samenvatting chronische zorgen

Pijnmanagement
1 Prevalentie van (chronische pijn)
 Pijn is van iedereen ongeacht leeftijd
 Er is stijging van chronische pijn
 Pijn kan niet weg gedacht worden

1.1 Cijfers
(Sub)acute 2/3 in ZH heeft pijn
postoperatieve pijn 40 tot 75% postop heeft matige tot ernstige pijn (NRS tussen 4/10
en 10/10)
Chronische pijn 5 meeste oorzaken: rugpijn (67%), gewrichtspijn (59%), nekpijn
(30%), artritis (23%), fibromyalgie (21%)
55% is behandeling inadequaat
 Behandeling van pijn is niet altijd optimaal - er wordt nog steeds te veel pijn ervaren
 Er is beperkte opleiding en dus te weinig kennis rond pijn en de behandeling er rond
 Vaak medicatie al voorgeschreven zoals pijnstillers wat voor neurologische pijn niet helpt
 Te late doorverwijzing  grote weg en vaak verschillende behandelingen al geprobeerd en
pas als niets werkt naar de pijnkliniek gaan
 Chronische internationaal
o 19% van de bevolking
 Meestal rug en gewrichtspijnen  artrose
 Behandeling bij 64% is medicatie onvoldoende
 België: ¼ heeft last van chronische pijn

1.2 Pijnonderwijs
 Opleiding is beperkt: 13 uur
 Kennis over pijn en de behandeling ervan daalt
 Meestal worden NSAID’s voorgeschreven voor neuropatische pijn  geen effect
 Chronische pijn: te weinig op de hoogte en dus te late doorverwijzing

1.3 Belangstelling
 In de laatste 15 jaar staat zich er meer bij stil
o Chronische pijn is aan het stijgen
 Reden
o Medische ontwikkelingen
 Nieuwe operaties en behandelingen met langere overlevingsduur
o Sociaal-cultureel
 Vergrijzing
 Toename chronische aandoeningen (reuma en artrose)
o Afname maatschappelijke tolerantie
 Pijn en lichamelijk ongemak




CATO MANNAERTS 1

,2 Wat is pijn
 Pijn is een ziekte op zich
 In de tijd van de Grieken was het een straf van God
 In de middeleeuwen was pijn ten gevolge van een zonde
 In de 17e eeuw: Pijn is niet een ziekte maar wel onderliggend van ziekteproces
 Pijn moet men diagnosticeren, behandelen

2.1 Definities
Onplezierige, sensorische en /of emotionele ervaring veroorzaakt door feitelijke of mogelijke
weefselschade of die beschreven wordt in termen van dergelijke weefselbeschadiging
Pijn is wat patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer patiënt zegt dat het optreedt
2.2 Pijn is een vijand? Ja en nee!
Nee  In acute of subacute fase
 Het is dan nog een waarschuwing waarop we kunnen reageren
 Bescherming
 HSAN: aangeboren aandoening als je nooit pijn voelt
o Hereditale sensibele en autonome neuropathie
o Er is afwezigheid van dunne zenuwvezels die normaal pijn geleiden
o Sterven vaak jong aangezien ze niets voelen
Ja  Als men lijdt onder de pijn
 Geneesmiddelen er voor moeten nemen
Gevolgen van pijn
 Fysiologisch
o Fight en flight reactie pupillen verwijden en men krijgt rode of bleke huid
o Productie van adrenaline en cortisol stresshormonen
 Cardiovasculair: stijgen van bloeddruk en pols tachycardie en
hypertensie
 Respiratoir: tachypnoe en oppervlakkige ademhaling
 Verhoogde spierspanning
 Dalende mobilisatie na ingreep
 Stijgende kans op mortaliteit
 Psycho-sociaal-economisch
o Stijging ligduur, verschillende medicatie  hoog oplopende kosten
o Angst, onderzekerheid, hulpeloosheid
o Verhoogde kans op chronische wonden
o Bijkomende gevolgen
 Depressie
 Werkverlies
 Isolement
 Maak patiënt er bewust van dat pijn aan te geven en signaleren van groot belang
is




CATO MANNAERTS 2

,3 Fysiologie van pijn
3.1 Woordverklaringen
Nociceptie  De gewaarwording van pijn die samengaat met weefselbeschadiging
Nociceptore  De pijnreceptoren
n  Vrije zenuwuiteinden die zich bevinden in de huid, de bloedvaten, de
subcutane weefsels, de spieren
Modulatie  De bewerking van de nociceptieve informatie.
 Deze bepaalt waar en hoe een individu pijn ervaart.
 Modulatie kan informatie op een versterkende of remmende wijze verwerken
Endorfines  Stoffen die door het zenuwstelsel geproduceerd worden en de rol
van neurotransmitter vervullen.
 Ze hebben een werking als morfine en verzwakken de pijnprikkel
3.2 Pijncirkel van Loeser
3.2.1 Nocicepsis of pijnprikkel
3.2.1.1Ontstaan van pijnprikkel
 Acute pijn signaal weefselbeschadiging
o Wonde, extreme koude of hitte op de houd
 Tussen beschadiging en pijn zit er een fractie van seconde
 Toch gebeurd er heel veel wat voor pijn je voelt
 Weefselschade
 Op de beschadigde plek worden er prostaglandinen aangemaakt
o Gaan nociceptoren prikkelen  de pijnzenuwen
 Prikkel vormt elektrisch signaal
o Via zenuwbaan ruggenmerg hersenstam verschillende
hersengebieden
 Bewustzijn zet prikkel om in pijn

3.2.1.2Pijngeleiding
 Door dunnere en weinig of niet gemyeliniseerde vezels
 Snelle A vezels en langzame C vezels transporteren de pijnprikkels
o Richting achterhoorn ruggenmerg
 Reflexen gaan gegenereerd worden  terugtrek reflex voordeel
o En zo verder via opstijgende banen naar hersenen

Weinig gemyeliniseerd  Aβ en Aδ vezels
 Snijwonde: snelle en dikke  scherpe en acute pijn
 Deze pijn kan je aanduiden waar het zit
Niet gemyeliniseerd  C-vezels
 Brandwonden, buikpijn, chronische gewrichtspunten
 Dunne en langzame pijn met verschillende aard
 Moeilijk te lokaliseren




CATO MANNAERTS 3

, 3.2.2 Pijngewaarwording
 Thalamus: centraal pijnregelsysteem in hersenen
 Als pijnprikkel uit ruggenmerg komt en thalamus sterk genoeg is gaat het naar
hersenschors
 Thalamus gaat info uitwisselen met bewuste gedeelte van hersenen hersenschors
 Pijn is niet enkel directe koppeling tussen huid en hersenen
 Kan ook beïnvloed worden door andere prikkels
 Als we bewust zijn worden schadelijke prikkels pijn gewaarwording
 Bewustwording van pijn  sensorische cortex
 Pijnprikkels lokaliseren en onderscheiden in kwaliteit en ernst

3.2.2.1Poortheorie of patroontheorie
 In ruggenmerg zit er poortmechanisme voor pijnprikkels
 Poort kan open of dicht zijn naargelang de invloed meer of minder doorlaten
 Als pijnprikkels sterk genoeg is en door ruggenmerg en thalamus gaat
hersenschors

3.2.2.2Invloeden
Afleiding  Focus verleggen
 VR bril – gesprek voeren
 Er wordt wel verdoving gegeven maar de combo is veel beter
Zenuwvezels die  Als deze andere info bevatten  geven minder pijn door
bezet zijn  Huid: wrijving, tens is goed om te doen
 Ruggenmerg: neurostimulator wordt geplaatst
Hersenen  Invloed poortwerking
afdalende banen  Chemische stoffen: endorfine & serotonine
 Normaal is endorfine systeem niet actief
o Anders lichaam immuun voor pijn
 Sommige omstandigheden: stijging endorfine activiteit
 Laatste fase van zwangerschap
 Stress (zwaargewonde soldaat /atleten)
 Pijnverdovend + geest stimulerende werking is endorfine kick
o Productie endorfine kan verslavend werken
3.2.3 Pijnbeleving
 Emotionele aspect van pijn en is persoonlijk
 Kan verschillen
o Moment tot moment  stress, vermoeidheid
o Persoon tot persoon
 Contact met andere hersengebieden  limbisch systeem
o Emoties die bij pijn horen ervaren zoals angst en woede
o Effect van pijn op onze stemming
 Afhankelijk van
o Psychologische factoren: emotionele toestand
o Biologische: fysieke toestand en gezondheid
o Sociale factoren: werk, geld en cultuur




CATO MANNAERTS 4