Samenvatting kinderpsychiatrie

(KINDER)PSYCHIATRIE

INLEIDING

Studie in Europa

 ¼ gaat in zijn leven een psychiatrische problematiek ontwikkelen
 Vrouwen 30%
 Mannen 20%
 Vrouwen: meer stemming en angst, minder alcohol
 Meer jonge personen (18-24j)
 Meer niet-getrouwd en gescheiden
 Meer werkloosheid
 Minder hoogopgeleide

1/4 van bevolking op zeker moment psychiatrisch of neurologisch probleem (incluis alcohol en
middelenmisbruik)

Prevalentie van psychiatrische stoornissen wordt beïnvloed door:

 Psychiatrische stoornis
 Geslacht
o Vrouwen meer angst, depressie, stemming
o Mannen meer alcohol, druggebruik
 Leeftijd
 Burgerlijke stand
 Professionele status
 Socio-culturele factoren

Oorzaak  complexiteit van oorzaken

 Verschillende verklaringsmodellen  ‘tijdsgeest’
o BV middeleeuwen: als je stemmen hoort, ben je een heks  brandstapel
o Verklaringsmodellen zijn tijdsgevoelig
o Veel genen interageren om dit over te erven
 Afwezigheid van temporele associatie
o Oorzaken liggen meestal op tijdsafstand van het ziektebeeld
 Vb kinderverwaarlozing
o BV depressie door recente relatiebreuk, maar ook door gebeurtenis 20j geleden zoals
kinderverwaarlozing
o BV Ondervoeding tijdens zwangerschap: kan leiden tot depressie voor kind 20j later
 Oorzaak en gevolg
o Een oorzaak kan leiden tot meerdere effecten
 Vb Kinderverwaarlozing  antisociale PD, suïcide, depressie, middelen,…
o Een effect kan ontstaan uit meerdere oorzaken
 Vb. leerstoornis  oorzaak kan een verschillende genetische abnormaliteit zijn in
ieder kind
 Vb. depressie  oorzaak kan verschillend zijn
 genetica, kinderverwaarlozing, relatiebreuk, verlieservaring,
schildklierproblemen,…..
 Indirecte mechanismen
o Vb. Genetische predispositie  meer stressful life events  depressie
 seksueel misbruik als kind  alcoholmisbruik, ptsd, depressie, eetstoornis, schizofrenie, bipolair…
 Vaak genetische kwetsbaarheid nodig + traumatische ervaringen  psychiatrische problematiek


1

,Oorzaken: voorbeschikkende factoren  ‘predisposing’

 Factoren die de vulnerabiliteit bepalen
o Genetisch
o Uteriene omstandigheden (zwangerschap)
o Fysische, psychologische en sociale factoren in kindertijd
 Begrip “predispositie”
o Sommige auteurs: “bij het begin”
o Andere auteurs: “ook rekening met veranderingen in later leven”
 Belangrijk onderdeel van constitutie is “persoonlijkheid”

Oorzaken: uitlokkende factoren  ‘precipitating’

 Gebeurtenissen kort voor de stoornis en “lijken deze te hebben uitgelokt”
 Fysisch: vb hersentumor, drugs, …
 Psychologisch of sociaal: vb jobverlies, verhuis, …

Oorzaken: onderhoudende factoren  ‘maintaining’ of ‘perpetuating’

 Deze factoren verlengen de duurtijd van de stoornis nadat ze is ontstaan
 Dit is van groot belang bij de planning van de behandeling
 Vb depressie met secundaire sociale terugtrekking  onderhoudend

Psychiatrie = probleem???

 Hoge prevalentie van psychiatrische stoornissen (1/4)
 Belangrijke van ‘global burden of disease’ (13.5%)
 Belangrijkste oorzaken van ongeschiktheid

Psychiatrie en hulpzoekend gedrag

 Jaarlijks 15% van de bevolking: psychiatrische problemen
 2/3 zoekt geen hulp- 1/3 zoekt hulp (>HA)
 2/3 van psychiatrische stoornis: 1stelijn

Treatment gap  % niet in behandeling

 schizofrenie (32.2%)
o Psychotische mensen horen stemmen, hallucineren…  valt op, wordt gemeld en opgenomen
 depressie (56.3%)
 Bipolar disorder (50.2%)
 OCD (57.3%)
 alcohol abuse and dependence (78.1%)
o Meeste met alcoholprobleem laten zich niet opnemen
o Heroïneverslaafden laten zich wel vaak behandelen  ze krijgen elke dag heroïnesubstitutie
tijdens behandeling

Economische kost van mentale stoornissen

 Voor maatschappij, regeringen, personen met psychische problemen, zorgverleners en families
 <<Directe kosten: >>hopitalisatie
 >>Indirecte kosten: verlies van productiviteit, vroegtijdig overlijden
 behandeling van mentale stoornissen = duur maar geen behandeling is duurder

tegenwoordig GGZ

 Shift weg van zorg in grote psychiatrische ziekenhuizen
 Ontwikkeling van gemeenschap GGZ (‘outreachende zorg aan huis’, ‘mobiele teams’)

2

,  Integratie van GGZ in alg. gezondheidsdiensten (‘1 ste lijn gezondheidszorg’, ‘algemene ziekenhuizen’,
‘community services’)
 Eerstelijn psychologen
 Men geeft zorg zo dicht mogelijk bij pt thuis

5 kernfuncties binnen het nieuwe GGZ-model

 Functie 1: Activiteiten inzake preventie en promotie van GGZ, vroegdetectie, screening en
diagnosestelling
 Functie 2(a en b): Ambulante intensieve behandelteams voor zowel de acute als chronische GGZ-
problemen
 Functie 3: Rehabilitatieteams die werken rond reïntegratie en sociale inclusie
 Functie 4: Intensieve residentiële behandelunits voor zowel de acute als chronische GGZ-problemen
indien ziekenhuisopname noodzakelijk is
 Functie 5: Specifieke woonvormen waarin zorg aangeboden kan worden indien het thuismilieu of het
thuisvervangend milieu niet in staat is om de nodige zorg te organiseren

Proces van stigmatizering

 4 key componenten:
o Labelling: kenmerken as belangrijk verschillend
o Stereotyping: linking van verschillen aan niet gewenste karakteristieken
o Separating: onderscheid tussen normale en gelabelde groep als fundamenteel verschillend
o Status loss and discrimination: devaluatie, verwerping, en uitsluiting vd gelabelde groep
 Waarop discrimineren mensen?  Uiterlijk
o Huidskleur: BV zwarte mensen zijn arm/lui/misdadigers & blanke mensen zijn harde
werkers/eerlijke mensen  slecht VS goed
o de ‘slechte’ groep wordt uitgesloten en gediscrimineerd
o Onbewust discrimineren we allemaal

Grondslagen van stigma

 Problemen van kennis: onwetendheid
o voorkomen
 Problemen van attitude: vooroordelen
o Negatieve gedachte + emotie: angst, kwaadheid, afkeer, vijandigheid,...
o Sterke predictor van discriminatie
o Emotionele reacties naar mentale stoornissen : angst voor geweld
 Problemen van gedrag: discriminatie
o Verwerping en vermijdend gedrag
o Research naar hypothetische situaties, weinig ivm interventies
 Elke familie wordt geconfronteerd met psychiatrische problematiek  geweten of niet geweten
 Vooroordelen rond psychiatrische ptn  gevaarlijk, agressief
 Gevaarlijkste plek voor kinderen en vrouwen is de familie  moord vaak door partner, verkrachting…
(minder vaak door onbekenden)
 Psychiatrische personen zijn NIET agressiever, wel vaker zelf slachtoffer van geweld
 Hoe meer vooroordelen je hebt, hoe meer je gaat discrimineren

Stigma

 Geen land of maatschappij waar personen met een mentale stoornis zelfde waarde ervaren als
personen zonder
 Sterk verband tussen begrip voor mentale stoornissen en mogelijkheid om problemen te vertellen
 Kernervaringen van schaamte (zichzelf en anderen) en schuld (van anderen)
 Mentale stoornissen = ultieme stigma

3

,  Verwerping en vermijding van GG = universeel probleem
 Veel meer zelfmoorden in België dan Nederland
o  In Nederland babbelen ze er vaker over en zoeken ze meer hulp

Mentale fenomenen

 geen consensus over normale gezonde fenomenen
 Psychische stoornis:
o product van hersenziekte
o symptomen die artsen behandelen
o statistische variatie van de norm
 Wat is normaal/gezond functioneren en wat is pathologisch functioneren?
 Als je afwijkt van het gemiddelde/ de norm, kan je gezien worden als probleem/ ‘pathologisch’
 Moeilijk om psychiatrische problematiek te definiëren

Culturele variatie

 Ziektebeelden
o Gelijke prevalentie van nauwe definitie schizofrenie
o Eetstoornissen:>>ontwikkelde landen  Hoe rijker het land, hoe meer eetstoornissen
o Depressie: >> focus op lichamelijke klachten in ontwikkelingslanden
 Neerslachtigheid, depressie zijn westerse begrippen
 Behandeling
o Betere 2j outcome van schizofrenie in ontwikkelingslanden
 geloof van externe oorzaak buiten patiënt, minder jobeiden, hogere kwaliteit van
traditioneel familieleven
 minder kritisch en meer tolerant in India dan in UK
  door sociaal netwerk
o Genezers: dezelfde beliefs als ptn

Psychische symptomen

 Vorm (‘structuur’ BV hallucinatie, dingen zien) versus inhoud (‘context’)
o Mensen met Parkinson zien soms visuele hallucinaties (dieren)
 Primair versus secundair: tijd, oorzaak
 Betekenis van symptomen: alleen, cluster
 Subjectief (‘oordeel’) versus objectief (‘observeerbaar’ BV geur)
 Culturele variaties

DSM-5

 Voordelen:
o Communicatie
o implicaties prognose en behandeling
o onderzoek en opleiding
 Nadelen:
o oorzaak?  Zegt niks over oorzaak
o theoretische basis?  Wat is de theoretische basis van DSM?
o unieke?  Je vindt het unieke vd pt niet terug
o ontstaan co-morbiditeit wegens overlap?  Je beantwoordt soms aan meerde psychiatrische
stoornissen
o pathologiseren?

Waarop letten in OZ?

 Algemene verschijning en gedrag (eerste indrukken):

4