ORTHOPEDAGOGISCHE
WERKVELDEN EN BELEID
Emma Willems
,Inhoudsopgave
1 VAPH: Vlaams Agentschap Voor Personen met Handicap..................................................................... 7
1.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 7
1.2 Historisch overzicht ....................................................................................................................... 7
1.3 Actueel beleid ................................................................................................................................ 9
1.3.1 Theoretisch kader .................................................................................................................. 9
1.3.2 Perspectief 2020: een nieuw ondersteuningsbeleid voor personen met een beperking ... 10
1.3.2.1 Inleiding ........................................................................................................................... 10
1.3.2.2 Doelstellingen van perspectief 2020................................................................................ 11
1.3.2.3 Strategische projecten ..................................................................................................... 12
1.3.2.3.1 Het verzekeren van een goed werkend voortraject → Zie hierboven → DOP diensten
12
1.3.2.3.2 Een traject uittekenen voor de transitie van het PAB-systeem naar Persoonsvolgende
financiering .................................................................................................................................. 12
1.3.2.3.3 Het inclusiegegeven uitwerken in het eigen beleidsdomein ..................................... 13
1.3.2.4 Gevolgen voor de werking van VAPH .............................................................................. 13
1.3.2.4.1 Het aanbod van VAPH (NRTH) ................................................................................... 13
1.3.2.4.2 De aanvraagprocedure .............................................................................................. 15
1.3.2.4.3 Het gebruik van PVF .................................................................................................. 17
1.3.2.4.4 De doelgroep ............................................................................................................. 17
1.4 Kansen en uitdagingen ................................................................................................................ 18
1.4.1 Kansen en uitdagingen voor cliënten en hun netwerk ........................................................ 18
1.4.2 Kansen en uitdagingen voor begeleiders............................................................................. 18
1.4.3 Opportuniteiten en uitdagingen voor organisaties ............................................................. 18
2 (Inclusief) onderwijs en kinderopvang ................................................................................................ 19
2.1 Complexiteit → geschiedenis, structuur en visie sector en beleid.............................................. 19
2.2 Complexiteit → individueel en sociaal model ............................................................................. 20
2.2.1 Inclusie – participatie = complex ......................................................................................... 20
2.2.2 Individueel model VS sociaal model .................................................................................... 21
2.3 Beleidsvoering en regelgeving ..................................................................................................... 21
2.4 Het spel en hoe te spelen en verschil te maken .......................................................................... 22
2.4.1 HGW → handelingsgericht werken ..................................................................................... 23
2.4.2 Redelijke aanpassingen........................................................................................................ 23
2.4.3 Univeral design for learning................................................................................................. 23
2.4.4 Gemeenschappelijk of individueel aangepast curriculum................................................... 23
2.4.5 Vlaanderen in de wereld...................................................................................................... 23
2.5 Wat kan een ortho hierin betekenen? ......................................................................................... 24
1
, 2.6 Werken aan kwaliteit kinderopvang → ontwikkelen pedagogisch raamwerk ............................ 25
2.7 Artikel → kinderopvang ............................................................................................................... 27
3 De geestelijke gezondheidszorg (GGZ)................................................................................................. 29
3.1 De helikopterblik op onze geestelijke gezondheiszorg ................................................................ 29
3.1.1 Artikel 107: ziekenhuiswet................................................................................................... 29
3.1.1.1 5 functies van artikel 107 ................................................................................................. 30
3.2 Aanbod en organisatie van de geestelijke gezondheidszorg ....................................................... 30
3.2.1 Problemen met betrekking tot beleid en aanbod: .............................................................. 30
3.2.1.1 Spanningsveld beleidsniveau ........................................................................................... 30
3.2.1.2 Tekortkomingen en kluwen in het aanbod ...................................................................... 31
3.2.2 Beleid (en politiek): achtergrondinformatie ........................................................................ 31
3.2.3 Aanbod en organisatie van de GGZ ..................................................................................... 32
3.2.3.1 WGO → aanpak psychiatrische aandoeningen ............................................................... 33
3.2.3.2 Kritische reflecties............................................................................................................ 34
3.2.4 Diverse zorgvormen ............................................................................................................. 34
3.3 Beschermingsmaatregelen .......................................................................................................... 40
3.3.1 Gedwongen opname ........................................................................................................... 40
3.3.2 Internering ........................................................................................................................... 41
3.3.3 Verschil gedwongen opname en interneringsmaatregel ..................................................... 43
3.3.4 Relatie vrijheidsbeperkende maatregelen – gedwongen opname/ interneringsmaatregel 43
3.3.5 Voorwaarden/ basisprincipes voor het starten van dwangbehandelingen ......................... 43
3.3.6 Verschil separatie en afzondering ........................................................................................ 43
3.3.7 Soorten vrijheidsbeperkende maatregelen ......................................................................... 43
3.3.7.1 Soorten fixatie.................................................................................................................. 44
3.3.8 3 principes ........................................................................................................................... 44
De (integrale) jeugdhulp .................................................................................................................................. 45
4 Ondersteuning en plaatsing van kinderen en jongeren ...................................................................... 45
4.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 45
4.2 Organisatie en aanbod van Jongerenwelzijn ............................................................................... 46
4.2.1 Toeleiding tot de jeugdhulpverlening .................................................................................. 46
4.2.2 Ontwikkelingen betreffende het aanbod en de organisatie van de jeugdhulp: van
erkenningscategorieën naar modulair kader....................................................................................... 47
4.2.2.1 Inleiding ........................................................................................................................... 47
4.2.2.2 Indeling van private voorzieningen volgens erkenningscategorieën ............................... 47
4.2.2.3 Nood aan flexibilisering van het jeugdhulpaanbod: het MFC-proefproject .................... 50
4.2.2.4 De ontwikkeling van het Experimenteel Modulair Kader (EMK) ..................................... 51
4.2.2.5 Recente ontwikkelingen................................................................................................... 52
2
, 4.2.3 Het huidig (modulair) jeugdhulpaanbod ............................................................................. 53
4.2.3.1 De private voorzieningen ................................................................................................. 53
4.2.3.1.1 Organisaties voor Bijzondere Jeugdzorg (OVBJ) ........................................................ 53
4.2.3.2 (Regulier erkende) projecten ........................................................................................... 56
4.2.3.2.1 Columbus ................................................................................................................... 56
4.2.3.2.2 Youth at Risk .............................................................................................................. 56
4.2.3.2.3 Time-out projecten .................................................................................................... 57
4.2.3.2.4 Ontheming ................................................................................................................. 57
4.3 Een terugblik en blik in de toekomst ........................................................................................... 57
5 Naar een integrale jeugdhulp in Vlaanderen ....................................................................................... 58
5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 58
5.2 Historiek ....................................................................................................................................... 59
5.2.1 Kritieken op de organisatie van de jeugdhulpverlening ...................................................... 59
5.2.2 Integrale jeugdhulp: een werk van lange adem .................................................................. 59
5.2.2.1.1 Decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp
(2004) 59
5.3 Huidig beleid en organisatie ........................................................................................................ 60
5.3.1 Vernieuwd decreet betreffende de integrale jeugdhulp (3 juli 2013) ................................. 60
5.3.1.1 Missie ............................................................................................................................... 60
5.3.1.2 Principes .......................................................................................................................... 60
5.3.1.3 Doelstellingen van de Integrale jeugdhulp ...................................................................... 61
5.3.1.3.1 Inzetten op vermaatschappelijking van de jeugdhulp ............................................... 61
5.3.1.3.2 Tijdig toegang tot de jeugdhulpverlening organiseren.............................................. 61
5.3.1.3.3 Waarborgen van continuïteit in jeugdhulp .................................................................. 0
5.3.1.3.4 Gepast omgaan met verontrusting .............................................................................. 0
5.3.1.3.5 Het aanbieden van crisisjeugdhulp ............................................................................. 0
5.3.1.3.6 Participatie aan de jeugdhulp ...................................................................................... 0
5.3.2 Huidige organisatiestructuren ............................................................................................... 0
5.3.2.1 De rechtstreeks Toegankelijke hulp (RTH) ......................................................................... 1
5.3.2.1.1 De brede instap ........................................................................................................... 1
5.3.2.1.2 Probleemgebonden hulp ............................................................................................. 1
5.3.2.1.3 Multidisciplinaire teams (MDT’s) ................................................................................. 2
5.3.2.2 De intersectorale toegangspoort (ITP) regelt de toegang tot de niet-rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp (NRTH) ........................................................................................................ 2
5.3.2.2.1 Aanmelden bij de intersectorale toegangspoort ......................................................... 2
5.3.2.2.2 Scheiding tussen indicatiestelling en jeugdhulpregie .................................................. 3
5.3.2.3 De gemandateerde voorzieningen .................................................................................... 5
5.3.2.4 De gerechtelijke toegang tot de jeugdhulp........................................................................ 6
3
WERKVELDEN EN BELEID
Emma Willems
,Inhoudsopgave
1 VAPH: Vlaams Agentschap Voor Personen met Handicap..................................................................... 7
1.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 7
1.2 Historisch overzicht ....................................................................................................................... 7
1.3 Actueel beleid ................................................................................................................................ 9
1.3.1 Theoretisch kader .................................................................................................................. 9
1.3.2 Perspectief 2020: een nieuw ondersteuningsbeleid voor personen met een beperking ... 10
1.3.2.1 Inleiding ........................................................................................................................... 10
1.3.2.2 Doelstellingen van perspectief 2020................................................................................ 11
1.3.2.3 Strategische projecten ..................................................................................................... 12
1.3.2.3.1 Het verzekeren van een goed werkend voortraject → Zie hierboven → DOP diensten
12
1.3.2.3.2 Een traject uittekenen voor de transitie van het PAB-systeem naar Persoonsvolgende
financiering .................................................................................................................................. 12
1.3.2.3.3 Het inclusiegegeven uitwerken in het eigen beleidsdomein ..................................... 13
1.3.2.4 Gevolgen voor de werking van VAPH .............................................................................. 13
1.3.2.4.1 Het aanbod van VAPH (NRTH) ................................................................................... 13
1.3.2.4.2 De aanvraagprocedure .............................................................................................. 15
1.3.2.4.3 Het gebruik van PVF .................................................................................................. 17
1.3.2.4.4 De doelgroep ............................................................................................................. 17
1.4 Kansen en uitdagingen ................................................................................................................ 18
1.4.1 Kansen en uitdagingen voor cliënten en hun netwerk ........................................................ 18
1.4.2 Kansen en uitdagingen voor begeleiders............................................................................. 18
1.4.3 Opportuniteiten en uitdagingen voor organisaties ............................................................. 18
2 (Inclusief) onderwijs en kinderopvang ................................................................................................ 19
2.1 Complexiteit → geschiedenis, structuur en visie sector en beleid.............................................. 19
2.2 Complexiteit → individueel en sociaal model ............................................................................. 20
2.2.1 Inclusie – participatie = complex ......................................................................................... 20
2.2.2 Individueel model VS sociaal model .................................................................................... 21
2.3 Beleidsvoering en regelgeving ..................................................................................................... 21
2.4 Het spel en hoe te spelen en verschil te maken .......................................................................... 22
2.4.1 HGW → handelingsgericht werken ..................................................................................... 23
2.4.2 Redelijke aanpassingen........................................................................................................ 23
2.4.3 Univeral design for learning................................................................................................. 23
2.4.4 Gemeenschappelijk of individueel aangepast curriculum................................................... 23
2.4.5 Vlaanderen in de wereld...................................................................................................... 23
2.5 Wat kan een ortho hierin betekenen? ......................................................................................... 24
1
, 2.6 Werken aan kwaliteit kinderopvang → ontwikkelen pedagogisch raamwerk ............................ 25
2.7 Artikel → kinderopvang ............................................................................................................... 27
3 De geestelijke gezondheidszorg (GGZ)................................................................................................. 29
3.1 De helikopterblik op onze geestelijke gezondheiszorg ................................................................ 29
3.1.1 Artikel 107: ziekenhuiswet................................................................................................... 29
3.1.1.1 5 functies van artikel 107 ................................................................................................. 30
3.2 Aanbod en organisatie van de geestelijke gezondheidszorg ....................................................... 30
3.2.1 Problemen met betrekking tot beleid en aanbod: .............................................................. 30
3.2.1.1 Spanningsveld beleidsniveau ........................................................................................... 30
3.2.1.2 Tekortkomingen en kluwen in het aanbod ...................................................................... 31
3.2.2 Beleid (en politiek): achtergrondinformatie ........................................................................ 31
3.2.3 Aanbod en organisatie van de GGZ ..................................................................................... 32
3.2.3.1 WGO → aanpak psychiatrische aandoeningen ............................................................... 33
3.2.3.2 Kritische reflecties............................................................................................................ 34
3.2.4 Diverse zorgvormen ............................................................................................................. 34
3.3 Beschermingsmaatregelen .......................................................................................................... 40
3.3.1 Gedwongen opname ........................................................................................................... 40
3.3.2 Internering ........................................................................................................................... 41
3.3.3 Verschil gedwongen opname en interneringsmaatregel ..................................................... 43
3.3.4 Relatie vrijheidsbeperkende maatregelen – gedwongen opname/ interneringsmaatregel 43
3.3.5 Voorwaarden/ basisprincipes voor het starten van dwangbehandelingen ......................... 43
3.3.6 Verschil separatie en afzondering ........................................................................................ 43
3.3.7 Soorten vrijheidsbeperkende maatregelen ......................................................................... 43
3.3.7.1 Soorten fixatie.................................................................................................................. 44
3.3.8 3 principes ........................................................................................................................... 44
De (integrale) jeugdhulp .................................................................................................................................. 45
4 Ondersteuning en plaatsing van kinderen en jongeren ...................................................................... 45
4.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 45
4.2 Organisatie en aanbod van Jongerenwelzijn ............................................................................... 46
4.2.1 Toeleiding tot de jeugdhulpverlening .................................................................................. 46
4.2.2 Ontwikkelingen betreffende het aanbod en de organisatie van de jeugdhulp: van
erkenningscategorieën naar modulair kader....................................................................................... 47
4.2.2.1 Inleiding ........................................................................................................................... 47
4.2.2.2 Indeling van private voorzieningen volgens erkenningscategorieën ............................... 47
4.2.2.3 Nood aan flexibilisering van het jeugdhulpaanbod: het MFC-proefproject .................... 50
4.2.2.4 De ontwikkeling van het Experimenteel Modulair Kader (EMK) ..................................... 51
4.2.2.5 Recente ontwikkelingen................................................................................................... 52
2
, 4.2.3 Het huidig (modulair) jeugdhulpaanbod ............................................................................. 53
4.2.3.1 De private voorzieningen ................................................................................................. 53
4.2.3.1.1 Organisaties voor Bijzondere Jeugdzorg (OVBJ) ........................................................ 53
4.2.3.2 (Regulier erkende) projecten ........................................................................................... 56
4.2.3.2.1 Columbus ................................................................................................................... 56
4.2.3.2.2 Youth at Risk .............................................................................................................. 56
4.2.3.2.3 Time-out projecten .................................................................................................... 57
4.2.3.2.4 Ontheming ................................................................................................................. 57
4.3 Een terugblik en blik in de toekomst ........................................................................................... 57
5 Naar een integrale jeugdhulp in Vlaanderen ....................................................................................... 58
5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 58
5.2 Historiek ....................................................................................................................................... 59
5.2.1 Kritieken op de organisatie van de jeugdhulpverlening ...................................................... 59
5.2.2 Integrale jeugdhulp: een werk van lange adem .................................................................. 59
5.2.2.1.1 Decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp
(2004) 59
5.3 Huidig beleid en organisatie ........................................................................................................ 60
5.3.1 Vernieuwd decreet betreffende de integrale jeugdhulp (3 juli 2013) ................................. 60
5.3.1.1 Missie ............................................................................................................................... 60
5.3.1.2 Principes .......................................................................................................................... 60
5.3.1.3 Doelstellingen van de Integrale jeugdhulp ...................................................................... 61
5.3.1.3.1 Inzetten op vermaatschappelijking van de jeugdhulp ............................................... 61
5.3.1.3.2 Tijdig toegang tot de jeugdhulpverlening organiseren.............................................. 61
5.3.1.3.3 Waarborgen van continuïteit in jeugdhulp .................................................................. 0
5.3.1.3.4 Gepast omgaan met verontrusting .............................................................................. 0
5.3.1.3.5 Het aanbieden van crisisjeugdhulp ............................................................................. 0
5.3.1.3.6 Participatie aan de jeugdhulp ...................................................................................... 0
5.3.2 Huidige organisatiestructuren ............................................................................................... 0
5.3.2.1 De rechtstreeks Toegankelijke hulp (RTH) ......................................................................... 1
5.3.2.1.1 De brede instap ........................................................................................................... 1
5.3.2.1.2 Probleemgebonden hulp ............................................................................................. 1
5.3.2.1.3 Multidisciplinaire teams (MDT’s) ................................................................................. 2
5.3.2.2 De intersectorale toegangspoort (ITP) regelt de toegang tot de niet-rechtstreeks
toegankelijke jeugdhulp (NRTH) ........................................................................................................ 2
5.3.2.2.1 Aanmelden bij de intersectorale toegangspoort ......................................................... 2
5.3.2.2.2 Scheiding tussen indicatiestelling en jeugdhulpregie .................................................. 3
5.3.2.3 De gemandateerde voorzieningen .................................................................................... 5
5.3.2.4 De gerechtelijke toegang tot de jeugdhulp........................................................................ 6
3
