Hoofdstuk 4: Het moderne imperialisme (1870 - 1914)
● Inleiding
⇒ Vraagjes
⇒ • Welk werelddeel had de leiding in de 19de eeuw: Europa
⇒ • Welke landen hadden de leiding: Frankrijk en Groot-Brittanië
⇒ • Wie waren de opkomende grootmachten: Japan en de VS
● 4.1 Motieven (oorzaken) voor het moderne imperialisme
○ Economische en sociale motieven
⇒ Aan wat was er nood door de sterke bevolkingsgroei en de industriële revolutie?
⇒ • Goedkopere grondstoffen
⇒ • Afzetmarkten
⇒ • Strategische steunpunten
○ Ideologisch motief
⇒ De ‘superieure’ Europeanen wilden de andere volkeren beschaven en hen bekeren
⇒ tot het Christendom.
○ Politiek motief
⇒ Opkomst van het nationalisme
⇒ • Bezit van een koloniaal imperium: het aanzien stijgt.
⇒ • Succesvolle kolonisatiepolitiek leidt de aandacht van binnenlandse problemen.
⇒ Na 1870 (Frans - Duitse oorlog) waren in Europa de machtsverhoudingen gewijzigd.
⇒ • Duitsland werd op korte tijd een moderne industriestaat en de nieuwe concurrent
⇒ • van Groot Brittannië wil kolonies.
⇒ • Economische crisis zorgt voor spanningen.
⇒ Conflicten tussen Europese staten werden opgelost tijdens internationale
⇒ conferenties.
⇒ • De conferentie van Berlijn (1885): De Belgische koning Leopold II verwierf daar
⇒ • persoonlijk een enorm gebied in Centraal-Afrika namelijk Congo
● 4.2 De Europese mogendheden verdeelden de wereld
○ 4.2.2 De Europese kolonisatie werd mogelijk gemaakt door:
⇒ De industriële revolutie speelde een belangrijke rol bij de uitbouw van een koloniaal
⇒ imperium:
⇒ • Superieure bewapening, snel transport van grote hoeveelheden mensen en
⇒ • goederen, vlotte communicatie,...
⇒ • Geneesmiddelen tegen tropische ziektes
⇒ De rol van de ontdekkingsreizigers is ook belangrijk: verkenning van onbekend
⇒ gebied.
⇒ In de kolonies zorgden de interne verdeeldheid en regionale rivaliteit ervoor dat de
⇒ europeanen hun verdeel- en heerspolitiek konden voeren.
, ○ SAMENVATTING
⇒ Afrika werd verdeeld onder Europese staten
⇒ • De grootste kolonisatoren waren Frankrijk en Groot-Brittannië.
⇒ • Duitsland en Italië waren teleurgesteld wegens te weinig koloniale uitbreiding.
⇒ • Congo werd persoonlijk bezit van Leopold II.
⇒ In Azië waren de belangrijkste kolonisatoren Groot-Brittannië
⇒ • Ook niet-Europese industriestaten gingen gebieden veroveren
⇒ • ○ Voorbeelden: De VS in de Stille Oceaan: o.a. Filipijnen
⇒ • ○ Voorbeelden: Japan: o.a. Korea, Mantsjoerije
● 4.3 Gevolgen van het modern imperialisme
⇒ In de 19de eeuw waren de koloniserende staten ervan overtuigd dat ze de kolonies
⇒ een dienst bewezen, maar hun imperialisme had ook negatieve kanten.
⇒ • De huidige grenzen/staatsgrenzen van Afrika en Azië
⇒ • Deze werden bepaald door de Europeanen tijdens onderhandelingen. Hierbij werd
⇒ • geen rekening gehouden met etnische verschillen. Dit leidt tot op de dag van
⇒ • vandaag voor spanning.
⇒ • Verloren gaan van de traditionele economie
⇒ • De lokale economie werd vervangen door een economie bepaald door Europese
⇒ • landen.
⇒ • → Dit gebeurde door middel van:
⇒ • → ○ Dwangarbeid
⇒ • → ○ De plaatselijke bevolking werd gedwongen hard te werken voor de
⇒ • → ○ Europeanen. Ze werden mishandeld of zelfs gedood indien ze niet voldeden
⇒ • → ○ aan de verwachtingen.
⇒ • → ○ Invoer van monoculturen
⇒ • → ○ In plaats van de traditionele landbouw (teelt van voedingsmiddelen voor eigen
⇒ • → ○ gebruik) kwam nu de teelt van nijverheidsgewassen (worden verwerkt in de
⇒ • → ○ industrie) zoals katoen, tabak, … = monoculturen.
⇒ • → ○ Invoer van geldeconomie
⇒ • → ○ De Europeanen werden in Afrika geld in. Dit zorgde voor een ingrijpende
⇒ • → ○ verandering in de Afrikaanse samenleving: Ruilhandel werd vervangen door
⇒ • → ○ geld, deze introductie veranderde ook de wijze waarop mensen naar elkaar
⇒ • → ○ keken. Ze werden nu wel beoordeeld op basis van de hoeveelheid geld die ze
⇒ • → ○ hadden.
⇒ • → ○ Economisch afhankelijk van Europa
⇒ • → ○ Door de afschaffing van de traditionele economie, werden de kolonies
⇒ • → ○ afhankelijk van het moederland, o.a. voor voedselbevoorrading. De grond van
⇒ • → ○ de plaatselijke bevolking werd afgenomen. De inheemse mensen hadden
⇒ • → ○ hierdoor honger terwijl ze langs velden vol gewassen wonen. De kolonies
⇒ • → ○ ontwikkelden geen zelfstandige economie.
● Inleiding
⇒ Vraagjes
⇒ • Welk werelddeel had de leiding in de 19de eeuw: Europa
⇒ • Welke landen hadden de leiding: Frankrijk en Groot-Brittanië
⇒ • Wie waren de opkomende grootmachten: Japan en de VS
● 4.1 Motieven (oorzaken) voor het moderne imperialisme
○ Economische en sociale motieven
⇒ Aan wat was er nood door de sterke bevolkingsgroei en de industriële revolutie?
⇒ • Goedkopere grondstoffen
⇒ • Afzetmarkten
⇒ • Strategische steunpunten
○ Ideologisch motief
⇒ De ‘superieure’ Europeanen wilden de andere volkeren beschaven en hen bekeren
⇒ tot het Christendom.
○ Politiek motief
⇒ Opkomst van het nationalisme
⇒ • Bezit van een koloniaal imperium: het aanzien stijgt.
⇒ • Succesvolle kolonisatiepolitiek leidt de aandacht van binnenlandse problemen.
⇒ Na 1870 (Frans - Duitse oorlog) waren in Europa de machtsverhoudingen gewijzigd.
⇒ • Duitsland werd op korte tijd een moderne industriestaat en de nieuwe concurrent
⇒ • van Groot Brittannië wil kolonies.
⇒ • Economische crisis zorgt voor spanningen.
⇒ Conflicten tussen Europese staten werden opgelost tijdens internationale
⇒ conferenties.
⇒ • De conferentie van Berlijn (1885): De Belgische koning Leopold II verwierf daar
⇒ • persoonlijk een enorm gebied in Centraal-Afrika namelijk Congo
● 4.2 De Europese mogendheden verdeelden de wereld
○ 4.2.2 De Europese kolonisatie werd mogelijk gemaakt door:
⇒ De industriële revolutie speelde een belangrijke rol bij de uitbouw van een koloniaal
⇒ imperium:
⇒ • Superieure bewapening, snel transport van grote hoeveelheden mensen en
⇒ • goederen, vlotte communicatie,...
⇒ • Geneesmiddelen tegen tropische ziektes
⇒ De rol van de ontdekkingsreizigers is ook belangrijk: verkenning van onbekend
⇒ gebied.
⇒ In de kolonies zorgden de interne verdeeldheid en regionale rivaliteit ervoor dat de
⇒ europeanen hun verdeel- en heerspolitiek konden voeren.
, ○ SAMENVATTING
⇒ Afrika werd verdeeld onder Europese staten
⇒ • De grootste kolonisatoren waren Frankrijk en Groot-Brittannië.
⇒ • Duitsland en Italië waren teleurgesteld wegens te weinig koloniale uitbreiding.
⇒ • Congo werd persoonlijk bezit van Leopold II.
⇒ In Azië waren de belangrijkste kolonisatoren Groot-Brittannië
⇒ • Ook niet-Europese industriestaten gingen gebieden veroveren
⇒ • ○ Voorbeelden: De VS in de Stille Oceaan: o.a. Filipijnen
⇒ • ○ Voorbeelden: Japan: o.a. Korea, Mantsjoerije
● 4.3 Gevolgen van het modern imperialisme
⇒ In de 19de eeuw waren de koloniserende staten ervan overtuigd dat ze de kolonies
⇒ een dienst bewezen, maar hun imperialisme had ook negatieve kanten.
⇒ • De huidige grenzen/staatsgrenzen van Afrika en Azië
⇒ • Deze werden bepaald door de Europeanen tijdens onderhandelingen. Hierbij werd
⇒ • geen rekening gehouden met etnische verschillen. Dit leidt tot op de dag van
⇒ • vandaag voor spanning.
⇒ • Verloren gaan van de traditionele economie
⇒ • De lokale economie werd vervangen door een economie bepaald door Europese
⇒ • landen.
⇒ • → Dit gebeurde door middel van:
⇒ • → ○ Dwangarbeid
⇒ • → ○ De plaatselijke bevolking werd gedwongen hard te werken voor de
⇒ • → ○ Europeanen. Ze werden mishandeld of zelfs gedood indien ze niet voldeden
⇒ • → ○ aan de verwachtingen.
⇒ • → ○ Invoer van monoculturen
⇒ • → ○ In plaats van de traditionele landbouw (teelt van voedingsmiddelen voor eigen
⇒ • → ○ gebruik) kwam nu de teelt van nijverheidsgewassen (worden verwerkt in de
⇒ • → ○ industrie) zoals katoen, tabak, … = monoculturen.
⇒ • → ○ Invoer van geldeconomie
⇒ • → ○ De Europeanen werden in Afrika geld in. Dit zorgde voor een ingrijpende
⇒ • → ○ verandering in de Afrikaanse samenleving: Ruilhandel werd vervangen door
⇒ • → ○ geld, deze introductie veranderde ook de wijze waarop mensen naar elkaar
⇒ • → ○ keken. Ze werden nu wel beoordeeld op basis van de hoeveelheid geld die ze
⇒ • → ○ hadden.
⇒ • → ○ Economisch afhankelijk van Europa
⇒ • → ○ Door de afschaffing van de traditionele economie, werden de kolonies
⇒ • → ○ afhankelijk van het moederland, o.a. voor voedselbevoorrading. De grond van
⇒ • → ○ de plaatselijke bevolking werd afgenomen. De inheemse mensen hadden
⇒ • → ○ hierdoor honger terwijl ze langs velden vol gewassen wonen. De kolonies
⇒ • → ○ ontwikkelden geen zelfstandige economie.
