Samenvatting Mediarecht (B-KUL-S0B07B)

Samenvatting mediarecht


Inhoudsopgave

DEEL 1: De vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid: draagwijdte en beperkingen vanuit
grondwettelijk en mensenrechtelijk perspectief....................................................................................1
1. Inleiding..........................................................................................................................................2
2. Vrijheid van meningsuiting.............................................................................................................4
3. Antidiscriminatie – antiracisme – negationisme – seksisme (algemeen)......................................21
4. Media en goede zeden.................................................................................................................34
5. Media en burgerrechtelijke aansprakelijkheid.............................................................................40
6. Recht van antwoord.....................................................................................................................59
7. Media en Justitie...........................................................................................................................63
DEEL 2: De regeling van de audiovisuele media in Vlaanderen............................................................68
1. Europees recht en audiovisuele media.........................................................................................68
2. Vlaams Mediadecreet...................................................................................................................75
3. Radio- en televisiediensten...........................................................................................................78
4. Commerciële communicatie.........................................................................................................82
5. Vrije nieuwsgaring........................................................................................................................89
6. Vlaamse Regulator voor de Media (VRM).....................................................................................91
DEEL 3: Journalistieke deontologie.......................................................................................................94
1. Raad voor de journalistiek............................................................................................................94
2. Jury voor ethische praktijken inzake reclame (JEP).....................................................................100




DEEL 1: De vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid:
draagwijdte en beperkingen vanuit grondwettelijk en
mensenrechtelijk perspectief

,1. Inleiding

Afbakening van het domein ‘Mediarecht’

 D. Voorhoof en Valcke (p. 22):
o “Mediarecht is het geheel van rechtsregels met betrekking tot de
communicatievrijheid en de massacommunicatiemiddelen.
 Het mediarecht omvat:
o 1: De rechtsregels die het grondrecht van de expressie- en de communicatievrijheid
waarborgen;
o 2: De regulering die verbodsbepalingen of beperkingen oplegt aan de expressie-en
communicatievrijheid vanwege de media-inhoud
o 3. Regulering met betrekking tot de organisatie en de exploitatie van de media als
communicator/zender
 bv: ik wil een televisiestation exploiteren, hoe werkt dat?
 Bv: ik wil een YouTube kanaal starten, waaraan moet ik voldoen?
o 4. Regulering met betrekking tot de organisatie en de exploitatie van de middelen en
de kanalen waarmee de media-inhoud wordt verspreid.”
 Regels over transmissie, distributeurs, dienstenverdelers
 Belangrijke aspecten:
o Rechtsregels ( <-> deontologie)
 We hebben het over RECHTSregels, geen deontologische regels
 Rechtsregels zijn die regels die top-down gemaakt worden, door de wetgever,
zijn van toepassing op een algehele groep mensen en de miskenning van de
rechtsregel leidt tot een sanctie die uitgevoerd wordt door de staat
 Max Weber: staat heeft monopolie op geweld
o  De maffia misschien ook een staat? Zij bieden
‘beschermingsdiensten’ aan + zij proberen de staat de
beconcurreren door een soort belasting te heffen
 Staat maakt de regels en zet er een sanctie op
 Deontologische regels/professionele ethiek zijn regels die een groep zelf
vastlegt
 Vaak in het kader van een beroepsbeoefening
 Deontologie vertrekt vanuit de idee dat de overheid een bepaalde
ruimte laat (persvrijheid) maar de beroepsgroep zelf gaat een aantal
regels maken, suggesties doen die van toepassing is op de
beroepsgroep

2

,  Bottom-up regels
 Miskenning van de regels kan niet gesanctioneerd worden door de
staat
 3 hypotheses:
 Deontologie en rechtsregels lopen samen
 Deontologie maakt regels waar het statelijke recht warm noch koud
van wordt
 Situaties waarbij de journalistieke deontologie en het statelijke recht
clashen
o Bescherming van het journalistiek bronnengeheim
 Journalist maakt zijn bronnen niet bekend
 Europees Hof voor de Rechten van de mens: zegt dat de journalistieke
deontologie moet gerespecteerd worden en de rechtsregels ook
 Artikel 1382: de bepaling van de schadevergoeding
 Toepassing op journalisten
 Hoewel het gescheiden werelden zijn (deontologie en rechtsregels),
zou ik als advocaat toch liever zeggen dat de cliënt (journalist) de
deontologie nageleefd heeft
  deontologie en rechtsregels zijn gescheiden maar toch niet helemaal
gescheiden
o Evolutie (van persrecht naar mediarecht): van overheidsinmenging naar regulering
 Focus verleggen van overheidsinmenging naar overheidsregulering
 19e eeuw (start persrecht): discussie vooral over de grenzen van wat men kan
zeggen
 Schrift en drukpers
 Overheden houden zich vooral bezig met het inhoudelijke: wat wordt
er gezegd en geschreven?
o Heel liberaal of heel restrictief
o  regels over pornografie, majesteitschennis, belediging van
de Kerk etc
 Aandacht van de liberale juristen gaat vooral naar vrijheid van
meningsuiting, persvrijheid, de mogelijkheid om ongestoord te
kunnen spreken
 Perswetten gezien als verdacht, restrictief, beter om geen regels te
hebben
 Met het verschijnen van nieuw media (radio en televisie) komt er een nieuw
element in de discussie: schaarste

3

,  Bv: Studio 100 geen FM: Het herziaanse spectrum (radiogolven) is
beperkt
 Schaarste = groot probleem
 Schaarste  de overheid probeert te bepalen wie het voordeel geniet
en wie niet
 Probleem: er is iets dat maar beperkt aanwezig is, hiernaar is een
grote vraag dus we kunnen niet iedereen dat iets geven  hoe gaan
we het verdelen?
 Veilen: diegene die het meest biedt, krijgt het? Maar zo met schaarste
omspringen is niet sociaal aangewezen en is niet ideaal voor culturele
diversiteit, mediapluralisme
 Waar er schaarste is, zal de overheid niet inhoudelijk optreden maar
REGELUREND optreden
o Technische evolutie, despecialisatie van netwerken, afbouw overheidsmonopolies…
complexe combinatie van diverse rechtstakken.
 Afbouw overheidsmonopolie op radio en televisie
 Opkomst vtm
 Technologische revolutie
 Despecialisatie van netwerken
 Onze focus: evenwicht tussen vrijheid van meningsuiting en grenzen ter bescherming van
andere legitieme rechten en belangen.




2. Vrijheid van meningsuiting

Vrijheid van meningsuiting als mensenrecht: de rationales

 Grondrechten/mensenrechten/fundamentele rechten: rechten waar, op een paar uitzonderingen
na, niet zomaar limieten aan gesteld kunnen worden
o Rechten waarvan men denkt dat ze heel belangrijk zijn

4