Samenvatting Europees Staatsrecht gebaseerd op de sheets
Leerdoelen:
- De staatsvorm benoemen en de kenmerken ervan beschrijven;
- De constitutionele organen en instellingen benoemen en hun taken en bevoegdheden
beschrijven;
- Beschrijven hoe de grondrechten constitutioneel zijn verankerd en beschermd;
- De constitutie beoordelen op de volgende onderwerpen: de democratische waarborgen, de
bescherming van grondrechten en de mate van decentralisatie;
- De constitutie onderling vergelijken met die van Nederland, en de overeenkomsten en
verschillen benoemen.
De Italiaanse republiek:
I. Belangrijke jaartallen:
753 voor Chr. (21 april): Rome gesticht
5e eeuw na Chr.: West Romeins rijk valt uiteen in kleine koninkrijkjes
M-E: vele verschillende landjes en stadsstaten (m.n. handelsrepubliek Venetië en koninkrijk Napels).
Renaissance ca. 1340 en ca. 1550: Geen centraal gezag, geen leenstelsel meer, steden en handel
al in bloei
Nieuwe tijd: Hang naar eenwording o.i.v. oorlogen
Nieuwste tijd – Koninkrijk Italië (1861-1946) Begin Italiaanse eenwording, echter romeinse kwestie
Eerste Wereldoorlog – Mussolini – Tweede Wereldoorlog
1946: Koning Victor Emanuel III verbannen
1948: Italië republiek
II. Het Italiaanse staatsbestel:
Staatstype:
Gedecentraliseerde, parlementaire, democratische republiek
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat Een gedecentraliseerde eenheidsstaat is een staatsvorm
waarbij territoriale eenheden binnen een eenheidsstaat zelfstandige bevoegdheden hebben.
Eenheidsstaat betekent dat de nadruk ligt op de landelijke of centrale overheid. Deze hoogste
bestuurslaag zorgt voor wetgeving en toezicht. Er zijn echter ook decentrale bestuurslagen aan
wie de landelijke overheid een aantal taken heeft afgestaan. (Verdeelde bevoegdheden).
- Parlementair Systeem van volksvertegenwoordiging.
- Democratisch Gekozen door het volk. Volksheerschappij.
- Republiek Is een staat waarvan het staatshoofd niet door erfopvolging wordt aangewezen,
maar op een of andere manier wordt verkozen.
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Republiek
Representatieve/ indirecte democratie – referenda
Parlementair systeem
II.1 Staatsvorm – Hoe ziet de Italiaanse Republiek eruit?
Gedecentraliseerde eenheidsstaat, met federale trekken
- 20 regio’s, met normaal of speciaal statuut
- Grondwetswijziging 2011
, - 107 provincies
- Meer dan 8100 gemeenten
Regio’s Autonoom:
- 7: Friuli-Venezia Giulia
- 14: Sicilië
- 15: Sardinië
- 16: Trento Zuid Tirol
- 19: Val d’Aosta
Een gedecentraliseerde staat:
In grondwetgevende vergadering werd de
instelling van gewesten aanvaard als
tussenoplossing tussen de bestaande
gecentraliseerde staatsstructuur en de door
sommigen bepleite federale structuur. De
grondwet maakt onderscheid tussen twee typen
gewestelijke autonomie. Ingevolge artikel 116
Cost. werden aan Sicilië, Sardinië, Trentino-Alto
Adige/Südtirol, Friuli-Venezia Giulia en de Valle
d’Aosta/Vallée d’Aoste bijzondere voorwaarden
van autonomie toegekend, volgens bijzondere, bij
constitutionele wet vast te stellen statuten. Deze
vijf gewesten onderscheiden zich door culturele
en sociaaleconomische factoren sterk van de rest
van Italië.
Wat deze gewesten betreft ‘met een bijzonder statuut’, die op bepaalde terreinen een exclusieve
competentie bezitten, vertoonde de verhouding tussen de centrale overheid en de gewestelijke
overheid sinds de totstandkoming van de grondwet al de trekken van een federale staatsopbouw. De
rest van Italië werd ingedeeld in gewesten met een gewoon statuut.
De gewesten sinds de grondwetswijziging van 2001:
De grondwetsherziening van 2001 is de ingrijpendste sinds haar totstandkoming. Een eenduidige
keuze voor een federale staat is echter uitgebleven.
Artikel 5 Cost. luidt:
- De Republiek, één en ondeelbaar, erkent en bevordert de plaatselijke atonomieën; past bij de
vervulling van functies die van de staat afhangen, de ruimst mogelijke bestuurlijke en
decentralisatie toe; past de beginselen en methoden van haar wetgeving aan de eisen van de
autonomie en decentralisatie aan.
De nieuwe tekst van art. 114 Cost. luidt:
- De Republiek wordt gevormd (constituita) door de Gemeenten, de Provincies, de
Metropolitane steden, de Gewesten en de Staat.
De Gemeenten, de Provincies, de Metropolitane steden, de Gewesten en de Staat zijn
autonomie lichamen met eigen statuten, bevoegdheden en taken volgens de beginselen
vastgelegd in de Grondwet.
Rome is de hoofdstad van de Republiek. De wet van de Staat bepaalt zijn inrichting.
Coëxistentie van deze grondwetsbepalingen wordt vaak gezien als een aanwijzing dat het Italiaanse
staatsbestel het midden houdt tussen een eenheidsstaat en een federale staat.
Volgens vaste jurisprudentie van het Constitutionele Hof zijn de centrale en de gewestelijke
overheid verplicht loyaal met elkaar samen te werken (principio di leale collaborazione).
Organen der gewesten zijn volgens artikel 121. Cost. de Gewestelijke raad, het Gewestelijk
bestuurscollege als executive, en de Gewestelijke president, die de voorzitter is van dit college.
De Gewestelijke raad oefent de wetgevende macht uit en kan aan het nationale Parlement voorstellen
Leerdoelen:
- De staatsvorm benoemen en de kenmerken ervan beschrijven;
- De constitutionele organen en instellingen benoemen en hun taken en bevoegdheden
beschrijven;
- Beschrijven hoe de grondrechten constitutioneel zijn verankerd en beschermd;
- De constitutie beoordelen op de volgende onderwerpen: de democratische waarborgen, de
bescherming van grondrechten en de mate van decentralisatie;
- De constitutie onderling vergelijken met die van Nederland, en de overeenkomsten en
verschillen benoemen.
De Italiaanse republiek:
I. Belangrijke jaartallen:
753 voor Chr. (21 april): Rome gesticht
5e eeuw na Chr.: West Romeins rijk valt uiteen in kleine koninkrijkjes
M-E: vele verschillende landjes en stadsstaten (m.n. handelsrepubliek Venetië en koninkrijk Napels).
Renaissance ca. 1340 en ca. 1550: Geen centraal gezag, geen leenstelsel meer, steden en handel
al in bloei
Nieuwe tijd: Hang naar eenwording o.i.v. oorlogen
Nieuwste tijd – Koninkrijk Italië (1861-1946) Begin Italiaanse eenwording, echter romeinse kwestie
Eerste Wereldoorlog – Mussolini – Tweede Wereldoorlog
1946: Koning Victor Emanuel III verbannen
1948: Italië republiek
II. Het Italiaanse staatsbestel:
Staatstype:
Gedecentraliseerde, parlementaire, democratische republiek
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat Een gedecentraliseerde eenheidsstaat is een staatsvorm
waarbij territoriale eenheden binnen een eenheidsstaat zelfstandige bevoegdheden hebben.
Eenheidsstaat betekent dat de nadruk ligt op de landelijke of centrale overheid. Deze hoogste
bestuurslaag zorgt voor wetgeving en toezicht. Er zijn echter ook decentrale bestuurslagen aan
wie de landelijke overheid een aantal taken heeft afgestaan. (Verdeelde bevoegdheden).
- Parlementair Systeem van volksvertegenwoordiging.
- Democratisch Gekozen door het volk. Volksheerschappij.
- Republiek Is een staat waarvan het staatshoofd niet door erfopvolging wordt aangewezen,
maar op een of andere manier wordt verkozen.
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Republiek
Representatieve/ indirecte democratie – referenda
Parlementair systeem
II.1 Staatsvorm – Hoe ziet de Italiaanse Republiek eruit?
Gedecentraliseerde eenheidsstaat, met federale trekken
- 20 regio’s, met normaal of speciaal statuut
- Grondwetswijziging 2011
, - 107 provincies
- Meer dan 8100 gemeenten
Regio’s Autonoom:
- 7: Friuli-Venezia Giulia
- 14: Sicilië
- 15: Sardinië
- 16: Trento Zuid Tirol
- 19: Val d’Aosta
Een gedecentraliseerde staat:
In grondwetgevende vergadering werd de
instelling van gewesten aanvaard als
tussenoplossing tussen de bestaande
gecentraliseerde staatsstructuur en de door
sommigen bepleite federale structuur. De
grondwet maakt onderscheid tussen twee typen
gewestelijke autonomie. Ingevolge artikel 116
Cost. werden aan Sicilië, Sardinië, Trentino-Alto
Adige/Südtirol, Friuli-Venezia Giulia en de Valle
d’Aosta/Vallée d’Aoste bijzondere voorwaarden
van autonomie toegekend, volgens bijzondere, bij
constitutionele wet vast te stellen statuten. Deze
vijf gewesten onderscheiden zich door culturele
en sociaaleconomische factoren sterk van de rest
van Italië.
Wat deze gewesten betreft ‘met een bijzonder statuut’, die op bepaalde terreinen een exclusieve
competentie bezitten, vertoonde de verhouding tussen de centrale overheid en de gewestelijke
overheid sinds de totstandkoming van de grondwet al de trekken van een federale staatsopbouw. De
rest van Italië werd ingedeeld in gewesten met een gewoon statuut.
De gewesten sinds de grondwetswijziging van 2001:
De grondwetsherziening van 2001 is de ingrijpendste sinds haar totstandkoming. Een eenduidige
keuze voor een federale staat is echter uitgebleven.
Artikel 5 Cost. luidt:
- De Republiek, één en ondeelbaar, erkent en bevordert de plaatselijke atonomieën; past bij de
vervulling van functies die van de staat afhangen, de ruimst mogelijke bestuurlijke en
decentralisatie toe; past de beginselen en methoden van haar wetgeving aan de eisen van de
autonomie en decentralisatie aan.
De nieuwe tekst van art. 114 Cost. luidt:
- De Republiek wordt gevormd (constituita) door de Gemeenten, de Provincies, de
Metropolitane steden, de Gewesten en de Staat.
De Gemeenten, de Provincies, de Metropolitane steden, de Gewesten en de Staat zijn
autonomie lichamen met eigen statuten, bevoegdheden en taken volgens de beginselen
vastgelegd in de Grondwet.
Rome is de hoofdstad van de Republiek. De wet van de Staat bepaalt zijn inrichting.
Coëxistentie van deze grondwetsbepalingen wordt vaak gezien als een aanwijzing dat het Italiaanse
staatsbestel het midden houdt tussen een eenheidsstaat en een federale staat.
Volgens vaste jurisprudentie van het Constitutionele Hof zijn de centrale en de gewestelijke
overheid verplicht loyaal met elkaar samen te werken (principio di leale collaborazione).
Organen der gewesten zijn volgens artikel 121. Cost. de Gewestelijke raad, het Gewestelijk
bestuurscollege als executive, en de Gewestelijke president, die de voorzitter is van dit college.
De Gewestelijke raad oefent de wetgevende macht uit en kan aan het nationale Parlement voorstellen
