Doelgroepen 2
1. Personen met een visuele beperking
Geschiedenis
- 1785: Valentin Hauy → school voor blinden
- Louis Braille → tactiel lees- en schrijfsysteem
- 1830-1840: eerste instituten voor blinden/doven
- Zorg voor personen met visuele beperking verschilt van land tot
land
1.1. Terminologie
- ‘blind’ verwijst naar mensen met een totaal verlies van
gezichtvermogen
- ‘visueel beperkt’ → inclusieve term → diverse gradaties van visuele
beperking
- Visuele beperking slechts één van vele aspecten van iemands
identiteit
o Extra beperkend als iemand ook op andere dimensies een
kwetsbare positie heeft
Wat is visueel waarnemen?
- Een goede visuele waarneming berust op vele uiteenlopende visuele
fucnties (Damen en Vervloed 2020)
o Lichtzien
o Gezichtsscherpte
o Kleurenzien
o Gezichtsveld
o Accommoderen
o Licht-donker adaptatie
o Contrastgevoeligheid
o Binoculair zien
o Oogbewegingen
- Gezichtsscherpte en gezichtsveld spelen een belangrijke rol in de
oftalmologische classificatie
- Etiologische classificatie is gebasseerd op de lokalisatie en aard van
visuele aandoeningen
- Oftalmologische en etiologische classificatie gaan uit van een
‘stoornis’
- Functionele classificatie gaan uit van een ‘beperking’
1.1.1. Oftalmologische indeling
- Is de medische definitie en classificatie van visuele beperkingen
, - Gebasseerd op het vaststellen of smeten van het visuele
waarnemingsvermogen
- Meten van visuele waarneming aan de hand van
o Gezichtsscherpte
o Gezichtsveld
- Ernstige stoornissen van één van beiden of beiden samen maken dat
iemand beschouwd wordt als een persoon met visuele beperkingen
die een beperking met zich mee kunnen brengen
- Ook beperkingen in andere visuele functies kunnen belangrijke
gevolgen hebben voor de ontwikkeling en beleving van deze
persoon, bv: stoornis in de licht-donker adaptatie … meestal komen
deze voor in combinatie met een verminderde gezichtscherpte en/of
een verminderd gezichtsveld
1.1.1.1. Gezichtsscherpte of visus
- Maakt het mogelijk om de details en vormen van objecten te
onderscheiden
- Maat voor de kleinste details die iemand kan onderscheiden
- Is de maatstaf voor het waarnemen van twee dicht bij elkaar
gelegen punten op een bepaalde afstand
- Het wordt bepaald door de grootte van het kleinste object dat op
een bepaalde afstand duidelijk kan worden gezien
- Kan worden gemeten van veraf en dichtbij → ogen afzonderlijk en
samen getest
- Veraf:
o Veel gebruikte screeningsinstrument → E-figuren of de
onderbroken cirkels
o Gezichtsscherpte of visus wordt dus uitgedrukt in een breuk:
de afstand waarop iemand een voorwerp scherp kan zien
De afstand waarop iemand met een normaal gezichtsvermogen dit voorwerp kan zien
o Formule: V = d/D
V = visus
d = afstand van de persoon tot de letterkaart
D = afstand waarop een ‘goed’ oog de letter kan
waarnemen
Dichtbij:
o Gemeten met leeskaarten met letters en
cijfers
o Op 30cm van ogen
o Alleen resultaten van de veraf test om visus formeel uit te
drukken
o Visus van jonge kinderen/kinderen met meervoudige
beperking → geautomatiseerd auto- en photorefractometer →
testresultaten geven ernst van probleem weer
o Medische definities voor blindheid en slechtziendheid op basis
van visus lopen internationaal sterk uit elkaar
, o In België → een persoon wordt als blind beschouwd als de
gezichtscherpte van het beste oog, met correctie door bril of
lenzen op afstand minder dan 1/20 is
o Persoon wordt zwaar slechtziend beschouwd als het
gezichtsvermogen op afstand van het beste oog, met correctie
door een bril of lenzen, hoger is dan 1/20, maar lager of gelijk
aan 3/10
o Iemand die met correctie van een bril of lenzen optimaal ziet,
niet slechtziend is
o De grens die op basis van de gezichtsscherpte van de
gezichtsscherpte tussen blindheid en slechtziendheid
getrokken wordt is in de praktijk niet altijd duidelijk en zorgt
voor heel wat meningsverschillen
1.1.1.2. Gezichtsveld
- Gezichtsveld = het totale gebied dat overzien kan worden wanneer
het hoofd en de ogen stil worden gehouden
- Centrale gezichtsveld = plaats waar we scherp zien → dankzij gele
vlek (kegeltjes)
- Perifeer gezichtsveld = onscherp → rol als waarschuwingsapparaat
en noodzakelijk voor oriëntatie
- Als we iets belangrijks waarnemen in ons gezichtsveld, draaien we
onze ogen en valt het beeld op de gele vlek, waardoor we scherp
kunnen zien
- Gezichtsveld word meestal afzonderlijke bepaald voor elk oog
- Wordt gemeten met behulp van perimeter → koepel met centraal
een spiegeltje erop waarop de persoon zijn blik moet fixeren en
ondertussen beweegt er een lichtje doorheen de koepel, de persoon
geeft aan als hij het lichtje waarneemt
o Normaal gezichtsveld = horizontale projectie 160° en verticale
projectie is 130°
o Blind persoon → gezichtsveld is minder dan 10°
o Zwaar slechtziendpersoon → gezichtsveld tussen de 10° en
20°
o Matig of licht slechtzien → gezichtsveld is minder dan het
optimale maar meer dan 20°
o Blind = gezichtscherpte heeft van 0 of minder dan 1 op 20
voor het beste oog en of als het gezichtsveld gereduceerd is
tot 10° of minder → gemeten met
correctie van een bril of lenzen en
met het beste oog
Blind
- Beste oog met correctie door een bril
- Minder dan 1/20
- Kleiner dan of gelijk aan 10 graden
Blind volgens WHO
, - Totaal blind
o Helemaal geen lichtwaarneming
- Blind
o Gezichtsscherpte is maximaal 2%
- Maatschappelijk blind
o Hezichtsscherpte is tussen de 2 en 5%
Slechtziend
- Parameters van de WHO
- Beste oog met correctie door een bril
- Minder dan of juist 3/10
- Kleinder dan of gelijk aan 20 graden
1.1.2. Indeling volgens lokalisatie van het letsel
- Indeling op basis van de locatie waar de stoornis zich voordoet
- Het visuele systeem omvat beide ogen, de gezichtsbanen en het
optisch centrum in de hersenen
- Twee soorten visuele stoornissen
o Oculaire stoornissen (OVS)
o Cerebrale virusstoornissen (CVS) of cerebrale visuele inperking
(CVI)
1.1.3. Functionele indeling
- Een functionele diagnostische benadering biedt meer
aangrijpingspunten voor de nodige begeleiding
- Indeling is gebaseerd op het resterende gezichtsvermogen
- ‘functionele visuele efficiëntie’ = hoe goed een persoon gebruik
maakt van de beschikbare gezichtsresten → door onderscheid te
maken tussen
o Personen die geen enkele visuele reactie vertonen
o Personen met minimale visuele reacties
o Personen die zich visueel kunnen oriënteren en toch
stoornissen vertonen in gezichtsscherpte, gezichtsveld of
kleurzicht
- De resultaten bieden geen infor over de zelfredzaamheid
- Pleiten voor een ander meetinstrument → aandacht verschuift van
een medische naar een functionele benadering
- Visueel profiel omvat alle aspectien → samenhangend geheel van
informatie over mogelijkheden en beperkingen
o Ziekten of aandoeningen
o Functionele stoornissen
o Activiteiten
o Participatie
1. Personen met een visuele beperking
Geschiedenis
- 1785: Valentin Hauy → school voor blinden
- Louis Braille → tactiel lees- en schrijfsysteem
- 1830-1840: eerste instituten voor blinden/doven
- Zorg voor personen met visuele beperking verschilt van land tot
land
1.1. Terminologie
- ‘blind’ verwijst naar mensen met een totaal verlies van
gezichtvermogen
- ‘visueel beperkt’ → inclusieve term → diverse gradaties van visuele
beperking
- Visuele beperking slechts één van vele aspecten van iemands
identiteit
o Extra beperkend als iemand ook op andere dimensies een
kwetsbare positie heeft
Wat is visueel waarnemen?
- Een goede visuele waarneming berust op vele uiteenlopende visuele
fucnties (Damen en Vervloed 2020)
o Lichtzien
o Gezichtsscherpte
o Kleurenzien
o Gezichtsveld
o Accommoderen
o Licht-donker adaptatie
o Contrastgevoeligheid
o Binoculair zien
o Oogbewegingen
- Gezichtsscherpte en gezichtsveld spelen een belangrijke rol in de
oftalmologische classificatie
- Etiologische classificatie is gebasseerd op de lokalisatie en aard van
visuele aandoeningen
- Oftalmologische en etiologische classificatie gaan uit van een
‘stoornis’
- Functionele classificatie gaan uit van een ‘beperking’
1.1.1. Oftalmologische indeling
- Is de medische definitie en classificatie van visuele beperkingen
, - Gebasseerd op het vaststellen of smeten van het visuele
waarnemingsvermogen
- Meten van visuele waarneming aan de hand van
o Gezichtsscherpte
o Gezichtsveld
- Ernstige stoornissen van één van beiden of beiden samen maken dat
iemand beschouwd wordt als een persoon met visuele beperkingen
die een beperking met zich mee kunnen brengen
- Ook beperkingen in andere visuele functies kunnen belangrijke
gevolgen hebben voor de ontwikkeling en beleving van deze
persoon, bv: stoornis in de licht-donker adaptatie … meestal komen
deze voor in combinatie met een verminderde gezichtscherpte en/of
een verminderd gezichtsveld
1.1.1.1. Gezichtsscherpte of visus
- Maakt het mogelijk om de details en vormen van objecten te
onderscheiden
- Maat voor de kleinste details die iemand kan onderscheiden
- Is de maatstaf voor het waarnemen van twee dicht bij elkaar
gelegen punten op een bepaalde afstand
- Het wordt bepaald door de grootte van het kleinste object dat op
een bepaalde afstand duidelijk kan worden gezien
- Kan worden gemeten van veraf en dichtbij → ogen afzonderlijk en
samen getest
- Veraf:
o Veel gebruikte screeningsinstrument → E-figuren of de
onderbroken cirkels
o Gezichtsscherpte of visus wordt dus uitgedrukt in een breuk:
de afstand waarop iemand een voorwerp scherp kan zien
De afstand waarop iemand met een normaal gezichtsvermogen dit voorwerp kan zien
o Formule: V = d/D
V = visus
d = afstand van de persoon tot de letterkaart
D = afstand waarop een ‘goed’ oog de letter kan
waarnemen
Dichtbij:
o Gemeten met leeskaarten met letters en
cijfers
o Op 30cm van ogen
o Alleen resultaten van de veraf test om visus formeel uit te
drukken
o Visus van jonge kinderen/kinderen met meervoudige
beperking → geautomatiseerd auto- en photorefractometer →
testresultaten geven ernst van probleem weer
o Medische definities voor blindheid en slechtziendheid op basis
van visus lopen internationaal sterk uit elkaar
, o In België → een persoon wordt als blind beschouwd als de
gezichtscherpte van het beste oog, met correctie door bril of
lenzen op afstand minder dan 1/20 is
o Persoon wordt zwaar slechtziend beschouwd als het
gezichtsvermogen op afstand van het beste oog, met correctie
door een bril of lenzen, hoger is dan 1/20, maar lager of gelijk
aan 3/10
o Iemand die met correctie van een bril of lenzen optimaal ziet,
niet slechtziend is
o De grens die op basis van de gezichtsscherpte van de
gezichtsscherpte tussen blindheid en slechtziendheid
getrokken wordt is in de praktijk niet altijd duidelijk en zorgt
voor heel wat meningsverschillen
1.1.1.2. Gezichtsveld
- Gezichtsveld = het totale gebied dat overzien kan worden wanneer
het hoofd en de ogen stil worden gehouden
- Centrale gezichtsveld = plaats waar we scherp zien → dankzij gele
vlek (kegeltjes)
- Perifeer gezichtsveld = onscherp → rol als waarschuwingsapparaat
en noodzakelijk voor oriëntatie
- Als we iets belangrijks waarnemen in ons gezichtsveld, draaien we
onze ogen en valt het beeld op de gele vlek, waardoor we scherp
kunnen zien
- Gezichtsveld word meestal afzonderlijke bepaald voor elk oog
- Wordt gemeten met behulp van perimeter → koepel met centraal
een spiegeltje erop waarop de persoon zijn blik moet fixeren en
ondertussen beweegt er een lichtje doorheen de koepel, de persoon
geeft aan als hij het lichtje waarneemt
o Normaal gezichtsveld = horizontale projectie 160° en verticale
projectie is 130°
o Blind persoon → gezichtsveld is minder dan 10°
o Zwaar slechtziendpersoon → gezichtsveld tussen de 10° en
20°
o Matig of licht slechtzien → gezichtsveld is minder dan het
optimale maar meer dan 20°
o Blind = gezichtscherpte heeft van 0 of minder dan 1 op 20
voor het beste oog en of als het gezichtsveld gereduceerd is
tot 10° of minder → gemeten met
correctie van een bril of lenzen en
met het beste oog
Blind
- Beste oog met correctie door een bril
- Minder dan 1/20
- Kleiner dan of gelijk aan 10 graden
Blind volgens WHO
, - Totaal blind
o Helemaal geen lichtwaarneming
- Blind
o Gezichtsscherpte is maximaal 2%
- Maatschappelijk blind
o Hezichtsscherpte is tussen de 2 en 5%
Slechtziend
- Parameters van de WHO
- Beste oog met correctie door een bril
- Minder dan of juist 3/10
- Kleinder dan of gelijk aan 20 graden
1.1.2. Indeling volgens lokalisatie van het letsel
- Indeling op basis van de locatie waar de stoornis zich voordoet
- Het visuele systeem omvat beide ogen, de gezichtsbanen en het
optisch centrum in de hersenen
- Twee soorten visuele stoornissen
o Oculaire stoornissen (OVS)
o Cerebrale virusstoornissen (CVS) of cerebrale visuele inperking
(CVI)
1.1.3. Functionele indeling
- Een functionele diagnostische benadering biedt meer
aangrijpingspunten voor de nodige begeleiding
- Indeling is gebaseerd op het resterende gezichtsvermogen
- ‘functionele visuele efficiëntie’ = hoe goed een persoon gebruik
maakt van de beschikbare gezichtsresten → door onderscheid te
maken tussen
o Personen die geen enkele visuele reactie vertonen
o Personen met minimale visuele reacties
o Personen die zich visueel kunnen oriënteren en toch
stoornissen vertonen in gezichtsscherpte, gezichtsveld of
kleurzicht
- De resultaten bieden geen infor over de zelfredzaamheid
- Pleiten voor een ander meetinstrument → aandacht verschuift van
een medische naar een functionele benadering
- Visueel profiel omvat alle aspectien → samenhangend geheel van
informatie over mogelijkheden en beperkingen
o Ziekten of aandoeningen
o Functionele stoornissen
o Activiteiten
o Participatie
