RECHT: ALGEMEEN EN BURGERLIJK RECHT
INLEIDING
• 1804: introductie burgerlijk wetboek door Napoleon
• Nu: Koen Geens = minister van justitie
➔ hervormt wetboek
• Notaris: nodig bij trouwen, grond kopen…
• Assisen = rechtbank die wordt geïnstalleerd bij moord
➔ telkens opnieuw ingericht
→ andere rechtbanken bestaan constant
• Politierechtbank ➔ verkeersstraffen
Familierechtbank
Vredegerecht
Correctionele rechtbank
…
• Schuldig verzuim = geen hulp bieden aan mensen in nood
• Franchise = som die je altijd zelf moet betalen
BV verzekering betalen
BV rampenfonds: €1000 schade
€250 franchise ➔ rampenfonds komt tss voor €750
• Intellectuele creatie BV nota’s (➔ auteursrechten!)
• Zodra je denkt “ik ga het kopen” en je akkoord bent met de prijs, is de koop gedaan
WAT IS RECHT?
• = systeem om de maatschappij te ordenen
• Het is overal!
• Recht regelt de werkelijkheid
• Recht bepaalt wat mag, niet mag en moet
• Regelt de subjectieve rechten v rechtssubjecten via objectief recht
o ‘objectief recht’ = algemeen, voor iedereen geldend, niet specifiek
o Recht NIET neutraal, MAAR uitkomst van politieke keuzes
o Objectief recht verschilt v land tot land
o Welke subjectieve rechten?
▪ Subj politieke rechten: tegenover overheid = publiekrecht
→ politieke vrijheden
→ participatierechten
→ sociaal-economische en culturele grondrechten
▪ Subj civiele rechten: tegenover medeburgers = privaatrecht
→ persoonlijkheidsrechten - persoon
→ familierechten - familie
→ zakelijke rechten - zaken
→ vorderingsrechten - andere persoon
→ intellectuele rechten - intellectueel concept
• Een georganiseerde structuur inzake toepassing en afdwinging vd regels
o Extra regels nodig
o Structuren nodig
• Een georganiseerde structuur voor verandering vd regels
o Maatschappij is niet statisch, maar verandert, evolueert
o Recht evolueert mee
• ‘Geïnstitutionaliseerde ordening vh menselijk handelen in de samenleving’
, • Recht ≠ rechtvaardig
o BV schuldig maar vrijgesproken, onschuldig opgesloten, successierechten bij erfenis
• Gelijk hebben ≠ gelijk krijgen
o In rechte afdwingen via rechtbank ➔ duur en tijdrovend
o Geen precendentenwerking: rechter kan anders beslissen
o Kosten-baten-analyse
• Recht ≠ zaligmakend
o Vertoont hiaten
o Complex, tegenstrijdig, onduidelijk
o Meerdere opl voor zelfde probleem
o Overregulering, verouderde wetgeving…
• Recht voor logopedisten en audiologen
o Paramedici
o Vereisten vastgelegd in Koninklijk Besluit
ENKELE BASISBEGRIPPEN
Onderscheid tss objectief en subjectief recht:
• Objectief recht
o Recht zoals het op een bepaald moment op bepaalde plaats v toepassing is,
abstractie gemaakt v betrokken persoon of situatie
o De rechtsregel
o In wetboeken
• Subjectief recht
o In concreto toegepast recht
o Recht waarop betrokken persoon of subject kan aanspraak maken
o Om het uit te oefenen heeft persoon een bevoegdheid, macht, verleend door objectief recht
o Objectief recht toegepast op bepaalde situatie
o BV huurcontract
• Onderlinge verhouding = objectief recht is de bron van subjectieve rechten
Onderscheid tss rechtsfeit, rechtshandeling, rechtsgevolg
• Rechtsfeit
o Feit waaraan objectief recht gevolgen koppelt
o Iets dat je overkomt met juridische gevolgen
o BV geboorte ➔ rechten en plichten
BV overlijden ➔ erfenis
BV meerderjarigheid ➔ stemmen
o ONBEWUST ➔ doen we niet om de juridische gevolgen te dragen
• Rechtshandeling
o Menselijk handelen om bepaald juridisch gevolg te krijgen ➔ BEWUST
o BV huwelijk
BV erkenning: wnr koppel niet getrouwd is, moeten kinderen erkend worden
BV colloqueren: gedwongen opname van iem met psychische problemen
o Alle rechtshandelingen zijn rechtsfeiten
MAAR NIET alle rechtsfeiten zijn rechtshandelingen
• Rechtsgevolg
o Gevolg dat objectieve recht koppelt aan rechtsfeit
Onderscheid tss aanvullend/suppletief & imperatief/dwingend recht
• Principe: vrije beschikking
, • Aanvullend recht:
o Als partijen niets daaromtrent geregeld hebben, dan geldt wettelijke regeling
o BV als er in je huurcontract niets staat over huisdieren is het toegelaten
• Dwingend recht:
o Beperking v vrijheid omwille van morele, politieke, economische en sociale overwegingen
o BV je mag niem vermoorden
BV arbeidscontract
Onderscheid tss rechtsbekwaamheid en handelingsbekwaamheid
• Rechtsbekwaamheid
o Men heeft rechten en plichten
o Vanaf geboorte en ervoor (foetus)
• Handelingsbekwaamheid
o Men kan die rechten uitvoeten of afdwingen
o In principe vanaf 18j MAAR talloze uitzonderingen (BV alcohol vanaf 16, casino vanaf 21)
o Kan voor 18 met vertegenwoordiging van ouders
INDELING VH RECHT
Privaatrecht VS publiek recht
• Privaatrecht
o Regelt verhouding tss burgers onderling
o Tss natuurlijke personen = mensen
o Tss rechtspersonen = fictief persoon bij wet gecreëerd: verenigingen, vennootschappen
→ werkt volgens ‘organen’
o Tss natuurlijke & rechtspersonen
o Horizontale relatie
o LET OP met feitelijke vereniging!
BV groepje vrienden die elke week gaan vogelpieken ➔ informeel, iedereen draait op vr schade
• Publiek recht:
o Verhouding tss burger & overheid
→ voor zover overheid toepassing maakt v privileges die steunen op geweldmonopolie en
NIET als private partij optreedt
, o Interne organisatie v overheid
o Dit zegt hoe gerecht werkt, NIET hoe we ons moeten gedragen
o Regelt functionering v instelling
• BV gemeente wil stuk grond kopen
o Eigenaar weigert: onteigening = publiek recht
o Eigenaar gaat akkoord: vrijwillige koop/verkoop = privaatrecht
Privaatrecht: onderverdeling
• Burgerlijk recht
o Regelt algemeen elementaire verhoudingen tss burgers
o Burgerlijk Wetboek
• Ondernemingsrecht
o Regelt statuut v handelaars en commerciële activiteiten
o Wetboek Economisch Recht, Wetboek v Vennootschappen en Verenigingen…
• Sociaal recht
o Regels arbeidsverhoudingen en sociale zekerheid (uitkeringen)
o Allerhande wetgeving
o GEEN codex
• Burgerlijk procesrecht
o Regelt procedure voor gwne rechtbanken
o Gerechtelijk Wetboek
Burgerlijk recht
• = gemeen recht
• Regelt meeste elementaire verhoudingen tss burgers
o Regels waarmee zeer velen geconfronteerd worden
• Personenrecht
o Statuut ve persoon = persoonlijkheidsrechten
o BV dubbele familienaam
• Familierecht
o Verhoudingen tss bloed- en aanverwanten
▪ Bloedverwanten = ouders, broer & zus
▪ Aanverwanten: schoonzus en -broer, echtgenoot ➔ volgens huwelijk & recht
o BV huwelijk, echtscheiding
• Zakenrecht
o Regelt rechten op een zaak
o Subjectief recht op goed zonder dat andere persoon moet tussenkomen
o BV eigendom, vruchtgebruik
o BV Als ik iem pennenzak neem, is het de mijne want ik heb er macht over
• Verbintenissenrecht
o Vorderingsrecht
▪ Geen onmiddellijke macht op het goed
▪ Recht op prestatie v andere partij
o Prestatie: iets (niet) doen, iets geven
o Altijd wederkerig
o BV afspreken om te gaan eten
BV ongeval: verbintenis v aanrijder = schade betalen
• Erfrecht
o Sterven = verdwijnen als rechtssubject
o Zowel persoonlijkheidsrechten als zakelijke rechten
INLEIDING
• 1804: introductie burgerlijk wetboek door Napoleon
• Nu: Koen Geens = minister van justitie
➔ hervormt wetboek
• Notaris: nodig bij trouwen, grond kopen…
• Assisen = rechtbank die wordt geïnstalleerd bij moord
➔ telkens opnieuw ingericht
→ andere rechtbanken bestaan constant
• Politierechtbank ➔ verkeersstraffen
Familierechtbank
Vredegerecht
Correctionele rechtbank
…
• Schuldig verzuim = geen hulp bieden aan mensen in nood
• Franchise = som die je altijd zelf moet betalen
BV verzekering betalen
BV rampenfonds: €1000 schade
€250 franchise ➔ rampenfonds komt tss voor €750
• Intellectuele creatie BV nota’s (➔ auteursrechten!)
• Zodra je denkt “ik ga het kopen” en je akkoord bent met de prijs, is de koop gedaan
WAT IS RECHT?
• = systeem om de maatschappij te ordenen
• Het is overal!
• Recht regelt de werkelijkheid
• Recht bepaalt wat mag, niet mag en moet
• Regelt de subjectieve rechten v rechtssubjecten via objectief recht
o ‘objectief recht’ = algemeen, voor iedereen geldend, niet specifiek
o Recht NIET neutraal, MAAR uitkomst van politieke keuzes
o Objectief recht verschilt v land tot land
o Welke subjectieve rechten?
▪ Subj politieke rechten: tegenover overheid = publiekrecht
→ politieke vrijheden
→ participatierechten
→ sociaal-economische en culturele grondrechten
▪ Subj civiele rechten: tegenover medeburgers = privaatrecht
→ persoonlijkheidsrechten - persoon
→ familierechten - familie
→ zakelijke rechten - zaken
→ vorderingsrechten - andere persoon
→ intellectuele rechten - intellectueel concept
• Een georganiseerde structuur inzake toepassing en afdwinging vd regels
o Extra regels nodig
o Structuren nodig
• Een georganiseerde structuur voor verandering vd regels
o Maatschappij is niet statisch, maar verandert, evolueert
o Recht evolueert mee
• ‘Geïnstitutionaliseerde ordening vh menselijk handelen in de samenleving’
, • Recht ≠ rechtvaardig
o BV schuldig maar vrijgesproken, onschuldig opgesloten, successierechten bij erfenis
• Gelijk hebben ≠ gelijk krijgen
o In rechte afdwingen via rechtbank ➔ duur en tijdrovend
o Geen precendentenwerking: rechter kan anders beslissen
o Kosten-baten-analyse
• Recht ≠ zaligmakend
o Vertoont hiaten
o Complex, tegenstrijdig, onduidelijk
o Meerdere opl voor zelfde probleem
o Overregulering, verouderde wetgeving…
• Recht voor logopedisten en audiologen
o Paramedici
o Vereisten vastgelegd in Koninklijk Besluit
ENKELE BASISBEGRIPPEN
Onderscheid tss objectief en subjectief recht:
• Objectief recht
o Recht zoals het op een bepaald moment op bepaalde plaats v toepassing is,
abstractie gemaakt v betrokken persoon of situatie
o De rechtsregel
o In wetboeken
• Subjectief recht
o In concreto toegepast recht
o Recht waarop betrokken persoon of subject kan aanspraak maken
o Om het uit te oefenen heeft persoon een bevoegdheid, macht, verleend door objectief recht
o Objectief recht toegepast op bepaalde situatie
o BV huurcontract
• Onderlinge verhouding = objectief recht is de bron van subjectieve rechten
Onderscheid tss rechtsfeit, rechtshandeling, rechtsgevolg
• Rechtsfeit
o Feit waaraan objectief recht gevolgen koppelt
o Iets dat je overkomt met juridische gevolgen
o BV geboorte ➔ rechten en plichten
BV overlijden ➔ erfenis
BV meerderjarigheid ➔ stemmen
o ONBEWUST ➔ doen we niet om de juridische gevolgen te dragen
• Rechtshandeling
o Menselijk handelen om bepaald juridisch gevolg te krijgen ➔ BEWUST
o BV huwelijk
BV erkenning: wnr koppel niet getrouwd is, moeten kinderen erkend worden
BV colloqueren: gedwongen opname van iem met psychische problemen
o Alle rechtshandelingen zijn rechtsfeiten
MAAR NIET alle rechtsfeiten zijn rechtshandelingen
• Rechtsgevolg
o Gevolg dat objectieve recht koppelt aan rechtsfeit
Onderscheid tss aanvullend/suppletief & imperatief/dwingend recht
• Principe: vrije beschikking
, • Aanvullend recht:
o Als partijen niets daaromtrent geregeld hebben, dan geldt wettelijke regeling
o BV als er in je huurcontract niets staat over huisdieren is het toegelaten
• Dwingend recht:
o Beperking v vrijheid omwille van morele, politieke, economische en sociale overwegingen
o BV je mag niem vermoorden
BV arbeidscontract
Onderscheid tss rechtsbekwaamheid en handelingsbekwaamheid
• Rechtsbekwaamheid
o Men heeft rechten en plichten
o Vanaf geboorte en ervoor (foetus)
• Handelingsbekwaamheid
o Men kan die rechten uitvoeten of afdwingen
o In principe vanaf 18j MAAR talloze uitzonderingen (BV alcohol vanaf 16, casino vanaf 21)
o Kan voor 18 met vertegenwoordiging van ouders
INDELING VH RECHT
Privaatrecht VS publiek recht
• Privaatrecht
o Regelt verhouding tss burgers onderling
o Tss natuurlijke personen = mensen
o Tss rechtspersonen = fictief persoon bij wet gecreëerd: verenigingen, vennootschappen
→ werkt volgens ‘organen’
o Tss natuurlijke & rechtspersonen
o Horizontale relatie
o LET OP met feitelijke vereniging!
BV groepje vrienden die elke week gaan vogelpieken ➔ informeel, iedereen draait op vr schade
• Publiek recht:
o Verhouding tss burger & overheid
→ voor zover overheid toepassing maakt v privileges die steunen op geweldmonopolie en
NIET als private partij optreedt
, o Interne organisatie v overheid
o Dit zegt hoe gerecht werkt, NIET hoe we ons moeten gedragen
o Regelt functionering v instelling
• BV gemeente wil stuk grond kopen
o Eigenaar weigert: onteigening = publiek recht
o Eigenaar gaat akkoord: vrijwillige koop/verkoop = privaatrecht
Privaatrecht: onderverdeling
• Burgerlijk recht
o Regelt algemeen elementaire verhoudingen tss burgers
o Burgerlijk Wetboek
• Ondernemingsrecht
o Regelt statuut v handelaars en commerciële activiteiten
o Wetboek Economisch Recht, Wetboek v Vennootschappen en Verenigingen…
• Sociaal recht
o Regels arbeidsverhoudingen en sociale zekerheid (uitkeringen)
o Allerhande wetgeving
o GEEN codex
• Burgerlijk procesrecht
o Regelt procedure voor gwne rechtbanken
o Gerechtelijk Wetboek
Burgerlijk recht
• = gemeen recht
• Regelt meeste elementaire verhoudingen tss burgers
o Regels waarmee zeer velen geconfronteerd worden
• Personenrecht
o Statuut ve persoon = persoonlijkheidsrechten
o BV dubbele familienaam
• Familierecht
o Verhoudingen tss bloed- en aanverwanten
▪ Bloedverwanten = ouders, broer & zus
▪ Aanverwanten: schoonzus en -broer, echtgenoot ➔ volgens huwelijk & recht
o BV huwelijk, echtscheiding
• Zakenrecht
o Regelt rechten op een zaak
o Subjectief recht op goed zonder dat andere persoon moet tussenkomen
o BV eigendom, vruchtgebruik
o BV Als ik iem pennenzak neem, is het de mijne want ik heb er macht over
• Verbintenissenrecht
o Vorderingsrecht
▪ Geen onmiddellijke macht op het goed
▪ Recht op prestatie v andere partij
o Prestatie: iets (niet) doen, iets geven
o Altijd wederkerig
o BV afspreken om te gaan eten
BV ongeval: verbintenis v aanrijder = schade betalen
• Erfrecht
o Sterven = verdwijnen als rechtssubject
o Zowel persoonlijkheidsrechten als zakelijke rechten
