitie:
Niet van buiten kennen!
Je krijgt overzicht op examen.
2
, 1.3.1. De 5 P’s
De 5 P’s vormen de pilaren voor de SDG’s. ze hangen onderling samen + beïnvloeden elkaar.
SDG’s en P’s vormen samen één geheel. Je kan doelbewust aan 1 SDG of P werken maar zo ook tegelijk
(onbewust) aan andere SDG’s of P’s werken.
DOEL: duurzame ontwikkeling bevorderen!
1.4. Wat is systeemdenken en toekomstdenken?
1.4.1. Educatie voor duurzame ontwikkeling
VN omschrijft EDO als volgt:
Definitie EDO:
EDO draagt bij aan wereldburgerschapsvorming. Het is niet enkel leren over duurzame ontwikkeling maar
hoe je ermee om moet gaan. Mensen vaardigheden aanleren om bewuste keuzes te maken.
Wereldburger = iemand die beseft dat wat hij of zij doet, effect heeft op de rest van de wereld, nu en later.
De wereldburger maakt daarom bewuste keuzes.
3
, EDO heeft 5 principes
1. Overbrengen van nieuwe kennis
Enkele sleutelelementen over die ‘kennis’ kennis moet actiegericht zijn!
a. Onderlinge afhankelijkheid van fenomenen op alle dimensies.
b. Tijds-en ruimtedimensie (invloed nu-later, hier-elders)
c. Voorzorgsprincipe om onzekerheid van DO tegen te gaan.
d. De draagkracht van de aarde
e. Diversiteit (econom. Sociaal, biolog. en cultureel)
2. Het bevorderen van systeemdenken
3. Waardeontwikkeling
het maken van keuzes doe je vanuit je eigen waardenkader. EDO draagt bij aan de
waardeontwikkeling voor duurzame ontwikkeling.
goede werkvorm = filosoferen met kinderen
4. Omgaan met emoties / emotionele competentie
EDO wilt emoties gebruiken om tot actie te komen. (emoties uiten, onder controle houden, bewust
zijn van zichzelf en anderen…)
5. Actiegerichtheid
EDO moet mensen leren omgaan met gevoelens/angst en hen moed inspreken om zich te
engageren.
EDO is middel om competenties te verwerven voor actief burgerschap.
1.4.2. Ontwikkelingsmodel
1. De centrale onderzoeksvraag centraal bij EDO= wicked problem (complexe problemen die
moeilijk op te lossen zijn door vele betrokkenen en factoren.
Vaak ook verbonden met andere problemen
2. Waar gaat het over? (blauw) Wie/ wat is er betrokken + hoe?
- + en – delen
- Plaatsen in tijd en ruimte (vroeger-nu, hier-daar)
- Verbanden oorzaak-gevolg
- Delen en gehelen onderscheiden
5 P’s nemen als bril! (invloed op de mens? Op
planeet? Op welvaart?...)
3. Wat is mijn plaats binnen het Hoe beïnvloed ik het systeem?
systeem? (rood) In EDO: Verschillende perspectieven naar probleem
kijken + welke emoties en waarden spelen?
4. Wat kan ik ondernemen? (geel) Welke actie ga ik ondernemen?
In EDO: Ze ontwikkelen toekomstgerichte
alternatieven + gaan in dialoog over toekomstbeeld
5. Wat neem ik mee en wil ik Reflecteren over proces
delen? (paars)
4
1. Globalisering, systeemdenken en
toekomstdenken
1.1. Wat is globalisering?
Globalisering is de ontwikkeling naar wereldwijde onderlinge afhankelijkheid van mensen en groeperingen.
Steeds nauwer wordende economische, politieke, culturele en ecologische banden op wereldschaal.
Door die onderlinge afhankelijkheid kan een lokale gebeurtenissen beïnvloed worden door zaken die heel
ver weg gebeuren. En omgekeerd: bv bosbrand die gevolgen heeft voor 3 regio 3 landen verder.
1.2. Vier dimensies van globalisering
Er zijn linken tussen de verschillende domeinen! Het ene domein kan het andere beïnvloeden
1.2.1. De economische dimensie
Economische globalisering = toename van en intensiever worden van economische banden wereldwijd.
Denk aan:
- multinationals (bv coca-cola) met productie-eenheden wereldwijd verspreid globalis. bedrijven
Verschillende factoren die rol spelen in keuze vestigingslocatie: loon, invloed vakbonden,
belastingen, grondstoffen, milieuwetgeving, afzetmarkten… zoeken plaats met grootste winst
- globalisering van wereldhandel (bv. digitale markt van AliExpress, WTO (world trade organisation))
- globalisering van financiële markt (beurzen, muntspeculatie…)
1.2.2. De politieke dimensie
Het oude ‘natie’-gevoel verminderd (wij-zij, binnenland-buitenland), het territoriale gedrag verminderd.
Mensen horen niet enkel meer bij land, maar ook bij bv Europese Unie en internationale organisaties (VN,
NAVO, WHO, OESO)
Voordelen Nadelen
- Elkaar steunen bij problemen - Deel van ‘onafhankelijk’ verloren
houden aan regels van bv. EU
MAAR tendens naar juist meer nationalisme
(brexit, ‘make america great again (trump))
Heel wat zaken beïnvloeden natiestaat
Het eigenlijk onmogelijk om niet deel te nemen
aan supranationale instellingen.
- Schengen-zone (niet zelf alle grenzen
bewaken)
- Interpol (gevangenen opsporen)
- ESA (niet ieder land apart satellieten)
1
,Nationale overheden kunnen niet meer, los van anderen regeren. Soms + gevolgen, soms –
1.2.3. De culturele dimensie
Culturele globalisering = fusie van cultuurelementen van over de hele wereld
Wat helpt daarvoor zorgen: toerisme, handel, informatietechnologie (sociale media, internet…), migratie
Enkele tendensen:
- Homogenisering van culturen verschillen in culturen nemen af. Alles begint op elkaar te
lijken.
(bv. minder talen, overal fastfoodketen MCdonalds te vinden, Netflix zorgt ervoor dat La Casa de
Papel overal beroemd wordt…)
- Nieuw leven blazen in lokale culturele niches opnieuw koken met lokale producten,
volksdansen die opnieuw populair worden, zanger(essen) die doorbreken met dialecten…
- Heterogenisering globale tendensen zorgen voor verandering in lokale gewoonten en
gebruiken (bv. halloween, couscous in eten..)
1.2.4. De ecologische dimensie
De globalisering brengt ‘levensbedreigende’ effecten met zich mee. Zowel natuurlijk als menselijk van aard
bv. Tsjernobyl en Fukushima, afname biodiversiteit (ook in gewassen en boerderijdieren), milieuvervuiling
(zure regen, oceanen)
Enorme ecologische problemen! Veroorzaakt door gezamenlijke activiteiten kunnen enkel
aangepakt worden met mondiale allianties van staten en ngo’s.
1.3. De duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG)
Definitie:
VN formuleerde in 2015 een actieplan om tegen 2030 vrede, welvaart en welzijn te waarborgen. Centraal
staan de 17 SDG’s.
Definitie:
Niet van buiten kennen!
Je krijgt overzicht op examen.
2
, 1.3.1. De 5 P’s
De 5 P’s vormen de pilaren voor de SDG’s. ze hangen onderling samen + beïnvloeden elkaar.
SDG’s en P’s vormen samen één geheel. Je kan doelbewust aan 1 SDG of P werken maar zo ook tegelijk
(onbewust) aan andere SDG’s of P’s werken.
DOEL: duurzame ontwikkeling bevorderen!
1.4. Wat is systeemdenken en toekomstdenken?
1.4.1. Educatie voor duurzame ontwikkeling
VN omschrijft EDO als volgt:
Definitie EDO:
EDO draagt bij aan wereldburgerschapsvorming. Het is niet enkel leren over duurzame ontwikkeling maar
hoe je ermee om moet gaan. Mensen vaardigheden aanleren om bewuste keuzes te maken.
Wereldburger = iemand die beseft dat wat hij of zij doet, effect heeft op de rest van de wereld, nu en later.
De wereldburger maakt daarom bewuste keuzes.
3
, EDO heeft 5 principes
1. Overbrengen van nieuwe kennis
Enkele sleutelelementen over die ‘kennis’ kennis moet actiegericht zijn!
a. Onderlinge afhankelijkheid van fenomenen op alle dimensies.
b. Tijds-en ruimtedimensie (invloed nu-later, hier-elders)
c. Voorzorgsprincipe om onzekerheid van DO tegen te gaan.
d. De draagkracht van de aarde
e. Diversiteit (econom. Sociaal, biolog. en cultureel)
2. Het bevorderen van systeemdenken
3. Waardeontwikkeling
het maken van keuzes doe je vanuit je eigen waardenkader. EDO draagt bij aan de
waardeontwikkeling voor duurzame ontwikkeling.
goede werkvorm = filosoferen met kinderen
4. Omgaan met emoties / emotionele competentie
EDO wilt emoties gebruiken om tot actie te komen. (emoties uiten, onder controle houden, bewust
zijn van zichzelf en anderen…)
5. Actiegerichtheid
EDO moet mensen leren omgaan met gevoelens/angst en hen moed inspreken om zich te
engageren.
EDO is middel om competenties te verwerven voor actief burgerschap.
1.4.2. Ontwikkelingsmodel
1. De centrale onderzoeksvraag centraal bij EDO= wicked problem (complexe problemen die
moeilijk op te lossen zijn door vele betrokkenen en factoren.
Vaak ook verbonden met andere problemen
2. Waar gaat het over? (blauw) Wie/ wat is er betrokken + hoe?
- + en – delen
- Plaatsen in tijd en ruimte (vroeger-nu, hier-daar)
- Verbanden oorzaak-gevolg
- Delen en gehelen onderscheiden
5 P’s nemen als bril! (invloed op de mens? Op
planeet? Op welvaart?...)
3. Wat is mijn plaats binnen het Hoe beïnvloed ik het systeem?
systeem? (rood) In EDO: Verschillende perspectieven naar probleem
kijken + welke emoties en waarden spelen?
4. Wat kan ik ondernemen? (geel) Welke actie ga ik ondernemen?
In EDO: Ze ontwikkelen toekomstgerichte
alternatieven + gaan in dialoog over toekomstbeeld
5. Wat neem ik mee en wil ik Reflecteren over proces
delen? (paars)
4
