Joël Smit | 6Va
Scheikunde – H15 Biochemie
Voorkennis (opdr. 1)
§15.1 Koolhydraten (opdr. 11a)
Energie en voeding
40-70% van je energie haal je uit koolhydraten = brandstof
In voeding:
Verteerbare koolhydraten lichaam kan deze opnemen en verteren bv.
glucose, fructose, zetmeel, sacharose
Niet-verteerbare koolhydraten = voedingsvezels lichaam kan deze niet verteren
nodig voor goede darmwerking bv. cellulose
Mono-, di- en polysachariden
Koolhydraten: Cn(H2O)m structuurformules binas 67F
Monosacharide heeft 1 ringstructuur in molecuul bv. glucose, fructose
Disacharide ontstaat door 2 monosachariden te koppelen
condensatiereactie = 2 moleculen koppelen tot 1 groter
molecuul waarbij kleiner molecuul (in dit geval water) afsplitst
Door condensatiereacties kunnen polysachariden ontstaan bv.
amylose (zetmeel), cellulose en glycogeen ontstaan door polycondensatie van glucose
Zetmeel en cellulose worden gevormd in planten, glycogeen in mensen/dieren
Cellulose geeft celwanden stevigheid
Spijsvertering
Bij spijsvertering hydrolyse van verteerbare polysachariden die je via voedsel binnenkrijgt
stof reageert met water ontstaan kleinere moleculen uit groter molecuul di- en
polysachariden omgezet in monosachariden
Hydrolyse van polysachariden verloopt onder invloed van enzymen = katalysatoren in
lichaam binas 82E/F naam af te leiden: bv. lactase voor vertering lactose
Glucose die door darmen uit voedsel is opgenomen, wordt door bloed naar lever gebracht
lever slaat grootste deel op als glycogeen, hiervoor is hormoon insuline nodig ook
voorraad glycogeen in spieren glycogeen dient als energieopslag
In spieren wordt mbv enzymen glucose verbrand tot koolstofdioxide en water
Aantekeningen
Zetmeel groter dan bv. glucose vanderwaalsbinding sterker lost slechter op in water
Bij naamgeving alleen geen cijfer als er geen andere keus is
§15.2 Vetten (opdr. 19ab,20b,24ad)
Vetten en vetzuren (binas 67G2)
Vetten:
Brandstof
Bouwstof
Beschermt organen en lichaam tegen kou
Onderhuids vetweefsel dient als energieopslag
Vetten en oliën zijn triglyceriden = drievoudige esters van glycerol en vetzuren
Olie is bij kamertemperatuur vloeibaar, vet is dan meestal vast
Verzadigde vetzuren bevatten alleen C-C bindingen
Onverzadigde vetzuren bevatten 1 of meer cis-C=C bindingen
o Enkelvoudig onverzadigde vetzuren
o Meervoudig onverzadigde vetzuren = essentiële vetzuren menselijk
lichaam kan deze niet zelf maken binnenkrijgen door eten van
olie/noten/vette vis
1
, Joël Smit | 6Va
Verzadigd vet is samengesteld uit glycerol en verzadigde vetzuren bij
kamertemperatuur vast vooral in dierlijke producten, bv. roomboter/vlees/kaas
Onverzadigd vet is samengesteld uit glycerol en 1 of meer onverzadigde vetzuren bij
kamertemperatuur vloeibaar vooral in plantaardige producten
Vertering van vetten
In darmen hydrolyseren oliën en vetten mbv enzym lipase ontstaan
glycerol en vetzuren (pH daalt) vanuit deze bouwstenen worden
lichaamseigen vetten gemaakt
Fosfolipiden en membranen
Vetzuren o.a. nodig als bouwstof voor fosfolipiden: 2 van de -OH groepen van
glycerol zijn veresterd met vetzuurmoleculen, de 3e veresterd met fosforzuur
fosfolipidemolecuul bevat hierdoor dubbele hydrofobe staart en hydrofiele kop
(fosfaatgroep) binas 67G3
Celmembraan bestaat uit dubbele laag fosfolipidemoleculen hydrofobe staarten
liggen naar elkaar toe aan buitenkanten zitten hydrofiele fosfaatgroepen
Celmembraan vormt barrière tussen inhoud van cel en omgeving door poriën van
membraaneiwitten vindt transport van stoffen plaats, hiervoor moet porie meestal
van vorm veranderen omgeving van porie moet daarom flexibel zijn
Bij onverzadigd cis-vetzuur ontstaat knik (hoeken rondom C=C zijn 120° ipv 109,5°
bij C-C) hierdoor flexibeler en dus zal transport van deeltjes door poriën beter
gaan
Aantekeningen
Verzepen = hydrolyse onder basische omstandigheden vetzuur staat H+ af ontstaat
zeep: R-COO- R hydrofoob, C met dubbel gebonden O en O- hydrofiel
Reagens Toont aan Waarneming
Sudan III Vetten Rode puntjes Extraheren met
hydrofobe kleurstof
verdampen
Joodwater Zetmeel Bruin Jodium = oplossing
blauw/zwart in alcohol
Joodwater =
oplossing in water
Wit kopersulfaat Water Wit blauw Wordt hydraat
(CuSO4) (CuSO4 neemt H2O
op)
Biureet Eiwitten Blauw violet
Haines / Fehling Monosacharide Blauw
oranje/geel
Emulgatormolecuul heeft hydrofobe/apolaire staart en hydrofiele/polaire kop
§15.3 Eiwitten (opdr. 32,34,35a,36c,37ab,40c,41bd)
Eiwitten en aminozuren
Eiwitten:
Bouwstof
Vormen basis van alle enzymen enzymen zorgen ervoor dat bijna alle
biochemische reacties in lichaam kunnen verlopen
Spijsvertering begint in maag en gaat in dunne darm verder eiwitten die je
binnenkrijgt worden gehydrolyseerd tot aminozuren
20 natuurlijke aminozuren aminogroep en zuurgroep zitten aan hetzelfde C-
atoom = 2-aminozuur binas 67H1
Essentiële aminozuren kan lichaam niet zelf maken binnenkrijgen via voedsel
2
Scheikunde – H15 Biochemie
Voorkennis (opdr. 1)
§15.1 Koolhydraten (opdr. 11a)
Energie en voeding
40-70% van je energie haal je uit koolhydraten = brandstof
In voeding:
Verteerbare koolhydraten lichaam kan deze opnemen en verteren bv.
glucose, fructose, zetmeel, sacharose
Niet-verteerbare koolhydraten = voedingsvezels lichaam kan deze niet verteren
nodig voor goede darmwerking bv. cellulose
Mono-, di- en polysachariden
Koolhydraten: Cn(H2O)m structuurformules binas 67F
Monosacharide heeft 1 ringstructuur in molecuul bv. glucose, fructose
Disacharide ontstaat door 2 monosachariden te koppelen
condensatiereactie = 2 moleculen koppelen tot 1 groter
molecuul waarbij kleiner molecuul (in dit geval water) afsplitst
Door condensatiereacties kunnen polysachariden ontstaan bv.
amylose (zetmeel), cellulose en glycogeen ontstaan door polycondensatie van glucose
Zetmeel en cellulose worden gevormd in planten, glycogeen in mensen/dieren
Cellulose geeft celwanden stevigheid
Spijsvertering
Bij spijsvertering hydrolyse van verteerbare polysachariden die je via voedsel binnenkrijgt
stof reageert met water ontstaan kleinere moleculen uit groter molecuul di- en
polysachariden omgezet in monosachariden
Hydrolyse van polysachariden verloopt onder invloed van enzymen = katalysatoren in
lichaam binas 82E/F naam af te leiden: bv. lactase voor vertering lactose
Glucose die door darmen uit voedsel is opgenomen, wordt door bloed naar lever gebracht
lever slaat grootste deel op als glycogeen, hiervoor is hormoon insuline nodig ook
voorraad glycogeen in spieren glycogeen dient als energieopslag
In spieren wordt mbv enzymen glucose verbrand tot koolstofdioxide en water
Aantekeningen
Zetmeel groter dan bv. glucose vanderwaalsbinding sterker lost slechter op in water
Bij naamgeving alleen geen cijfer als er geen andere keus is
§15.2 Vetten (opdr. 19ab,20b,24ad)
Vetten en vetzuren (binas 67G2)
Vetten:
Brandstof
Bouwstof
Beschermt organen en lichaam tegen kou
Onderhuids vetweefsel dient als energieopslag
Vetten en oliën zijn triglyceriden = drievoudige esters van glycerol en vetzuren
Olie is bij kamertemperatuur vloeibaar, vet is dan meestal vast
Verzadigde vetzuren bevatten alleen C-C bindingen
Onverzadigde vetzuren bevatten 1 of meer cis-C=C bindingen
o Enkelvoudig onverzadigde vetzuren
o Meervoudig onverzadigde vetzuren = essentiële vetzuren menselijk
lichaam kan deze niet zelf maken binnenkrijgen door eten van
olie/noten/vette vis
1
, Joël Smit | 6Va
Verzadigd vet is samengesteld uit glycerol en verzadigde vetzuren bij
kamertemperatuur vast vooral in dierlijke producten, bv. roomboter/vlees/kaas
Onverzadigd vet is samengesteld uit glycerol en 1 of meer onverzadigde vetzuren bij
kamertemperatuur vloeibaar vooral in plantaardige producten
Vertering van vetten
In darmen hydrolyseren oliën en vetten mbv enzym lipase ontstaan
glycerol en vetzuren (pH daalt) vanuit deze bouwstenen worden
lichaamseigen vetten gemaakt
Fosfolipiden en membranen
Vetzuren o.a. nodig als bouwstof voor fosfolipiden: 2 van de -OH groepen van
glycerol zijn veresterd met vetzuurmoleculen, de 3e veresterd met fosforzuur
fosfolipidemolecuul bevat hierdoor dubbele hydrofobe staart en hydrofiele kop
(fosfaatgroep) binas 67G3
Celmembraan bestaat uit dubbele laag fosfolipidemoleculen hydrofobe staarten
liggen naar elkaar toe aan buitenkanten zitten hydrofiele fosfaatgroepen
Celmembraan vormt barrière tussen inhoud van cel en omgeving door poriën van
membraaneiwitten vindt transport van stoffen plaats, hiervoor moet porie meestal
van vorm veranderen omgeving van porie moet daarom flexibel zijn
Bij onverzadigd cis-vetzuur ontstaat knik (hoeken rondom C=C zijn 120° ipv 109,5°
bij C-C) hierdoor flexibeler en dus zal transport van deeltjes door poriën beter
gaan
Aantekeningen
Verzepen = hydrolyse onder basische omstandigheden vetzuur staat H+ af ontstaat
zeep: R-COO- R hydrofoob, C met dubbel gebonden O en O- hydrofiel
Reagens Toont aan Waarneming
Sudan III Vetten Rode puntjes Extraheren met
hydrofobe kleurstof
verdampen
Joodwater Zetmeel Bruin Jodium = oplossing
blauw/zwart in alcohol
Joodwater =
oplossing in water
Wit kopersulfaat Water Wit blauw Wordt hydraat
(CuSO4) (CuSO4 neemt H2O
op)
Biureet Eiwitten Blauw violet
Haines / Fehling Monosacharide Blauw
oranje/geel
Emulgatormolecuul heeft hydrofobe/apolaire staart en hydrofiele/polaire kop
§15.3 Eiwitten (opdr. 32,34,35a,36c,37ab,40c,41bd)
Eiwitten en aminozuren
Eiwitten:
Bouwstof
Vormen basis van alle enzymen enzymen zorgen ervoor dat bijna alle
biochemische reacties in lichaam kunnen verlopen
Spijsvertering begint in maag en gaat in dunne darm verder eiwitten die je
binnenkrijgt worden gehydrolyseerd tot aminozuren
20 natuurlijke aminozuren aminogroep en zuurgroep zitten aan hetzelfde C-
atoom = 2-aminozuur binas 67H1
Essentiële aminozuren kan lichaam niet zelf maken binnenkrijgen via voedsel
2
