De baring: de anatomie en de fysiologie
Deel 1: arbeid en bevalling op de pp!
Deel 2: pijn en bevalling
Het pijnmodel van Loser
Een nociceptie = een prikkel in het zenuwstelsel die een activatie
gaat veroorzaken die de pijnzones gaan activeren
Bevalling: pijngewaarwording meer of minder intens bv nog volop
bezig zijn met andere kinderen of werk, wordt dit enigszins
onderdrukt
Het zenuwstelsel
De neurologische basis van pijn
- Centraal: hersenen en ruggenmerg
- Perifeer:
o Afferente gedeelte: de sensorische banen
o Efferente gedeelte: de somatische motorische banen en het autonome systeem
(parasympatisch en sympatisch)
De 2 celtypes
- Glia = de steuncellen
- De neuronen = echte zenuwcellen
De neuronen zijn de functionele eenheid van het
zenuwstelsel:
- Dendriet: ontvangt een inkomend signaal
- Cellichaam: integratie
- Axon: geleidt een uitgaand signaal
De overgang tussen 2 neuronen gebeurt door een synaps
- Presynaptische cel
- Postsynaptische cel
Neuronen geven een elektrisch signaal af ter hoogte van de
synaps dat wordt omgezet in een chemisch signaal.
De elektrische signalen
- Alle cellen hebben een rustmembraan potentiaal
Waarom? Omdat de ionen ongelijk zijn verdeeld over de binnenkant en de buitenkant van de cel.
Na, Cl en Ca zijn meer extracellulair en K meer intracellulair.
- Voor de neuronen is het -70 mV aan de binnenkant van de cel ivm de buitenakant
,De ionbeweging veroorzaakt een elektrisch signaal
Als de celwand plots meer doorgankelijk wordt voor Na dan:
- Na gaat de cel binnen
- Electrochemische gradient daalt = een depolarisatie
- Een actiepotentiaal ontstaat → van -70 naar + 30
De toegankelijkheid wijzigt door het openen en het sluiten van de kanaaltjes in de celwand of door
nieuwe kanaaltjes bij te maken
Het actiepotentiaal
- Kunnen snelle geleiding over een langere afstand geven
- Snellere en een beter isolatielaag (= een myelineschede)
Een cel-cel communicatie ter hoogte van de synapsen
- Axon: presynaptisch uiteinde
- Postsynaptische celmembraan
- Soms rechtstreeks via electrische stroom en gap junctions
- Meestal chemisch via neurotransmitter
- Kan exciteren of inhiberen
Pijn stimuli en receptoren
Receptor = een transducer die de prikkel gaat omzetten in een
membraanpotentiaal.
Als de energie van de prikkel groter is dan de grens, wordt deze
afgevuurd
Nociceptie
- Nocere = schaden
- Nociceptie = de gewaarwording van de pijn (en jeuk)
- De nociceptor reageert op de prikkels die weefsel kunnen beschadigen
o Chemisch
o Mechanisch
o Thermisch
- Lokt een protectieve respons uit
Nociceptor
- Vrije zenuwuiteinden wiens ionkanalen gevoelig zijn voor: chemische, mechanische en
thermische stimuli
- Reageren op lokale vrijstelling van stoffen: K, prostagladines, substance P,…
Gevolg van de activatie van de nociceptor
- Een reflex via de ruggenmerg: onbewust bv. een hand terugtrekken
- Opstijgende weg naar de cortex waar bewustwording
3 types van de afferente vezels van de nociceptor naar het CZS
- Aβ vezels
- Aδ vezels
- C vezels
Geleiden zowel pijn als jeuk
, Aδ vezels C vezels Aβ vezels
Kleine gemyeliniseerde vezels Kleien niet Helpen en pijnsensatie te blokkeren
Snelle geleiding gemyeliniseerde vezels
= een snelle pijn en Trage pijn: dof en diffuus Verhogen de remmende activiteit van de
gelocaliseerd interneuronen = gate control model van de
pijnmodulatie
Helpen de pijnsensatie te blokkeren
Verhogen de remmende activiteit van de
interneuronen = gate control model van de
pijnmodulatie
Het gate control model
- In afwezigheid van input van de C vezels: tonisch actieve remmende interneuronen
onderdrukken de pijngeleiding
- Met sterke pijn remt de C vezel de inhibitie en een signaal wordt naar het CZS gestuurd
- Gelijktijdige input van de Aβ vezels moduleert deze doorgave
Weg met de fabeltjes
Ook op volwassen leeftijd maak je nieuwe neuronen. Ependym = de wand van de vochtruimten bevat
de neurale stamcellen
De redenen van pijn tijdens de bevalling
- Uitrekking van de cervix
- Ischemie myometrium tijdens de contractie
- Rek van de vagina en het perineum
De pijngeleiding
- Corpus uteri: plexus pelvis Th 11-12
- Cervix uteri: S2-S4
- Bekkenbodem: nervus pudendus S3-S4
+ N genitofemoralis + N cutaneus femoris posterior
Het effect van de pijn op de foetus
- Stijging catecholamines
o Bloedstroom naar hersenen, hart, bijnieren stijgt
o Aanpassing aan postnatale ademhaling ondermeer
productie surfactant
- Moeder die hyperventileert
o Respiratoire alkalose = invloed binding Hb en O2 = minder zuurstof naar baby
Catecholamines
Remt de weeën en zorgt ervoor dat de arbeid langer duurt
- Veroorzaakt lipolyse en glycogenolyse → hyperglycemie van de foetus
, De pijnbestrijding
niet famacologische pijnbestrijding
door relaxatieoefeningen
de angst-spanning cyclus
Zie verder voor de vroedkundige begeleiding
Waarom werken dingen die niet werken?
Een placebo heeft een gunstig effect
- Niet psychisch of ingebeeld
- Een reëel effect
- Gevolg van conditionering en verwachting die hersenactiviteit beinvloeden
- Vrijstelling endorfines, serotonine, dopamine
- Dus: neuronale grondslag cfr fMRI: cortex, amygdala, hypothalamus geactiveerd
De famacologische pijnbestrijding
Alles gaat de placenta passeren
Non- • Paracetamol, acetylsalicylzuur: niet efficiënt
opiaten • NSAID: sluiten ductus → verboden!
• Tramadol: redelijk efficiënt, weinig effect op foetus
Opiaten • pethidine:
pijn
onverschillig
sedatie + nausea + vomitus
NOOIT bij hypertensie: (metaboliet norpethidine: convulsies).
Ademhalingsonderdrukking neonaat → naloxone = antidoot
vertraagde maaglediging: aspiratiepneumonie
• Pethidine : Dolantine®
Bijsluiter: CONTRA-INDICATIES: ZWANGERSCHAP
In obstetrie kunnen ongewenste neveneffecten optreden bij de pasgeborenen…
minstens 6 uur controleren---borstvoeding staken ( eerste uren….)
Nb : mogelijke relatie met later druggebruik?
Kan je slaperig van worden en minder goede zuigkracht
Pethidine en ademonderdrukking
- Minst als kort tevoren (minder als een uur) Waarom? Eerst moet er
norpethidine gevormd worden
• Diamorfine: meer ademonderdrukking
Deel 1: arbeid en bevalling op de pp!
Deel 2: pijn en bevalling
Het pijnmodel van Loser
Een nociceptie = een prikkel in het zenuwstelsel die een activatie
gaat veroorzaken die de pijnzones gaan activeren
Bevalling: pijngewaarwording meer of minder intens bv nog volop
bezig zijn met andere kinderen of werk, wordt dit enigszins
onderdrukt
Het zenuwstelsel
De neurologische basis van pijn
- Centraal: hersenen en ruggenmerg
- Perifeer:
o Afferente gedeelte: de sensorische banen
o Efferente gedeelte: de somatische motorische banen en het autonome systeem
(parasympatisch en sympatisch)
De 2 celtypes
- Glia = de steuncellen
- De neuronen = echte zenuwcellen
De neuronen zijn de functionele eenheid van het
zenuwstelsel:
- Dendriet: ontvangt een inkomend signaal
- Cellichaam: integratie
- Axon: geleidt een uitgaand signaal
De overgang tussen 2 neuronen gebeurt door een synaps
- Presynaptische cel
- Postsynaptische cel
Neuronen geven een elektrisch signaal af ter hoogte van de
synaps dat wordt omgezet in een chemisch signaal.
De elektrische signalen
- Alle cellen hebben een rustmembraan potentiaal
Waarom? Omdat de ionen ongelijk zijn verdeeld over de binnenkant en de buitenkant van de cel.
Na, Cl en Ca zijn meer extracellulair en K meer intracellulair.
- Voor de neuronen is het -70 mV aan de binnenkant van de cel ivm de buitenakant
,De ionbeweging veroorzaakt een elektrisch signaal
Als de celwand plots meer doorgankelijk wordt voor Na dan:
- Na gaat de cel binnen
- Electrochemische gradient daalt = een depolarisatie
- Een actiepotentiaal ontstaat → van -70 naar + 30
De toegankelijkheid wijzigt door het openen en het sluiten van de kanaaltjes in de celwand of door
nieuwe kanaaltjes bij te maken
Het actiepotentiaal
- Kunnen snelle geleiding over een langere afstand geven
- Snellere en een beter isolatielaag (= een myelineschede)
Een cel-cel communicatie ter hoogte van de synapsen
- Axon: presynaptisch uiteinde
- Postsynaptische celmembraan
- Soms rechtstreeks via electrische stroom en gap junctions
- Meestal chemisch via neurotransmitter
- Kan exciteren of inhiberen
Pijn stimuli en receptoren
Receptor = een transducer die de prikkel gaat omzetten in een
membraanpotentiaal.
Als de energie van de prikkel groter is dan de grens, wordt deze
afgevuurd
Nociceptie
- Nocere = schaden
- Nociceptie = de gewaarwording van de pijn (en jeuk)
- De nociceptor reageert op de prikkels die weefsel kunnen beschadigen
o Chemisch
o Mechanisch
o Thermisch
- Lokt een protectieve respons uit
Nociceptor
- Vrije zenuwuiteinden wiens ionkanalen gevoelig zijn voor: chemische, mechanische en
thermische stimuli
- Reageren op lokale vrijstelling van stoffen: K, prostagladines, substance P,…
Gevolg van de activatie van de nociceptor
- Een reflex via de ruggenmerg: onbewust bv. een hand terugtrekken
- Opstijgende weg naar de cortex waar bewustwording
3 types van de afferente vezels van de nociceptor naar het CZS
- Aβ vezels
- Aδ vezels
- C vezels
Geleiden zowel pijn als jeuk
, Aδ vezels C vezels Aβ vezels
Kleine gemyeliniseerde vezels Kleien niet Helpen en pijnsensatie te blokkeren
Snelle geleiding gemyeliniseerde vezels
= een snelle pijn en Trage pijn: dof en diffuus Verhogen de remmende activiteit van de
gelocaliseerd interneuronen = gate control model van de
pijnmodulatie
Helpen de pijnsensatie te blokkeren
Verhogen de remmende activiteit van de
interneuronen = gate control model van de
pijnmodulatie
Het gate control model
- In afwezigheid van input van de C vezels: tonisch actieve remmende interneuronen
onderdrukken de pijngeleiding
- Met sterke pijn remt de C vezel de inhibitie en een signaal wordt naar het CZS gestuurd
- Gelijktijdige input van de Aβ vezels moduleert deze doorgave
Weg met de fabeltjes
Ook op volwassen leeftijd maak je nieuwe neuronen. Ependym = de wand van de vochtruimten bevat
de neurale stamcellen
De redenen van pijn tijdens de bevalling
- Uitrekking van de cervix
- Ischemie myometrium tijdens de contractie
- Rek van de vagina en het perineum
De pijngeleiding
- Corpus uteri: plexus pelvis Th 11-12
- Cervix uteri: S2-S4
- Bekkenbodem: nervus pudendus S3-S4
+ N genitofemoralis + N cutaneus femoris posterior
Het effect van de pijn op de foetus
- Stijging catecholamines
o Bloedstroom naar hersenen, hart, bijnieren stijgt
o Aanpassing aan postnatale ademhaling ondermeer
productie surfactant
- Moeder die hyperventileert
o Respiratoire alkalose = invloed binding Hb en O2 = minder zuurstof naar baby
Catecholamines
Remt de weeën en zorgt ervoor dat de arbeid langer duurt
- Veroorzaakt lipolyse en glycogenolyse → hyperglycemie van de foetus
, De pijnbestrijding
niet famacologische pijnbestrijding
door relaxatieoefeningen
de angst-spanning cyclus
Zie verder voor de vroedkundige begeleiding
Waarom werken dingen die niet werken?
Een placebo heeft een gunstig effect
- Niet psychisch of ingebeeld
- Een reëel effect
- Gevolg van conditionering en verwachting die hersenactiviteit beinvloeden
- Vrijstelling endorfines, serotonine, dopamine
- Dus: neuronale grondslag cfr fMRI: cortex, amygdala, hypothalamus geactiveerd
De famacologische pijnbestrijding
Alles gaat de placenta passeren
Non- • Paracetamol, acetylsalicylzuur: niet efficiënt
opiaten • NSAID: sluiten ductus → verboden!
• Tramadol: redelijk efficiënt, weinig effect op foetus
Opiaten • pethidine:
pijn
onverschillig
sedatie + nausea + vomitus
NOOIT bij hypertensie: (metaboliet norpethidine: convulsies).
Ademhalingsonderdrukking neonaat → naloxone = antidoot
vertraagde maaglediging: aspiratiepneumonie
• Pethidine : Dolantine®
Bijsluiter: CONTRA-INDICATIES: ZWANGERSCHAP
In obstetrie kunnen ongewenste neveneffecten optreden bij de pasgeborenen…
minstens 6 uur controleren---borstvoeding staken ( eerste uren….)
Nb : mogelijke relatie met later druggebruik?
Kan je slaperig van worden en minder goede zuigkracht
Pethidine en ademonderdrukking
- Minst als kort tevoren (minder als een uur) Waarom? Eerst moet er
norpethidine gevormd worden
• Diamorfine: meer ademonderdrukking
