Anatomie hoofdstuk 4
4. Het spierstelsel
4.1 Functies van skeletspieren
o Bewegen en stabiliseren van de beenderen:
- skeletspieren moeten hun spierspanning constant aanpassen zodat
een rechte, stabiele houding kunnen aanhouden
- zwaartekracht tegen te werken
dus ook bij het stilzitten en rechtstaan zijn spieren actief!
bv: de rechte spieren rond de wervelkolom ondersteunen de stand van de
wervels wanneer we rechtstaan of zitten de rug recht blijft
o Stabilisatie van gewrichten:
- spieren voorkomen overdreven buigingen of strekkingen
bv: goede kuitspieren, die aanhechten op de calcaneus belangrijk voor de
enkelstabiliteit zonder deze spieren zou je je enkel sneller doen
omslaan
o Externe barrière voor de bescherming van weke delen:
bv: de buikspieren, de longen zijn beschermd door de ribben, …
o Openen en sluiten van in- en uitgangen:
- sommige spieren zijn kringspieren, die een opening kunnen afsluiten
wanneer ze samentrekken
bv: de spier rond de lippen die de mond kan afsluiten en openen
o Lichaamstemperatuur behouden:
- als men het koud heeft, gaan sommige skeletspieren automatisch
ritmisch beginnen contraheren
- hierbij gaan ze ATP verbruiken, proces dat warmte genereert en de
lichaamstemperatuur doet stijgen
bv: wanneer we sporten veel ATP verbruikt, moeten we dan ook zweten
om die hitte af te staan
4.2 Skeletspierweefsel
o Histologisch gezien bestaat skeletspierweefsel uit parallelle spiervezels
o Van binnen naar buiten zien we 3 laagjes bindweefsel voor bescherming:
- endomysium:
elke spiervezel wordt individueel bescherd door 1 endomysium
- perimysium:
tientallen spiervezels worden samengebundeld in een
spierbundel
elke spierbundel wordt beschermd door een bindweefsellaag,
het perimysium
- epimysium:
verschillende spierbundels zitten samen in één spier
die dan in zijn geheel beschermd wordt door het epimysium
, o Rond elke spier bevindt zich nog een laatste bindweefselblad: de spierfascia
of spiervlies
voorkomt de wrijvind tussen de spier en de
omliggende organen
4.2.1 Bouw van een spiervezel
o Plasmamembraan = sarcolemma
o Flinterdun laagje bindweefsel rond sarcolemma =
endomysium
o Cytoplasma = sacroplasma bevat
- myofibrillen, opgebouwd uit:
myofilamenten
dikke myofilamenten
dunne myofilamenten
Zie en leer afbeelding in het boek p. 105
o Dikke myofilamenten: bestaan uit het eiwit myosine
o Dunne myofilamenten: bestaan uit het eiwit actine
o Z-lijn: houdt dunne filamenten op hun plaats
o M-lijn: houdt dikke filamenten op hun plaats
o Sacromeer = gebied tussen 2 Z-lijnen
- = contractiele eenheid
- = het kleinste deel dat nog kan samentrekken
Zie en leer afbeelding in het boek p. 106
o In het cytoplasma loopt ook het sacroplasmatisch reticulum, een bijzondere
vorm van een glad ER
- = netwerk van openingen
- zorgt aan het begin van de contractie dat er pijlsnel Ca2+ (calcium
ionen) over de spiercel verspreid kan worden
o Aantal spiercellen neemt niet toe tijdens een mensenleven
o In getrainde spieren: cellen worden groter (hypertroof)
o Beperkte aantal stamcellen in skeletspierweefsel kunnen delen
hierdoor kan een skeletspier zich na een verwonding geheel of gedeeltelijk
herstellen
Zie en leer kader in het boek p. 106
4.2.2 De neuromusculaire junctie
4. Het spierstelsel
4.1 Functies van skeletspieren
o Bewegen en stabiliseren van de beenderen:
- skeletspieren moeten hun spierspanning constant aanpassen zodat
een rechte, stabiele houding kunnen aanhouden
- zwaartekracht tegen te werken
dus ook bij het stilzitten en rechtstaan zijn spieren actief!
bv: de rechte spieren rond de wervelkolom ondersteunen de stand van de
wervels wanneer we rechtstaan of zitten de rug recht blijft
o Stabilisatie van gewrichten:
- spieren voorkomen overdreven buigingen of strekkingen
bv: goede kuitspieren, die aanhechten op de calcaneus belangrijk voor de
enkelstabiliteit zonder deze spieren zou je je enkel sneller doen
omslaan
o Externe barrière voor de bescherming van weke delen:
bv: de buikspieren, de longen zijn beschermd door de ribben, …
o Openen en sluiten van in- en uitgangen:
- sommige spieren zijn kringspieren, die een opening kunnen afsluiten
wanneer ze samentrekken
bv: de spier rond de lippen die de mond kan afsluiten en openen
o Lichaamstemperatuur behouden:
- als men het koud heeft, gaan sommige skeletspieren automatisch
ritmisch beginnen contraheren
- hierbij gaan ze ATP verbruiken, proces dat warmte genereert en de
lichaamstemperatuur doet stijgen
bv: wanneer we sporten veel ATP verbruikt, moeten we dan ook zweten
om die hitte af te staan
4.2 Skeletspierweefsel
o Histologisch gezien bestaat skeletspierweefsel uit parallelle spiervezels
o Van binnen naar buiten zien we 3 laagjes bindweefsel voor bescherming:
- endomysium:
elke spiervezel wordt individueel bescherd door 1 endomysium
- perimysium:
tientallen spiervezels worden samengebundeld in een
spierbundel
elke spierbundel wordt beschermd door een bindweefsellaag,
het perimysium
- epimysium:
verschillende spierbundels zitten samen in één spier
die dan in zijn geheel beschermd wordt door het epimysium
, o Rond elke spier bevindt zich nog een laatste bindweefselblad: de spierfascia
of spiervlies
voorkomt de wrijvind tussen de spier en de
omliggende organen
4.2.1 Bouw van een spiervezel
o Plasmamembraan = sarcolemma
o Flinterdun laagje bindweefsel rond sarcolemma =
endomysium
o Cytoplasma = sacroplasma bevat
- myofibrillen, opgebouwd uit:
myofilamenten
dikke myofilamenten
dunne myofilamenten
Zie en leer afbeelding in het boek p. 105
o Dikke myofilamenten: bestaan uit het eiwit myosine
o Dunne myofilamenten: bestaan uit het eiwit actine
o Z-lijn: houdt dunne filamenten op hun plaats
o M-lijn: houdt dikke filamenten op hun plaats
o Sacromeer = gebied tussen 2 Z-lijnen
- = contractiele eenheid
- = het kleinste deel dat nog kan samentrekken
Zie en leer afbeelding in het boek p. 106
o In het cytoplasma loopt ook het sacroplasmatisch reticulum, een bijzondere
vorm van een glad ER
- = netwerk van openingen
- zorgt aan het begin van de contractie dat er pijlsnel Ca2+ (calcium
ionen) over de spiercel verspreid kan worden
o Aantal spiercellen neemt niet toe tijdens een mensenleven
o In getrainde spieren: cellen worden groter (hypertroof)
o Beperkte aantal stamcellen in skeletspierweefsel kunnen delen
hierdoor kan een skeletspier zich na een verwonding geheel of gedeeltelijk
herstellen
Zie en leer kader in het boek p. 106
4.2.2 De neuromusculaire junctie
