Inhoud
1) Korte historiek: rol van sociaal werk in de welvaartstaat.............................................................................6
1.1 Sociaal werk in de welvaartstaat............................................................................................................6
1.1.1 Industriële revolutie.........................................................................................................................6
1.1.2 Eind 19de en begin 20ste eeuw...........................................................................................................6
1.1.3 Na WO2: opkomst verzorgingsstaat.................................................................................................6
1.1.4 Evolutie naar de actieve welvaartstaat............................................................................................6
1.2 Visie op mensen met wie je zal werken..................................................................................................6
1.2.1 Terminologie....................................................................................................................................6
1.2.2 Beeldvorming...................................................................................................................................6
1.2.3 Wat is nu de goede benadering?.....................................................................................................7
1.3 Wegwijs in het brede aanbod van sociaal werk......................................................................................8
1.3.1 Door wie..........................................................................................................................................8
1.3.2 Context............................................................................................................................................8
1.3.3 Met wie............................................................................................................................................9
1.3.4 Voor wie...........................................................................................................................................9
1.3.5 Waarvoor.........................................................................................................................................9
1.3.6 Hoe.................................................................................................................................................. 9
1.4 Begripsuitklaring, principes en actuele tendensen...............................................................................10
2) OCMW: openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn.........................................................................11
2.1 Historiek en organisatiesector..............................................................................................................11
2.1.1 Armenzorg (voor 15de eeuw)..........................................................................................................11
2.1.2 Stedelijke problematiek (vanaf 15de eeuw)....................................................................................11
2.2 Actuele werking en tendensen.............................................................................................................11
2.2.1 OCMW-wet als niet maatschappijproject......................................................................................11
2.2.2 Evolutie: van bijstand naar herintegratie.......................................................................................12
2.2.3 Evolutie: inkanteling OCMW’s in gemeente...................................................................................12
2.3 Concrete dienstverlening......................................................................................................................12
2.3.1 Financiële en materiële steun........................................................................................................12
2.3.2 Maatschappelijke dienstverlening.................................................................................................12
2.3.3 Recht op Maatschappelijke integratie...........................................................................................13
3) Algemeen Welzijnswerk (AWW).................................................................................................................15
3.1 Wat is Algemeen Welzijnswerk?...........................................................................................................15
1
, 3.2 Doelen van AWW..................................................................................................................................15
3.3 Spelers in het Algemeen Welzijnswerk.................................................................................................15
3.3.1 Historiek.........................................................................................................................................15
3.4 Organisaties en Diensten in het Algemeen Welzijnswerk.....................................................................16
3.4.1 Centra voor Algemeen Welzijnswerk.............................................................................................16
3.4.1.1 Doelstellingen.....................................................................................................................................16
3.4.1.2 3 kernopdrachten in 3 gebieden.........................................................................................................16
3.4.2 Centra voor Tele-onthaal...............................................................................................................18
3.4.2.1 Opdrachten.........................................................................................................................................18
3.4.2.2 Hoe?....................................................................................................................................................18
3.4.3 Diensten Maatschappelijk Werk van ziekenfondsen (DMW).........................................................18
3.4.4 Actuele werking en tendensen......................................................................................................18
3.4.5 Rol van sociaal werker...................................................................................................................18
4) Gezinsondersteuning, opgroeien en Kind en Gezin....................................................................................20
4.1 Belang van gezinsbeleid en ondersteuning...........................................................................................20
4.2 Concreet aanbod en dienstverlening op Federaal, Vlaams en Lokaal niveau.......................................20
4.2.1 Gezinsondersteuning op Federaal niveau......................................................................................20
4.2.1.1 Fiscale voordelen................................................................................................................................20
4.2.1.2 Verlofmaatregelen..............................................................................................................................20
4.2.2 Gezinsondersteuning op Vlaams niveau........................................................................................20
4.2.2.1 Groeipakket........................................................................................................................................20
4.2.2.2 Gezinsondersteuning gecoördineerd door Kind en Gezin...................................................................20
4.2.3 Gezinsondersteuning op lokaal niveau..........................................................................................23
4.3 Actuele werking en tendensen.............................................................................................................23
4.4 Rol van de SW’er binnen gezinsondersteuning.....................................................................................23
5) Integrale jeugdhulp....................................................................................................................................24
5.1 Aandacht voor historiek en organisatie van de sector..........................................................................24
5.1.1 Doelstellingen van integrale jeugdhulp..........................................................................................24
5.1.1.1 Vermaatschappelijking van de zorg....................................................................................................24
5.1.1.2 Tijdige toegang...................................................................................................................................24
5.1.1.3 Flexibiliteit en continuïteit..................................................................................................................24
5.1.1.4 Gepast en alert reageren op situaties in verontrusting......................................................................25
5.1.1.5 Subsidiair aanbod bij crisisjeugdhulp waarop hulpverleners permanent be roep op kunnen doen....25
5.1.1.6 Maximale participatie.........................................................................................................................25
5.1.1.7 Integrale aanpak.................................................................................................................................25
5.2 Aandacht voor actuele werking en tendensen.....................................................................................25
2
, 5.2.1 Modulering van het zorgaanbod in IJH..........................................................................................25
5.2.2 Het landschap van Integrale Jeugdhulp.........................................................................................26
5.2.2.1 De hulpvrager, rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en jeug dhulp buiten toepassingsgebie d
integrale jeugdhulp.........................................................................................................................................26
5.2.2.2 De toegangspoort en niet rechtstreeks toegankelijke jeug dhulp.......................................................27
5.2.2.3 Gemandateerde voorziening, gerechtelijke jeugdhulp en gemeenschapsinstelling...........................27
5.2.2.4 Crisisjeugdhulp, bemiddeling, cliëntoverleg, klachtenlijn...................................................................29
5.2.3 Huidige tendensen: de 4 werven...................................................................................................29
5.3 Concrete voorbeelden van organisaties en diensten............................................................................30
5.3.1 Jongerenwelzijn / jeugdhulp..........................................................................................................30
5.3.1.1 Contextbegeleiding.............................................................................................................................30
5.3.1.2 Begeleiding.........................................................................................................................................30
5.3.1.3 Begeleiding in KWE.............................................................................................................................30
5.3.1.4 Verblijf................................................................................................................................................ 30
5.3.2 Centra voor Integrale gezinszorg, CIG............................................................................................30
5.3.3 Pleegzorg.......................................................................................................................................31
5.3.4 CLB................................................................................................................................................. 31
5.4 De rol van een sociaal werker...............................................................................................................31
6) Forensische hulpverlening..........................................................................................................................33
6.1 Historiek................................................................................................................................................33
6.1.1 Evolutie van het strafrecht in vogelvlucht......................................................................................33
6.1.2 Invloedrijke gebeurtenissen en actuele tendensen.......................................................................33
6.2 Structuur van de sector en organisaties in de sector............................................................................34
6.2.1 De strafrechtketen als basis...........................................................................................................34
6.2.2 Gerechtelijk mandaat.....................................................................................................................34
6.3 Slachtofferzorg......................................................................................................................................34
6.3.1 Algemene rechten van slachtoffers...............................................................................................34
6.4 Daderbegeleiding..................................................................................................................................35
6.4.1 Diensten met een gerechtelijk mandaat........................................................................................35
6.4.1.1 Het gevangenisleven...........................................................................................................................35
6.4.1.2 De Justitiehuizen.................................................................................................................................36
6.5 Samenwerking tussen justitie en hulpverlening...................................................................................37
6.5.1 Justitieel Welzijnswerk CAW..........................................................................................................37
6.5.2 CGGZ..............................................................................................................................................38
6.5.3 Alternatieve Gerechtelijke Maatregelen CAW...............................................................................38
6.5.4 Moderator.....................................................................................................................................38
3
, 6.5.5 Forensische psychiatrie FIDES........................................................................................................38
6.5.6 Drughulpverlening.........................................................................................................................39
7) Algemene gezondheidszorg........................................................................................................................40
7.1 Gezondheidszorg in het kort.................................................................................................................40
7.2 Actuele werking en ontwikkelingen......................................................................................................40
7.2.1 Gezondheidsongelijkheid en proportioneel universalisme............................................................40
7.3 Organisatie van ons zorgsysteem..........................................................................................................40
7.3.1 Preventief werken in de gezondheidszorg.....................................................................................40
7.3.2 Belang van informele zorg: zelf- en mantelzorg.............................................................................41
7.3.3 Belang van zorg op de eerste lijn...................................................................................................41
7.3.4 Belang van gespecialiseerde zorg..................................................................................................41
8) Geestelijke gezondheidszorg......................................................................................................................42
8.1 Wat is geestelijke gezondheidszorg......................................................................................................42
8.2 Van ‘bezetenen’ tot patiënten..............................................................................................................42
8.3 Vermaatschappelijking van de zorg......................................................................................................42
8.3.1 Principes........................................................................................................................................42
8.3.2 Focus op.........................................................................................................................................43
8.3.3 Hiërarchie in zorgaanbod...............................................................................................................43
8.3.4 Model dat de OH voor ogen heeft.................................................................................................43
8.4 Organisatie van de zorg........................................................................................................................43
8.4.1 Werkvormen gericht op participatie en inclusie............................................................................44
8.4.2 Raakvlakken met andere sectoren.................................................................................................44
8.5 Taken van de sociaal werker.................................................................................................................44
9) Ondersteuning voor mensen met een handicap........................................................................................45
9.1 Aandacht voor historiek en organisatie van de sector + organisaties in de sector...............................45
9.1.1 Terminologie..................................................................................................................................45
9.1.2 Het begrip ‘handicap’.....................................................................................................................45
9.1.3 Situering van het beleid voor PmH................................................................................................45
9.1.3.1 Historiek..............................................................................................................................................45
9.1.3.2 Betrokken overheden..........................................................................................................................46
9.2 Aandacht voor actuele werking en tendensen.....................................................................................48
9.2.1 Uitdagingen voor de toekomst......................................................................................................48
9.3 Rol van de sociaal werker.....................................................................................................................48
10) Ondersteuning voor ouderen in hun zorgnoden......................................................................................49
10.1 Aandacht voor historiek en organisatie van de sector........................................................................49
10.1.1 Bevolkingsevolutie: vergrijzing.....................................................................................................49
4