TRANSPORTMODELLEN
è Examen: inhoudstafel
Inhoud
1. Inleiding: principes van modellering, link naar data
2. Geaggregeerde vraagmodellen/4 stappen methode: Generatie, Distributie, keuze vervoerswijze,
verkeersconversie, assignment. + toepassingen.
3. Schatten van impacts: regressie – analyse & relatie tussen economische activiteit en transport
4. Productie – en kostenfuncties, efficiëntie van productiviteit: schatten van kosten – en
productiefuncties, schaalvoordelen, productiviteit en efficiëntie, DEA – Benadering, Stochastic –
frontier – benadering + toepassingen luchtvaartvervoer en spoorvervoer
5. Keuzemodellen: discrete keuzemodellen + toepassingen
6. Oefeningen met toepassing van regressieanalyse in software pakket R
7. Monte Carlo simulaties
8. Voorspelling
9. Agent based modeling & simulaties
INLEIDING: PRINCIPES VAN MODELLERING + LINK NAAR DATA
WAT IS EEN MODEL?
Model
Abstracte weergave van de werkelijkheid, gevat in formules. Het model is gemaakt voor een doel.
Doelbepaling (onderzoeksvraag) is daarom essentieel. Het model is een gereedschap want het model
zelf geeft geen antwoord op de onderzoeksvraag. Het model moet geïnterpreteerd worden om tot
een antwoord te komen.
Een model is geen 1 op 1 kopie van de realiteit. De rol van transportmodellen is om voorspellingen te doen van
het vervoersgedrag als functie van verschillende inputs.
Het onderscheid tussen wat als input in het model komt en wat door het model wordt gegenereerd is
belangrijk om de SCOPE van de modellering te bepalen.
è Abstractie maken van wat wel / geen invloed heeft op vervoersgedrag.
Exogene inputs Endogene inputs
- Input buiten het model - Output afgeleid uit het model
- Wel onder de controle van het model
- Niet onder controle van modelbouwer
Te grote scope (= te veel inputs) maakt het moeilijk om een model te bouwen en vergt veel werk
(beperkte hoeveelheid tijd beschikbaar)
ð Wat je wel of niet meeneemt in het model hangt af van de onderzoeksvraag
Op basis van deze voorspelling is het mogelijk om beleidsmakers te helpen de beste oplossing te kiezen uit een
selectie van alternatieven (na evaluatie van alternatieve scenario’s a.d.h.v. modellen).
1
, ð Er zijn geen goede of slechte modellen: elk model dat een antwoord kan bieden op de
onderzoeksvraag is een goed model.
3.
4.
5.
2.
*
1. 6.
Proces van een model:
1. Men vertrekt vanuit een probleem in de realiteit.
2. Men moet de realiteit abstract maken en proberen vatten in formules en concepten.
o Lastigste stap: vergt creativiteit en ervaring
3. De formules en concepten worden in een model gegoten.
o Makkelijke stap: Modellen beschreven in handboeken, online,…
4. Uitkomst van het model: bv getallen
5. Interpreteren: Resultaten vertalen naar de werkelijkheid.
6. Vertaling naar de realiteit maakt het mogelijk voorspellingen te doen en adviezen te geven.
ð Verschaft informatie over de huidige situatie maar kan ook informatie verschaffen over een
wijzigende situatie.
*Aan hogescholen maakt men vaak geen abstractie van de realiteit via een model. Daar gaat men van
een realiteit of acuut probleem naar bepaalde resultaten die voor die bepaalde situatie van toepassing
zijn. Bv. Via vragenlijsten.
ð Verschaft enkel informatie over de huidige situatie.
WAAROM WORDEN TRANSPORTMODELLEN GEBRUIKT?
ð Complexiteit van de transportsector:
o Verschillende transportmodi
o Goederen/mensen
o Routes
o Marktstructuren
o Interactie met infrastructuur
o Interactie met economie
o Interactie met omgeving
o Interactie met sociale activiteiten
o …
2
,VOORBEELD TRANSPORTMODEL
Door een toename van het inkomen zal het wagenbezit toenemen (meer mensen kopen een auto). Hierdoor
gebruiken zij minder het openbaar vervoer en ontstaat er meer congestie en vertraging.
- Omdat er minder vraag is naar openbaar vervoer, zal het aanbod ook afnemen (frequentie bussen
daalt). Een eigen auto wordt nog aantrekkelijker.
- Meer congestie en vertraging zorgt ervoor dat ook bussen langer onderweg zijn. Dit heeft grotere
operationele kosten voor de bussen als gevolg. Bijgevolg zullen de tarieven voor een buskaartje stijgen.
En wordt een eigen auto opnieuw nog aantrekkelijker.
Hoe kan dit aangepakt worden?
è Linken doorbreken (belasting op wagenbezit, subsidies, kwaliteitsverbetering bussen, busstroken)
Aan de hand van transportmodellen kan men volgende vragen beantwoorden:
- Hoeveel procent minder congestie wanneer er busstroken worden aangelegd?
- Hoe hoog moet de belasting op wagenbezit zijn om … % minder auto’s te realiseren?
- …
3
, Actueel voorbeeld: Paul Magnette wil treinen ‘volledig gratis’ maken.
- Wat zal dit opleveren? Hoeveel mensen laten de auto dan staan?
Ook andere elementen spelen een rol bv betrouwbaarheid dienstregeling etc om mensen de trein te laten
nemen, niet enkel de kost ervan.
SCOPEN VAN EEN MODEL
Scopen
Wat nemen we mee in het model (endogene variabelen) en wat nemen we niet mee (exogene
variabelen)
Scope van een model is een afgeleide van de scope van het onderzoek (onderzoeksvraag)
Het goed formuleren van de onderzoeksvraag helpt bij het bepalen van de scope van een model.
DETAILERING VAN HET MODEL
Ø Gedesaggregeerde data: heel veel details (complex)
Brengt hoge kosten met zich mee (veel tijd steken in het model) maar weinig meerwaarde. Te veel
details is een verspilling van middelen aangezien de resultaten maar een lage meerwaarde leveren.
è Kans bestaat dat de modellen niet goed meer werken gezien ze niet altijd ontworpen zijn voor het
verwerken van zoveel data en details.
Ø Geaggregeerde data: heel weinig details (weinig complex)
Lage kosten maar brengt een zeer lage meerwaarde met zich mee. Een gebrek aan voldoende details
zal ervoor zorgen dat je eigenlijk niets bent met de resultaten die het model levert. De output kan niet
worden gebruikt voor het beoogde doel.
Optimaal punt van aggregatie: grootste verschil tussen kost – en opbrengsten(toegevoegde waarde)
curve.
4
è Examen: inhoudstafel
Inhoud
1. Inleiding: principes van modellering, link naar data
2. Geaggregeerde vraagmodellen/4 stappen methode: Generatie, Distributie, keuze vervoerswijze,
verkeersconversie, assignment. + toepassingen.
3. Schatten van impacts: regressie – analyse & relatie tussen economische activiteit en transport
4. Productie – en kostenfuncties, efficiëntie van productiviteit: schatten van kosten – en
productiefuncties, schaalvoordelen, productiviteit en efficiëntie, DEA – Benadering, Stochastic –
frontier – benadering + toepassingen luchtvaartvervoer en spoorvervoer
5. Keuzemodellen: discrete keuzemodellen + toepassingen
6. Oefeningen met toepassing van regressieanalyse in software pakket R
7. Monte Carlo simulaties
8. Voorspelling
9. Agent based modeling & simulaties
INLEIDING: PRINCIPES VAN MODELLERING + LINK NAAR DATA
WAT IS EEN MODEL?
Model
Abstracte weergave van de werkelijkheid, gevat in formules. Het model is gemaakt voor een doel.
Doelbepaling (onderzoeksvraag) is daarom essentieel. Het model is een gereedschap want het model
zelf geeft geen antwoord op de onderzoeksvraag. Het model moet geïnterpreteerd worden om tot
een antwoord te komen.
Een model is geen 1 op 1 kopie van de realiteit. De rol van transportmodellen is om voorspellingen te doen van
het vervoersgedrag als functie van verschillende inputs.
Het onderscheid tussen wat als input in het model komt en wat door het model wordt gegenereerd is
belangrijk om de SCOPE van de modellering te bepalen.
è Abstractie maken van wat wel / geen invloed heeft op vervoersgedrag.
Exogene inputs Endogene inputs
- Input buiten het model - Output afgeleid uit het model
- Wel onder de controle van het model
- Niet onder controle van modelbouwer
Te grote scope (= te veel inputs) maakt het moeilijk om een model te bouwen en vergt veel werk
(beperkte hoeveelheid tijd beschikbaar)
ð Wat je wel of niet meeneemt in het model hangt af van de onderzoeksvraag
Op basis van deze voorspelling is het mogelijk om beleidsmakers te helpen de beste oplossing te kiezen uit een
selectie van alternatieven (na evaluatie van alternatieve scenario’s a.d.h.v. modellen).
1
, ð Er zijn geen goede of slechte modellen: elk model dat een antwoord kan bieden op de
onderzoeksvraag is een goed model.
3.
4.
5.
2.
*
1. 6.
Proces van een model:
1. Men vertrekt vanuit een probleem in de realiteit.
2. Men moet de realiteit abstract maken en proberen vatten in formules en concepten.
o Lastigste stap: vergt creativiteit en ervaring
3. De formules en concepten worden in een model gegoten.
o Makkelijke stap: Modellen beschreven in handboeken, online,…
4. Uitkomst van het model: bv getallen
5. Interpreteren: Resultaten vertalen naar de werkelijkheid.
6. Vertaling naar de realiteit maakt het mogelijk voorspellingen te doen en adviezen te geven.
ð Verschaft informatie over de huidige situatie maar kan ook informatie verschaffen over een
wijzigende situatie.
*Aan hogescholen maakt men vaak geen abstractie van de realiteit via een model. Daar gaat men van
een realiteit of acuut probleem naar bepaalde resultaten die voor die bepaalde situatie van toepassing
zijn. Bv. Via vragenlijsten.
ð Verschaft enkel informatie over de huidige situatie.
WAAROM WORDEN TRANSPORTMODELLEN GEBRUIKT?
ð Complexiteit van de transportsector:
o Verschillende transportmodi
o Goederen/mensen
o Routes
o Marktstructuren
o Interactie met infrastructuur
o Interactie met economie
o Interactie met omgeving
o Interactie met sociale activiteiten
o …
2
,VOORBEELD TRANSPORTMODEL
Door een toename van het inkomen zal het wagenbezit toenemen (meer mensen kopen een auto). Hierdoor
gebruiken zij minder het openbaar vervoer en ontstaat er meer congestie en vertraging.
- Omdat er minder vraag is naar openbaar vervoer, zal het aanbod ook afnemen (frequentie bussen
daalt). Een eigen auto wordt nog aantrekkelijker.
- Meer congestie en vertraging zorgt ervoor dat ook bussen langer onderweg zijn. Dit heeft grotere
operationele kosten voor de bussen als gevolg. Bijgevolg zullen de tarieven voor een buskaartje stijgen.
En wordt een eigen auto opnieuw nog aantrekkelijker.
Hoe kan dit aangepakt worden?
è Linken doorbreken (belasting op wagenbezit, subsidies, kwaliteitsverbetering bussen, busstroken)
Aan de hand van transportmodellen kan men volgende vragen beantwoorden:
- Hoeveel procent minder congestie wanneer er busstroken worden aangelegd?
- Hoe hoog moet de belasting op wagenbezit zijn om … % minder auto’s te realiseren?
- …
3
, Actueel voorbeeld: Paul Magnette wil treinen ‘volledig gratis’ maken.
- Wat zal dit opleveren? Hoeveel mensen laten de auto dan staan?
Ook andere elementen spelen een rol bv betrouwbaarheid dienstregeling etc om mensen de trein te laten
nemen, niet enkel de kost ervan.
SCOPEN VAN EEN MODEL
Scopen
Wat nemen we mee in het model (endogene variabelen) en wat nemen we niet mee (exogene
variabelen)
Scope van een model is een afgeleide van de scope van het onderzoek (onderzoeksvraag)
Het goed formuleren van de onderzoeksvraag helpt bij het bepalen van de scope van een model.
DETAILERING VAN HET MODEL
Ø Gedesaggregeerde data: heel veel details (complex)
Brengt hoge kosten met zich mee (veel tijd steken in het model) maar weinig meerwaarde. Te veel
details is een verspilling van middelen aangezien de resultaten maar een lage meerwaarde leveren.
è Kans bestaat dat de modellen niet goed meer werken gezien ze niet altijd ontworpen zijn voor het
verwerken van zoveel data en details.
Ø Geaggregeerde data: heel weinig details (weinig complex)
Lage kosten maar brengt een zeer lage meerwaarde met zich mee. Een gebrek aan voldoende details
zal ervoor zorgen dat je eigenlijk niets bent met de resultaten die het model levert. De output kan niet
worden gebruikt voor het beoogde doel.
Optimaal punt van aggregatie: grootste verschil tussen kost – en opbrengsten(toegevoegde waarde)
curve.
4
