Psychopathologie: Samenvatting Psychiatrie, ISBN: 9789036822848

PSYCHOPATHOLOGISCH
PERSPECTIEF
1 INLEIDING

PSYCHIATRIE EN DE SOCIAAL WERKER

 Taak sociaal werker met mensen met psychische problematiek
o brugfunctie: tussen cliënt en voorziening, ondersteunen en doorverwijzen
o correct mee omgaan (professionele verstandhouding)

PSYCHIATRIE EN MAATSCHAPPIJ

Experiment van Rosenhan (70’er jaren 20e eeuw)  schizofrenie

 Conclusie
o bevooroordeeld voordat de patiënten kwamen
o moeilijke diagnose = niet zichtbaar
o erg afhankelijk van wat de cliënt verteld
 Nut van psychiatrie
o meer systematisch en objectief maken van diagnosticeren
 Vaak subjectief kijken tegenover cliënten en de diagnoses

1.1 GEK OF ZIEK?


1.1.1 GESCHIEDENIS
 Vroeger: straf van god  brandstapel
 Vanaf 17e eeuw toenemende invloed van geneeskunde, vaak onwaardige omstandigheden  gesticht,
krankzinnigheid en geestesziek
 Jaren 60: Zorg verbetert, mate behandelingen beperkt, geestesziek aparte ziekte beschouwd, van de
hersenen, gestichten werden meer ziekenhuizen: menselijker behandeld
 Invloed Freud: psychologische verklaringen, meer dan enkel hersenen, behandelingen voorgesteld of
opname

 Mensen als persoon bekijken, psychiatrische stoornis is slechts een etiket

 Patiënten slachtoffer maatschappij

Bv. stressverlagende draaistoel, elektrische schokken, gaatje in de hersenen, middeleeuwen:
gedwongen staan

3 Instanties die kunnen uitmaken of je ziek bent of niet

 Jijzelf als individu
 Maatschappij
o Wij bepalen zelf wat (ab)normaal is en wanneer iemand ziek is
 Deskundigen

Normaal of abnormaal?

,  Afwijking van de norm (algemeen)
 Abnormaal?
o Kenmerken (leeftijd/geslacht/sociale rol…)
o Tijd en plaats
o Waarden en normen (cultuur/tijdsgeest)
 ≠ neutraal
 = dynamisch
o Andere tijden, andere normen

Psychische aandoening

 ≠ goed waarneembaar
 = ‘gestoord’ in de volksmond


1.1.2 ABNORMAAL GELIJK AAN GESTOORD?
 Gestoord als hinderlijk voor individu en/of omgeving
 Gestoord niet altijd psychiatrische stoornis (clochard…)
 (abnormaal gedrag niet automatisch stoornis)


1.1.3 PSYCHIATRISCHE STOORNIS?
 Gedrag moet bepaalde kenmerken vertonen (cfr. andere personen)
 Beschrijven en ordenen binnen het begrippenkader v.d. psychiatrie

Vaak stigmatisering, afwijzing en uitstoting door hun omgeving

Overheid en organisaties:

 Campagnes om meer bewustwording rond het begrip te creëren
o Te Gek
 Het taboe doorbreken

Bv: daklozen komen geld bedelen  gestoord gedrag maar daarom geen psychiatrische stoornis

Psychopathologie

 Pyschè (=ziel)
 Pathos (=lijden)
 De ziekteleer van de ‘psyche’
o m.a.w. de studie of de wetenschap van het geestelijke en psychische lijden
 Psychiater vanuit medicatie werken, psycholoog = geen medische achtergrond

 kan vanuit zeer uiteenlopende invalshoeken benaderd worden

Uitdaging versus ontstaan concurrerende stromingen

 Stelt zich vraag
o “Wat is er met deze mensen en waarom doen ze wat ze doen?”

Psychopathologie

 = deelgebied van de psychiatrie
 = deelgebied van de klinische psychologie

,Symptomen:

 Eigenschappen of kenmerken van psychische stoornissen
 Lineair verband wat is de oorzaak van de ziekte en wat is het gevolg/uiting ervan

1.2 WETENSCHAP EN PRAKTIJK

Psychiatrie als toegepaste wetenschap: combinatie van kennis en gevoel

 Wetenschappelijke kennis (objectiveren, generaliseren en ordenen, ontleden, vergelijken…) als
deelaspect
 Persoonlijk kennen: subjectief aanvoelen en individualiserend werken

Bv. iemand met een depressie is meer dan zijn depressie alleen (persoonskenmerken, leefsituatie…)

Psychiatrie: specialisme binnen de geneeskunde, geïnspireerd door het medische model

 Diagnose
o Objectieve beschrijving van hetgeen wat er aan de hand is
 bv. zoals een dokter
 Verklaring
o Wat is de oorzaak?
 Prognose
o Hoe denken we dat het syndroom/pathologie gaat verlopen in de toekomst? Wat is kans op
succes/herstel?
 Therapie
 Preventie
o Primair (voorkoming…): invloedrijke rol als sociaal werker)
o Secundair (voorkoming resttoestanden, voorkomen verder ontwikkelen)
o Tertiaire (voorkoming nadelige gevolgen…)

1.3 WERKTERREINEN: BREDE WAAIER

Geestelijke gezondheidszorg (GGZ)

 Intramurale of klinische zorg (resident):
o Psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ)
o Algemeen psychiatrisch ziekenhuis (APZ)
o Categoraal psychiatrisch ziekenhuis (CPZ: bv. Kinder Psychiatrisch Centrum in Genk)
 Extramurale of ambulante zorg
o Centrum voor Geestelijke gezondheidszorg (CGG)
o Centra voor alcohol en andere drugproblemen (CAD)
o Vrijgevestigde zorgverleners (psychologen, psychiaters)
 Semimurale zorg
o Beschermde woonvormen
o Deeltijdsbehandeling

2 DIAGNOSE

2.1 SYSTEMATISCHE DIAGNOSTIEK

Diagnose start met nauwkeurige verkenning zonder te willen verklaren

, Hoe?

 Anamnese aan de hand van diagnostische interview met de cliënt
o Anamnese: gesprek dat cliënt alles vertelt van kenmerken
 Probleemanamnese
 huidige toestand/voorgeschiedenis
 Biografische anamnese
 Gegevens over levensgeschiedenis
 Familieanamnese
 Vaak niet zo objectief (cliënt spreekt niet altijd waarheid)
 Heteroanamnese indien nodig (wanneer info cliënt niet betrouwbaar)
 Hulpverlener vraagt bij directe familie of andere hulpverleners naar info
 Lichamelijk onderzoek
o Geen lichamelijke oorzaak dus psychisch?
 Lichamelijke klachten kunnen een psychische oorsprong hebben
 Psychische stoornissen kunnen een somatische oorzaak hebben
 Biologische onderzoeksmethoden in de psychiatrie
 Psychodiagnostische tests
o Beoordelingsschalen
 Instrumenten  bepaalde aspecten van persoon op een gestandaardiseerde wijze
worden beoordeeld m.b.v. puntensysteem/scoring  resultaat cijfer
 Beoordelaar deskundige, familielid of betrokkene (zelfbeoordelingsschalen)
o Functietests
 Bepaalde opgaven die proefpersoon moet oplossen (prestatietests)
 Bepalen intelligentie + cognitieve vaardigheden

2.2 CLASSIFICATIE VAN SYMPTOOM TOT SYNDROOM

 Psychische stoornissen worden aan de hand van aanwezige symptomen geclassificeerd in syndromen
(cfr ziekte in geneeskunde)
 Worden onderverdeeld in hoofdsymptomen en bijsymptomen
o Bv. anorexia: hoofdsymptoom: mager, bijsymptoom: niet meer ongesteld
 Nut van deze terminologie?
o We spreken dezelfde taal
o We spreken een duidelijke taal

2.3 INDELING VAN PSYCHISCHE STOORNISSEN VOLGENS DE DSM V

= Diagnostic and Statistical Manual of Mental disorders – V

 Ordening van psychiatrische stoornissen moet losstaan van de mogelijke oorzakelijke verklaringen
 Indeling gesteund op heldere en ondubbelzinnige criteria:
o Door verschillende objectieve beoordelaars op dezelfde manier waarneembaar
o Vroeger grote begripsverwarring, psychiatrie lange tijd beperkt
 Andere vorm: ICD (International Classification of Diseases, WHO)

Indeling DSM 5

 20 hoofdgroepen (//gemeenschappelijke noemer)
 Syndromen worden gegroepeerd vanuit hun verwantschap met de gemeenschappelijke noemer
 Het vergroot de overzichtelijkheid en maakt het zoekproces systematisch