Hoofdstuk 3 psychologie:
Gewaarwording en waarneming
Hersenwerking
• Wij zijn in staat om informatie op te nemen vanuit de wereld rondom ons
• Belang zintuigen: omzetten van energie in informatie
• Vijf zintuigen: zien, horen, ruiken, smaken en voelen
• Prikkels uit het milieu worden door de zintuigcellen via de sensorische zenuwen naar
het centraal zenuwstelsel
• Daar worden ze gedetecteerd, gecombineerd en geïnterpreteerd.
• Discussie: Zijn alle sensaties terug te brengen tot deze zintuigen?
• Evenwicht?
• Proprioceptie? (of positiezin= vermogen van organisme om positie van eigen
lichaam en lichaamsdelen waar te nemen)
• Rationeel denken?
- Gewaarwording (sensatie) opnemen van informatie uit de buitenwereld door de
zintuigen; passief proces
- Waarneming (perceptie) interpreteren, organiseren en begrijpen van de
verschillende stimuli; actief proces
De gewaarwording of sensatie
• 5 tot 7 zintuigen zijn onze voelsprieten. Wij zijn in interactie met geheel ons lichaam
en specifiek via de zintuigen.
• Sensatie of gewaarwording naar perceptie of waarneming:
o Proces:
Van stimulatie naar zenuwprikkels (neurale impulsen)
Representaties van de prikkels in de cerebrale cortex naar waarneming van
betekenisvolle gehelen
• Gevolg:
o Geen direct contact met de buitenwereld van de hersenen
o Contact via transformaties van prikkels naar impulsen
o Ervaring van een buitenwereld en een binnenwereld die elk zijn
wetmatigheden kent.
Proces van gewaarwording
• Neem als voorbeeld: zien van kleuren of horen van geluiden (licht en geluidsgolven)
• Transductie: van externe prikkels (fysische realiteit) naar chemische en elektrische
signalen tot het een neurale activiteit wordt in ons lichaam. (ontstaan van
neurotransmitters)
• Neurale activiteit worden naar de hersenen gevoerd via het zenuwstelsel
• Waar de gewaarwording een waarneming wordt
, Transductie is het omvormen van energie in een andere energie:
electroprikkels in chemische prikkels. Vb: van golflengte (prikkel) naar
info zenuwstelsel
Contralateraal: wat links wordt aangevoeld wordt in de rechter
hersenhelft gedetecteerd
Dominante zintuigen
• Centraal in ons bewustzijn staat horen, zien en voelen (tastzin)
• Hoe verloopt de gewaarwording
• Fysische prikkel en de transductie
• Komt tot de cortex via de thalamus
• Contralateraal
• Primaire cortex (detecteren en integreren)
• Associatiecortex (coderen)
• Sensorische adaptatie
• Men merkt eerder het verschil in energie strekte op dan dat men de prikkel
zelf detecteert.
• Receptoren passen zich aan de omgeving aan
Pijn gevoel
• Aparte receptoren staan in voor het pijngevoel (receptoren zijn eiwitten in
celmembraan, cytoplasma of celkern)
• Het gevoel is onderhevig aan verschillende factoren:
• Intensiteit en onverwachte pijn
• Gewaarwording is subjectief: vb fantoompijn
• Pijngrens kan verlegd worden: fakir in Indië
• Pijn is gevoelsgebonden en wordt sterk bepaald door het geheugen
• Beïnvloedbaar door medicatie:
• Morfine en heroïne
• endorfine
Waarneming
• Van sensaties naar betekenisvolle gehelen (via de associatiecortex)
• Is meer dan het detecteren van impulsen. Ook herinnering en persoonlijke
kenmerken kleuren de waarneming. Een waarneming Is een psychische constructie.
• Organisatie van de perceptie onderzocht door de gestaltpsychologie
• Betekenisvolle gehelen vormen gebeurt niet alleen door de omzetting van de
sensaties. Belang van cognitieve activiteit en verwachtingen
• Gestalt wet: het geheel is altijd meer dan de som der delen: het principe van de
emergentie (=opdoemen)
• Organisatiewetten:
Gewaarwording en waarneming
Hersenwerking
• Wij zijn in staat om informatie op te nemen vanuit de wereld rondom ons
• Belang zintuigen: omzetten van energie in informatie
• Vijf zintuigen: zien, horen, ruiken, smaken en voelen
• Prikkels uit het milieu worden door de zintuigcellen via de sensorische zenuwen naar
het centraal zenuwstelsel
• Daar worden ze gedetecteerd, gecombineerd en geïnterpreteerd.
• Discussie: Zijn alle sensaties terug te brengen tot deze zintuigen?
• Evenwicht?
• Proprioceptie? (of positiezin= vermogen van organisme om positie van eigen
lichaam en lichaamsdelen waar te nemen)
• Rationeel denken?
- Gewaarwording (sensatie) opnemen van informatie uit de buitenwereld door de
zintuigen; passief proces
- Waarneming (perceptie) interpreteren, organiseren en begrijpen van de
verschillende stimuli; actief proces
De gewaarwording of sensatie
• 5 tot 7 zintuigen zijn onze voelsprieten. Wij zijn in interactie met geheel ons lichaam
en specifiek via de zintuigen.
• Sensatie of gewaarwording naar perceptie of waarneming:
o Proces:
Van stimulatie naar zenuwprikkels (neurale impulsen)
Representaties van de prikkels in de cerebrale cortex naar waarneming van
betekenisvolle gehelen
• Gevolg:
o Geen direct contact met de buitenwereld van de hersenen
o Contact via transformaties van prikkels naar impulsen
o Ervaring van een buitenwereld en een binnenwereld die elk zijn
wetmatigheden kent.
Proces van gewaarwording
• Neem als voorbeeld: zien van kleuren of horen van geluiden (licht en geluidsgolven)
• Transductie: van externe prikkels (fysische realiteit) naar chemische en elektrische
signalen tot het een neurale activiteit wordt in ons lichaam. (ontstaan van
neurotransmitters)
• Neurale activiteit worden naar de hersenen gevoerd via het zenuwstelsel
• Waar de gewaarwording een waarneming wordt
, Transductie is het omvormen van energie in een andere energie:
electroprikkels in chemische prikkels. Vb: van golflengte (prikkel) naar
info zenuwstelsel
Contralateraal: wat links wordt aangevoeld wordt in de rechter
hersenhelft gedetecteerd
Dominante zintuigen
• Centraal in ons bewustzijn staat horen, zien en voelen (tastzin)
• Hoe verloopt de gewaarwording
• Fysische prikkel en de transductie
• Komt tot de cortex via de thalamus
• Contralateraal
• Primaire cortex (detecteren en integreren)
• Associatiecortex (coderen)
• Sensorische adaptatie
• Men merkt eerder het verschil in energie strekte op dan dat men de prikkel
zelf detecteert.
• Receptoren passen zich aan de omgeving aan
Pijn gevoel
• Aparte receptoren staan in voor het pijngevoel (receptoren zijn eiwitten in
celmembraan, cytoplasma of celkern)
• Het gevoel is onderhevig aan verschillende factoren:
• Intensiteit en onverwachte pijn
• Gewaarwording is subjectief: vb fantoompijn
• Pijngrens kan verlegd worden: fakir in Indië
• Pijn is gevoelsgebonden en wordt sterk bepaald door het geheugen
• Beïnvloedbaar door medicatie:
• Morfine en heroïne
• endorfine
Waarneming
• Van sensaties naar betekenisvolle gehelen (via de associatiecortex)
• Is meer dan het detecteren van impulsen. Ook herinnering en persoonlijke
kenmerken kleuren de waarneming. Een waarneming Is een psychische constructie.
• Organisatie van de perceptie onderzocht door de gestaltpsychologie
• Betekenisvolle gehelen vormen gebeurt niet alleen door de omzetting van de
sensaties. Belang van cognitieve activiteit en verwachtingen
• Gestalt wet: het geheel is altijd meer dan de som der delen: het principe van de
emergentie (=opdoemen)
• Organisatiewetten:
