Samenvatting Socialezekerheidsrecht toegepast

Socialezekerheidsrecht
Hoofdstuk 1: Socialezekerheidsrecht
Sociale zekerheid en sociale bijstand

Sociale zekerheid = geheel van maatregelen en instellingen
 Doel: aan elke burger voldoende bestaansmiddelen te waarborgen wanneer zijn
bestaanszekerheid wordt bedreigd ten gevolge van bepaalde risico’s.

Bestaanszekerheid kan worden aangetast door:
1. Het inkomen te verminderen
2. De uitgaven te vermeerderen

Sociale zekerheid in enge zin heeft 7 takken (zogenaamde sociale verzekeringen):
1. Rust- en overlevingspensioen
2. Werkloosheid
3. Arbeidsongevallenverzekering
4. Beroepsziekteverzekering
5. Gezinsbijslag
6. Ziekte- en invaliditeitsverzekering
7. Jaarlijkse vakantie

Sociale zekerheid in ruime zin  Federale sociale bijstand (behoort niet tot het
socialezekerheidsrecht)

5 federale socialebijstandsregelingen:
1. Het recht op maatschappelijke integratie
2. De maatschappelijke dienstverlening
3. De inkomensgarantie voor ouderen
4. De inkomensvervangende tegemoetkomingen voor personen met een handicap
5. De integratietegemoetkoming voor personen met een handicap

Enkele kenmerken van de traditionele sociale zekerheid
Solidariteit

Centrale begrip van ons socialezekerheidssysteem is SOLIDARITEIT
Financiering via bijdragen op het loon van werknemers, die solidariteit is dus gewaarborgd
omdat werknemers bijdragen moeten betalen in verhouding tot hun loon.

Verplicht karakter

Men heeft niet de keuze en men kan ook niet beslissen om niet bij te dragen aan bepaalde
takken van de sociale zekerheid.




1

,Stelsels van sociale zekerheid

3 stelsels:
- Stelsels van de loontrekkenden
o ‘Algemeen stelsel’, wordt meest op ingegaan
o 2 ‘bijzondere stelsels’, voor mijnwerkers en zeelieden
o ‘Aanvullende sociale zekerheid’ of ‘bestaanszekerheid’
- Stelsels van de zelfstandigen
o Verzekering voor 5 takken
o Betalen bijdragen aan hun sociaal verzekeringsfonds
- Stelsels van de ambtenaren

Structuur van de sociale zekerheid

- Financiering via het loon van de werknemers
o Werknemers- en werkgeversbijdrage
 Ziekte- en invaliditeit (RIZIV)
 Werkloosheid (RVA)
 Pensioen (FPD)
o Werkgeversbijdrage
 Gezinsbijslag (FONS)
 Jaarlijkse vakantie (voor arbeiders) (RJV)
 Arbeidsongevallen en beroepsziekte (FEDRIS)
- Subsidiëring door de overheid

Onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers
Algemeen

RSZ-wet is van openbare orde.

Territoriaal toepassingsgebied

- Werknemers die in België werken
o Voor een werkgever die in België gevestigd is
o Of voor een in het buitenland gevestigde werkgever die in België een
exploitatiezetel heeft waarvan de werknemer afhangt.
- Afwijkingen bij grensoverschrijdende tewerkstellingen mogelijk
o Tewerkstelling in landen waarmee België een overeenkomst heeft gesloten
o Tewerkstelling in landen waarmee België geen overeenkomst heeft

Tewerkstelling in landen waarmee België een overeenkomst heeft gesloten:
- Om de socialezekerheidsrechten te beschermen wanneer men zich verplaatst binnen
de Europese Unie.
o Voor alle EU-burgers en hun familieleden
o EHIC (European Health Insurance Card)


2

,Bilaterale akkoorden met onder meer de VS, Canada, Turkije, Algerije, Marokko)
- Werknemer werkt op grondgebied van één land
- Werknemer werkt tegelijkertijd op grondgebied van beide landen
- Detachering
Europees verdrag inzake sociale zekerheid
- In de praktijk enkel nog voor Turkije van belang voor werknemers waarop het
verdrag met Turkije geen toepassing vindt door de nationaliteit van de werknemer.

Tewerkstelling in landen waarmee België geen overeenkomst heeft:
- Belgische wetgeving is dan niet langer van toepassing
- Uitzondering: detacheringen tot 6 maanden (te verlengen met max. 6 maanden)

Personeel toepassingsgebied

De socialezekerheidregeling is van toepassing op de werknemers en werkgevers die
verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst.

Arbeidsovereenkomst:
- Wederkerige overeenkomst
- Werknemer verricht arbeid onder gezag van de werkgever
- Werkgever verschaft arbeid en betaald loon

Ondergeschikt verband is essentieel.

Problematiek van schijnzelfstandigen en pseudowerknemers.

Samengaan arbeidsovereenkomst en aannemings- of zelfstandigenovereenkomst
- Wanneer een werknemer ook nog onder een aannemingscontract als zelfstandige
voor diezelfde werkgever soortgelijke prestaties uitvoert, ontstaat er een
onweerlegbaar wettelijk vermoeden dat deze prestaties op basis van een
arbeidsovereenkomst worden uitgevoerd. Er mag dus geen tegenbewijs worden
aangebracht.
- De wetgever wil vermijden dat men de socialezekerheidsregeling ontwijkt.

Gevolgen van de onderwerping
 Verplichting om bijdragen te betalen aan de RSZ.

Het loon waarop de bijdragen worden geïnd
Het begrip loon

Basis waarop bijdragen berekent worden
- Voor arbeiders: 108 % van het brutoloon
- Voor bedienden: 100 % van het brutoloon




3

, Loonbegrip
- Elk in geld of in geld waardeerbaar voordeel
- Door de werkgever toegekend aan de werknemer
- Als tegenprestatie voor arbeid krachtens de arbeidsovereenkomst
- Plus waar de werknemer rechtstreeks en onrechtstreeks recht op heeft

Enkele bijzondere vergoedingen

- Firmawagen voor privédoeleinden
- Fiets: kilometervergoeding
- Niet-recurrente resultaatgerichte bonus  doelstellingen worden vooropgesteld

Financiering van de sociale zekerheid door loontrekkenden
Werkgevers en werknemers

- Berekeningsbasis en bijdragen (patronale basisbijdrage en werknemersbijdrage)
o Patronale bijdrage: 24,92 %
o Werkgeversbijdrage: 13,07 %
- Bijdrage jaarlijkse vakantie
- Andere bijdragen
o Arbeiders  WG sluit zich aan bij de vakantiekas
- Bijzondere bijdragen
- Afwijkende regels voor bepaalde categorieën
o Vb.: Flexi-jobs
- Tussenkomst van de Staat

Vermindering van sociale bijdragen

- Structurele vermindering: lagere werkgeversbijdragen
- Eerste aanwervingen: voor de 1ste werknemer geen patronale basisbijdrage, voor de
2de tot 6de werknemer een RSZ-vermindering.

Verplichtingen van de werkgever
Verplichtingen

- Inschrijving
o Identificatie als werkgever via portaalsite van de RSZ
o Onmiddellijke aangifte van tewerkstelling (DIMONA) bij elke aanwerving van
een werknemer
- Kwartaalaangifte (DmfA)
o Loon- en arbeidstijdgegevens van elke werknemer
o Doel: bedrag SZ-bijdragen vaststellen + eenmalig meedelen
- Limosa-aangifte
o Voor de tewerkstelling werknemers die niet aan de Belgische sociale
zekerheid zijn onderworpen
- Betaling van de bijdragen

4