Aardrijkskunde Hoofdstuk 1
1.1 Het landschap als dynamisch systeem
De voedingsstoffen voor planten en bomen worden dankzij de voedselkringloop continu gerecycled.
Deze voedingsstoffen zijn opgeslagen in het levende organisch materiaal van planten en bomen, in
het dode organisch materiaal op de grond en in de zwarte humuslaag in de bodem.
De bodem is het bovenste gedeelte van de grond waarin planten wortelen en dat verkleurd is door
bodemvormende processen zoals de toevoeging van organisch materiaal, de in- en uitspoeling van
infiltrerend water en temperatuur
Dynamisch systeem met kringloop
1. Fotosynthese (met zonlicht en water en
voedingsstoffen wordt nieuw organisch
Afsterven organisch
materiaal geproduceerd) materiaal
2. Vorming van organisch afval (van de boom
gevallen bladeren hopen zich op rondom de
boom) Humificatie
3. Mineralisatie en humusvorming (bacteriën,
schimmels en wormen starten aan de afbraak Fotosynthese
van organisch afval
- Wanneer het organisch materiaal afgebroken Mineralisatie
word ontstaat CO2 (verdwijnt als gas) en
voedingsstoffen, , deze moeten
direct door planten opgenomen worden anders
spoelen ze met het wegzakkende regenwater Uitspoeling Verwering uit
- Als het materiaal gedeeltelijk wordt afgebroken ontstaat humus (zwarte kleur). Het houdt voedingsstoffen
, vast en bind water
4. Verwering. De grond verweert door de inwerking van water, CO2 en bacteriën, hierbij komen
, , voedingsstoffen vrij
5. Water (neerslag) speelt een grote rol bij de voedselopname en transpiratie van de boom. Water dat de
, bodem intrekt kan ook leiden tot het wegspoelen (uitspoelen van voedingsstoffen)
Er zijn verschillen in bossystemen, bijvoorbeeld door verschil in temperatuur, vochtigheid en
plantensoorten. In de tropische regenwouden gaan de meeste processen veel sneller dan in het
loofwoud. Dit komt door de hoge temperaturen, de hoge vochtigheid en een permanent
groeiseizoen.
Opvallend is de rode bodem waarbij de laag zwarte humus ontbreekt. De afbraak van organisch
materiaal, mineralisatie, verloopt hier heel snel. De voedingsstoffen die hierbij vrijkomen zullen snel
wegspoelen door de grote hoeveelheid neerslag die de grond intrekt. Hierdoor is het tropisch
regenwoud niet echt vruchtbaar. De wortels zitten dicht tegen het oppervlak, omdat de
voedingsstoffen hoog zitten in de kwetsbare bovenste laag.
De regenwouden zijn onvruchtbaar tenzij er een vulkaan is (vulkanische grond, veel neerslag en een
hoge temperatuur) of als de mens voedingsstoffen toevoegt. De traditionele wijze van grondgebruik
in de tropen is shifting cultivation (kleinschalige landbouw).
Bij het ontginnen van tropisch regenwoud wordt de aanvoer van organisch materiaal weggehaald, na
een paar jaar verdwijnen de akkers door droge grond. Kleine stukken regenwoud worden gekapt en
, verbrand voor een vruchtbare bodem (slash and burn). Door het kappen en branden worden er
voedingsstoffen toegevoegd, ook door de hoge temperatuur + veel neerslag is er veel groei en een
hoge opbrengst
Het nadeel is dat door de vele neerslag en hoge temperatuur het mineralisatieproces heel snel
verloopt waardoor de voedingsstoffen snel vrijkomen.
De voedingsstoffen in het bossysteem zijn grotendeels opgeslagen in levend organisch materiaal.
Een rode grond betekent dat de metaaldeeltjes roesten (oxideren) en de afwezigheid van humus.
Door de zeer sterke chemische verwering zijn er ijzer en aluminium houdende verbindingen
ontstaan.
Naaldwoud wordt sterk beïnvloed door het korte groeiseizoen. De processen waarbij levende
organismen een rol spelen liggen een groot deel van het jaar stil door de lage temperatuur. Dit geld
zowel voor de vorming als afbraak van organisch materiaal, dit zorgt voor een dikke laag organisch
afval.
Door de lage verdamping (oorzaak: lage temperatuur) zal een groot deel van de neerslag infiltreren
en de voedingsstoffen uitspoelen. De grijze kleur van de grond geeft aan dat er weinig humus zit en
veel stoffen zijn uitgespoeld. Door de afbraak van naalden wordt de uitspoeling versterkt (zure
bodem). Verkleuren gaat in duizenden jaren.
De manier waarop planten, dieren (door uitwerpselen of hun overblijfselen na hun dood), bodem,
water en lucht op elkaar werken en bijdragen aan de voedselkringloop verschilt per klimaat.
Ook door de mens komen er verschillen in de ondergrond.
De grondsoort, hoogteligging en reliëf beïnvloeden de manier hoe geofactoren (natuurlijke
processen die elkaar en de aarde beïnvloeden) op elkaar inwerken
De grond verkleurt altijd het snelst in het tropisch regenwoud, omdat de chemische processen daar
het snelst en intensiefst verlopen. Oorzaak: het is warm en vochtig waardoor organisch afval snel en
helemaal wordt afgebroken met als gevolg dat er weinig humus in de grond zit
1.1 Het landschap als dynamisch systeem
De voedingsstoffen voor planten en bomen worden dankzij de voedselkringloop continu gerecycled.
Deze voedingsstoffen zijn opgeslagen in het levende organisch materiaal van planten en bomen, in
het dode organisch materiaal op de grond en in de zwarte humuslaag in de bodem.
De bodem is het bovenste gedeelte van de grond waarin planten wortelen en dat verkleurd is door
bodemvormende processen zoals de toevoeging van organisch materiaal, de in- en uitspoeling van
infiltrerend water en temperatuur
Dynamisch systeem met kringloop
1. Fotosynthese (met zonlicht en water en
voedingsstoffen wordt nieuw organisch
Afsterven organisch
materiaal geproduceerd) materiaal
2. Vorming van organisch afval (van de boom
gevallen bladeren hopen zich op rondom de
boom) Humificatie
3. Mineralisatie en humusvorming (bacteriën,
schimmels en wormen starten aan de afbraak Fotosynthese
van organisch afval
- Wanneer het organisch materiaal afgebroken Mineralisatie
word ontstaat CO2 (verdwijnt als gas) en
voedingsstoffen, , deze moeten
direct door planten opgenomen worden anders
spoelen ze met het wegzakkende regenwater Uitspoeling Verwering uit
- Als het materiaal gedeeltelijk wordt afgebroken ontstaat humus (zwarte kleur). Het houdt voedingsstoffen
, vast en bind water
4. Verwering. De grond verweert door de inwerking van water, CO2 en bacteriën, hierbij komen
, , voedingsstoffen vrij
5. Water (neerslag) speelt een grote rol bij de voedselopname en transpiratie van de boom. Water dat de
, bodem intrekt kan ook leiden tot het wegspoelen (uitspoelen van voedingsstoffen)
Er zijn verschillen in bossystemen, bijvoorbeeld door verschil in temperatuur, vochtigheid en
plantensoorten. In de tropische regenwouden gaan de meeste processen veel sneller dan in het
loofwoud. Dit komt door de hoge temperaturen, de hoge vochtigheid en een permanent
groeiseizoen.
Opvallend is de rode bodem waarbij de laag zwarte humus ontbreekt. De afbraak van organisch
materiaal, mineralisatie, verloopt hier heel snel. De voedingsstoffen die hierbij vrijkomen zullen snel
wegspoelen door de grote hoeveelheid neerslag die de grond intrekt. Hierdoor is het tropisch
regenwoud niet echt vruchtbaar. De wortels zitten dicht tegen het oppervlak, omdat de
voedingsstoffen hoog zitten in de kwetsbare bovenste laag.
De regenwouden zijn onvruchtbaar tenzij er een vulkaan is (vulkanische grond, veel neerslag en een
hoge temperatuur) of als de mens voedingsstoffen toevoegt. De traditionele wijze van grondgebruik
in de tropen is shifting cultivation (kleinschalige landbouw).
Bij het ontginnen van tropisch regenwoud wordt de aanvoer van organisch materiaal weggehaald, na
een paar jaar verdwijnen de akkers door droge grond. Kleine stukken regenwoud worden gekapt en
, verbrand voor een vruchtbare bodem (slash and burn). Door het kappen en branden worden er
voedingsstoffen toegevoegd, ook door de hoge temperatuur + veel neerslag is er veel groei en een
hoge opbrengst
Het nadeel is dat door de vele neerslag en hoge temperatuur het mineralisatieproces heel snel
verloopt waardoor de voedingsstoffen snel vrijkomen.
De voedingsstoffen in het bossysteem zijn grotendeels opgeslagen in levend organisch materiaal.
Een rode grond betekent dat de metaaldeeltjes roesten (oxideren) en de afwezigheid van humus.
Door de zeer sterke chemische verwering zijn er ijzer en aluminium houdende verbindingen
ontstaan.
Naaldwoud wordt sterk beïnvloed door het korte groeiseizoen. De processen waarbij levende
organismen een rol spelen liggen een groot deel van het jaar stil door de lage temperatuur. Dit geld
zowel voor de vorming als afbraak van organisch materiaal, dit zorgt voor een dikke laag organisch
afval.
Door de lage verdamping (oorzaak: lage temperatuur) zal een groot deel van de neerslag infiltreren
en de voedingsstoffen uitspoelen. De grijze kleur van de grond geeft aan dat er weinig humus zit en
veel stoffen zijn uitgespoeld. Door de afbraak van naalden wordt de uitspoeling versterkt (zure
bodem). Verkleuren gaat in duizenden jaren.
De manier waarop planten, dieren (door uitwerpselen of hun overblijfselen na hun dood), bodem,
water en lucht op elkaar werken en bijdragen aan de voedselkringloop verschilt per klimaat.
Ook door de mens komen er verschillen in de ondergrond.
De grondsoort, hoogteligging en reliëf beïnvloeden de manier hoe geofactoren (natuurlijke
processen die elkaar en de aarde beïnvloeden) op elkaar inwerken
De grond verkleurt altijd het snelst in het tropisch regenwoud, omdat de chemische processen daar
het snelst en intensiefst verlopen. Oorzaak: het is warm en vochtig waardoor organisch afval snel en
helemaal wordt afgebroken met als gevolg dat er weinig humus in de grond zit
