WELZIJN IN DE VERZORGINGSSTAAT
INLEIDING
Voorzieningen en diensten – Bedoeld om het welzijn van de burgers te
optimaliseren.
Specifieke welzijnsnoden
Sociale problemen
Sociale kaart = Welzijnsboom
Basisbeginselen
België = Grondwettelijke staat
Naar het idee van Montesquieu
Iedereen die macht heeft, is
geneigd
deze te misbruiken.
Dus moet ze verdeeld
worden!
Macht Wie? Bevoegdheid
Wetgevende macht Koning en Parlement Wetten maken,
controleren v
uitvoerende macht
Uitvoerende macht Koning en Regering Het land leiden,
uitvoeren van de wetten
Rechterlijke macht Hoven en Rechtbanken Uitspraak doen over
geschillen
België = Gedecentraliseerde staat
Hogere overheid wijst deel van haar bevoegdheden toe
aan andere
autonome organen
BEGRIP VERZORGINGSSTAAT – WELVAARTSSTAAT
BETEKENIS
= De samenlevingsvorm van sommige rijke geïndustrialiseerde landen waarbij
een aantal grondrechten van de burger effectief gewaarborgd worden. Deze
grondrechten zijn bedoeld om zijn materiële welvaart en zijn kansen tot
ontplooiing te bevorderen. Dit alles gebeurt binnen de parlementaire democratie
en met behoud van de vrije markteconomische productiewijze.
1
,KENMERKEN VAN DE WELVAARTSSTAAT
1. Hoog welvaartspeil
2. Overheidsoptreden sociale zekerheid
dienstverlening
3. Verwezenlijking van grondrechten preventief (sociale zekerheid)
Zorgapparaat (sociale instituties)
4. Vrije markt en overleg: de overheid moet in overleg gaan met het middenveld
5. Binnen democratie
KORTE HISTORISCHE SCHETS
EERSTE FASE 1800-1880
Grotere levensstandaard dankzij industrialisatie
Weinig overheidstussenkomst
Dankzij solidariteit ontstaan de ‘voorlopers’ van ziekenfondsen en vakbonden
TWEEDE FASE
1880-1919
begin arbeidsbescherming en sociale verzekeringen
Stemrecht -> sociale wetten
Vakbonden en landsbonden van ziekenfondsen ontstaan
Verzekering blijft vrijwillig
DERDE FASE WOI-WOI I
Economische depressie en crisis
Toename werkloosheid
Groeiend besef van belang overheidsingrijpen
Groeiend belang aan sociaal overleg -> betere bescherming
Enkel pensioen en kinderbijslag verplicht
VIERDE FASE NA WOI I
Concrete uitbouw ‘traditionele’ welvaartsstaat
Via systeem sociale zekerheid en uitbouw zorgvoorzieningen
Sinds 1973 (oliecrisis) stagnering
Meer faillissementen en werkloosheid
Bevolkingssamenstelling wijzigt
Te grote hap uit overheidsbudget
ander welvaartsmodel nodig!
VI JFDE FASE 1980
Actieve welvaartstaat
2
,DE WELVAARTSSTAAT IS NIET-STAATS EN VERZUILD
overheid Het middenveld ( vakbonden,
ziekenfondsen,…)
toezicht
erkenning Besluitvorming: inspraak in adviezen en wetten uitvoeringen
van die wetgeving
subsidiëring
Sociaal overleg uitbetaling
Dienstverlening
Verzuiling: levensbeschouwing is nauw verbonden met de organisatie
van een
aantal maatschappelijke activiteiten
Christelijk Socialistisch Liberaal
Steeds minder en minder
DE NIEUWE SOCIALE KWESTIE EN DE RISICOSAMENLEVING
Industriële maatschappij kennis- of informatiemaatschappij
Levenslang leren – belang scholingsniveau
De kwetsbaarheid van laaggeschoolden en de eruit voortvloeiende ongelijkheid
en armoede!
DE ACTIEVE WELVAARTSSTAAT
Veranderingen op demografisch vlak, veranderende leefpatronen en
globalisering
Traditioneel welvaartsmodel in nauwe schoentjes
Tekort aan openbare financiën, de blijvende hoge werkloosheid
Activeringsidee: arbeidsbemiddeling, beroepsopleiding en allerlei
maatregelen om de
tewerkstelling ten aanzien van sociaal zwakkere
groepen te
bevorderen
mensen te integreren via werk in plaats van hen uitkeringen te geven
anticiperen op toekomst banenverlies
Generatiepact Meer mensen aan het werk
3
, WELZIJN EN WELZIJNSBELEID, WELZIJNSZORG EN WELZIJNSZORG BELEID
BETEKENIS
Welzijn: een toestand van welbevinden die ontstaat wanneer iemand tot
ontplooiing van zijn
bestaan komt in zijn verschillende facetten en dit met respect en
engagement voor de
ontplooiing van anderen (immaterieel)
welzijnsbeleid: beleidsvorm die erop gericht is de toestand van welzijn te
realiseren en die zich
vertakt in de verschillende sectoren van de samenleving.
Sociaal beleid: het optreden van de overheid met het oog op het behouden,
scheppen of veranderen
van sociale bestaans- en ontwikkelingsvoorwaarden van de burgers
in functie van het
algemeen welzijn
welzijnszorg: het antwoord van de omgeving op de noodsituatie van een
individu
veranderd doorheen de tijd
welzijnszorgbeleid: zorg voor mensen van wie het welzijn bedreigd wordt
SOORTEN SOCIALE OVERHEIDSUITGAVEN: SECTOREN EN CATEGORIËN
Sectoraal beleid = breed (domein): tewerkstelling
Justitie
Categoriaal beleid = eng (doelgroep): jeugd
Ouderen
BELEIDSNIVEAUS EN DE BEVOEGDHEIDSVERDELING
Federaal sociale zekerheid (hoogte leefloon)
≠ niveau’s Vlaams sociale dienstverlening (onderwijs, sociale
huisvesting)
Gemeentelijk OCMW en gemeentelijke sociale diensten
Vlinderakkoord
4
INLEIDING
Voorzieningen en diensten – Bedoeld om het welzijn van de burgers te
optimaliseren.
Specifieke welzijnsnoden
Sociale problemen
Sociale kaart = Welzijnsboom
Basisbeginselen
België = Grondwettelijke staat
Naar het idee van Montesquieu
Iedereen die macht heeft, is
geneigd
deze te misbruiken.
Dus moet ze verdeeld
worden!
Macht Wie? Bevoegdheid
Wetgevende macht Koning en Parlement Wetten maken,
controleren v
uitvoerende macht
Uitvoerende macht Koning en Regering Het land leiden,
uitvoeren van de wetten
Rechterlijke macht Hoven en Rechtbanken Uitspraak doen over
geschillen
België = Gedecentraliseerde staat
Hogere overheid wijst deel van haar bevoegdheden toe
aan andere
autonome organen
BEGRIP VERZORGINGSSTAAT – WELVAARTSSTAAT
BETEKENIS
= De samenlevingsvorm van sommige rijke geïndustrialiseerde landen waarbij
een aantal grondrechten van de burger effectief gewaarborgd worden. Deze
grondrechten zijn bedoeld om zijn materiële welvaart en zijn kansen tot
ontplooiing te bevorderen. Dit alles gebeurt binnen de parlementaire democratie
en met behoud van de vrije markteconomische productiewijze.
1
,KENMERKEN VAN DE WELVAARTSSTAAT
1. Hoog welvaartspeil
2. Overheidsoptreden sociale zekerheid
dienstverlening
3. Verwezenlijking van grondrechten preventief (sociale zekerheid)
Zorgapparaat (sociale instituties)
4. Vrije markt en overleg: de overheid moet in overleg gaan met het middenveld
5. Binnen democratie
KORTE HISTORISCHE SCHETS
EERSTE FASE 1800-1880
Grotere levensstandaard dankzij industrialisatie
Weinig overheidstussenkomst
Dankzij solidariteit ontstaan de ‘voorlopers’ van ziekenfondsen en vakbonden
TWEEDE FASE
1880-1919
begin arbeidsbescherming en sociale verzekeringen
Stemrecht -> sociale wetten
Vakbonden en landsbonden van ziekenfondsen ontstaan
Verzekering blijft vrijwillig
DERDE FASE WOI-WOI I
Economische depressie en crisis
Toename werkloosheid
Groeiend besef van belang overheidsingrijpen
Groeiend belang aan sociaal overleg -> betere bescherming
Enkel pensioen en kinderbijslag verplicht
VIERDE FASE NA WOI I
Concrete uitbouw ‘traditionele’ welvaartsstaat
Via systeem sociale zekerheid en uitbouw zorgvoorzieningen
Sinds 1973 (oliecrisis) stagnering
Meer faillissementen en werkloosheid
Bevolkingssamenstelling wijzigt
Te grote hap uit overheidsbudget
ander welvaartsmodel nodig!
VI JFDE FASE 1980
Actieve welvaartstaat
2
,DE WELVAARTSSTAAT IS NIET-STAATS EN VERZUILD
overheid Het middenveld ( vakbonden,
ziekenfondsen,…)
toezicht
erkenning Besluitvorming: inspraak in adviezen en wetten uitvoeringen
van die wetgeving
subsidiëring
Sociaal overleg uitbetaling
Dienstverlening
Verzuiling: levensbeschouwing is nauw verbonden met de organisatie
van een
aantal maatschappelijke activiteiten
Christelijk Socialistisch Liberaal
Steeds minder en minder
DE NIEUWE SOCIALE KWESTIE EN DE RISICOSAMENLEVING
Industriële maatschappij kennis- of informatiemaatschappij
Levenslang leren – belang scholingsniveau
De kwetsbaarheid van laaggeschoolden en de eruit voortvloeiende ongelijkheid
en armoede!
DE ACTIEVE WELVAARTSSTAAT
Veranderingen op demografisch vlak, veranderende leefpatronen en
globalisering
Traditioneel welvaartsmodel in nauwe schoentjes
Tekort aan openbare financiën, de blijvende hoge werkloosheid
Activeringsidee: arbeidsbemiddeling, beroepsopleiding en allerlei
maatregelen om de
tewerkstelling ten aanzien van sociaal zwakkere
groepen te
bevorderen
mensen te integreren via werk in plaats van hen uitkeringen te geven
anticiperen op toekomst banenverlies
Generatiepact Meer mensen aan het werk
3
, WELZIJN EN WELZIJNSBELEID, WELZIJNSZORG EN WELZIJNSZORG BELEID
BETEKENIS
Welzijn: een toestand van welbevinden die ontstaat wanneer iemand tot
ontplooiing van zijn
bestaan komt in zijn verschillende facetten en dit met respect en
engagement voor de
ontplooiing van anderen (immaterieel)
welzijnsbeleid: beleidsvorm die erop gericht is de toestand van welzijn te
realiseren en die zich
vertakt in de verschillende sectoren van de samenleving.
Sociaal beleid: het optreden van de overheid met het oog op het behouden,
scheppen of veranderen
van sociale bestaans- en ontwikkelingsvoorwaarden van de burgers
in functie van het
algemeen welzijn
welzijnszorg: het antwoord van de omgeving op de noodsituatie van een
individu
veranderd doorheen de tijd
welzijnszorgbeleid: zorg voor mensen van wie het welzijn bedreigd wordt
SOORTEN SOCIALE OVERHEIDSUITGAVEN: SECTOREN EN CATEGORIËN
Sectoraal beleid = breed (domein): tewerkstelling
Justitie
Categoriaal beleid = eng (doelgroep): jeugd
Ouderen
BELEIDSNIVEAUS EN DE BEVOEGDHEIDSVERDELING
Federaal sociale zekerheid (hoogte leefloon)
≠ niveau’s Vlaams sociale dienstverlening (onderwijs, sociale
huisvesting)
Gemeentelijk OCMW en gemeentelijke sociale diensten
Vlinderakkoord
4
