Samenvatting hoofdstuk 6: schizofreniespectrumstoornissen, middelgerelateerde en verslavingsstoornissen

Schizofreniespectrumstoornissen
, middel-gerelateerde en
verslavingsstoornissen
Schizofreniespectrumstoornissen
Spectrum/continuüm waarbij psychotische symptomen kunnen variëren in ernst, aantal en
duur.
 Op een schaal van normaal functioneren tot ernstig psychotisch
Let op: individuele verschillen!
Psychose-symptomen
Positieve symptomen= buitensporig normaal functioneren
 Wanen
 Hallucinaties
 Gedesoriënteerd spreken/denken
 Abnormaal gedrag/motoriek (ernstig gedesoriënteerd of katatoon gedrag)
Negatieve symptomen= vermindering van normaal functioneren
Bv terugtrekken uit sociale interacties

Wanen
Op niveau van denken
Kenmerken:
1. Ongewoon vaste maar foutieve overtuigingen
2. Waan is inhoudelijk onmogelijk
3. Gewoonlijk een misinterpretatie/transformatie van perceptie van de werkelijkheid
4. Geloof in waan wordt niet aangetast, zelfs bij tegenbewijzen.
 Moeilijk te definiëren
Kenmerken kunnen aanwezig zijn, maar is geen voorwaarde, afhankelijk van aantal
aanwezige karakteristieken
IDEE DAT JE GEDACHTEN ONDER CONTROLE GEHOUDEN WORDENStorend voor persoon
zelf en omgeving.
Bv. achtervolgingswaan, maar kan ook bizar zijn zoals dat bv je organen verwisseld zijn met
iemand anders…
Soort wanen:
 Achtervolging: samenspanning/complot tegen je
 Grootheid: je hebt groot talent/inzicht… dat niet bekend is
 Controlewaan: je gedachten/gedrag zijn onder de controle van iets/iemand anders
 Betrekkingswaan: externe situaties hebben betrekking op het individu: bv.
radioboodschap is speciaal voor jou
 Somatische wanen: lichamelijke sensorische functies
(O.a. nihilistische wanen): wereld/deel van zichzelf bestaat niet meer, grote
catastrofe gaat gebeuren
 Erotomane wanen: idee dat iemand verliefd is op je
 Jaloezie: voortdurend denken dat je geliefde je ontrouw is

,  Gedachtenuitzendingswaan: iemand kan lezen wat ik denk
 Gedachteninzending: iemand kan gedachten inplanten in mijn hersenen
Primaire waan: niet terug te voeren naar andere ervaringen
Secundaire waan: reactie op andere ervaringen (bv. eerst hallucinaties, daarna denken dat er
iemand achter je aan zit)
Bizarre waan: bv “ik heb een kerncentrale in mijn buik”
Niet-bizarre waan: bv “ik word achtervolgd” (zou in principe wel kunnen)

Hallucinaties
 op niveau van waarnemingen
 Afwijkende zintuiglijke ervaringen (sensorische modaliteiten): auditief, olfactorisch,
smaak, tactiel, bv. huid staat in brand
 ‘Stemmen horen’ meest voorkomende vorm (70%): ze worden niet gezien als eigen
gedachten (itt OCD), als de stemmen echt een opdracht geven is het ernstig, maar
wel uitzonderlijk.
 Visuele hallucinaties
 Reality monitoring deficit: wat is de bron van de waarneming? Moeilijk onderscheid
tussen echt of niet echt
Self monitoring deficit: moeilijk onderscheid tussen eigen ideeën en gedachten en die
van anderen.
Onderzoek van Brebion et al (2000): herinneren van woorden bedacht door de
participant of de onderzoeker.
1) Meer vals positieven (door onderzoeker als niet was)
2) Zelf gegenereerde woorden bedacht door onderzoeker
3) Meer dat gesproken woorden werden voorgesteld als beelden
 bron moeilijk te onderscheiden

Gedesorganiseerd denken/spreken
 Ontsporing (losse associatie): antwoord op een vraag begint normaal, maar
ontspoord daarna (inhoudelijk niveau)
 Tangentieel denken: antwoord op een vraag is al direct onsamenhangend
 Incoherentie/wortsalat (zeldzaam): grammaticale structuur weg (niveau zinsbouw)
 Onlogisch denken: weten waarover, maar zin slaat nergens op
 Neologismen (zeldzaam): zelf bedenken van woorden
 Clanging (zeldzaam): nabootsen van klanken (roos-doos-boos)
Voorbeelden zie ppt dia’s 19-23

Abnormaal gedrag/motoriek
Ernstig gedesorganiseerd of katatoon gedrag
 Kinderlijk en ‘onnozel’ gedrag
 Ongepast gedrag (ongepast t.o.v. bepaalde context)
 Onvoorspelbaarheid en agitatie (roepen op straat)
 Katatoon gedrag
o Verminderde reactiviteit op de omgeving, rigiditeit en immobiliteit
o Wasachtige buigzaamheid (kan zo blijven staan), stupor (onbeweeglijk),
echolalie (letterlijk nazeggen), echopraxie (bewegingen letterlijk nadoen),
mutisme (bijna niks/niks meer zeggen), bizarre houding (bv liggen met nek