Recht en beleid
Deel 2 Swartele
Les 1
Beleid: wat?
WAT? WAAROM? MAATSTAF VOOR WAAR?
SUCCES?
Stellen van doelen, Missie Aanpak Op alle niveaus van
middelen en een onze maatschappij
tijdspad Visie Beleidslijn - Overheid
- Federaal
Het aangeven van Strategie Bestuur - Vlaams –
richting en de Waals
middelen waarmee Efficiënt en met zo Bedachtzaamheid - Provinciaal
de gestelde doelen beperkt mogelijke - Gemeentelijk
kunnen gerealiseerd middelen Overleg - Organisaties
worden
Tact
Het concreet
formuleren van deze Gedragenheid
richting in
doelstellingen
(beleidsplan)
Afbakening BELEID – Vlaamse overheid
Overheidsbeleid
= Keuzes maken
= Een onderdeel en het resultaat van politiek
= Geheel van regels waarmee een politieke overheid de samenleving in de een of
andere richting probeert te sturen
= Niet neutraal
= Ideologisch gekleurd
= Complex proces (voortdurende stroom van kleine en grote beslissingen met heel
veel verschillende actoren)
,Beleidsanalyse driehoek
Vier aspecten
1. Beleidsinhoud
2. Beleidscontext
3. Beleidsactoren
4. Beleidsproces
Aspect 1: Beleidsinhoud – content
Typologie van problemen
Aspect 2: Beleidscontext
Meervoudige context
Overzicht (geografische, sociaal culturele, economische, technologische, juridische,
historische, politieke, situationele)
Aspect 3: Beleidsactoren – actors
Burgers
Wetgevende en uitvoerende machten
Drukkingsgroepen
Massamedia
Bureaucratie
Externe adviseurs
Aspect 4: Beleidsproces
1) Beleidsvoorbereiding en bepaling
a. Regeerakkoord/ septemberverklaringen
b. Beleidsnota en brieven
c. In concreto: doeleinden, middelen, tijdskeuzes
2) Beleidsuitvoering via regelgeving
a. Regelgevingsagenda
b. Vlaamse regelgeving (decreten, besluiten, om- en rondzendbrieven)
c. Stroomschema voor opmaak van regelgeving
3) Beleidsbeoordeling – evaluatie
a. Beleidsevaluatie – evaluatieonderzoek
b. Vlaams Evaluatieplatform
,Aspect 1: Beleidsinhoud – content: Typologie van problemen
Startpunt van beleid = maatschappelijk probleem
Twee soorten maatschappelijke problemen:
• Gestructureerde of tamme problemen
• Gekend
• Makkelijk op te lossen
• Hanteerbaar
• Ongestructureerde of weerbarstige problemen (wicked)
• Moeilijk te definiëren
• Complex – onvoorziene gevolgen
• Niet stabiel
• Geen duidelijke oplossing: geen duidelijk eindpunt en oplossingen zijn
niet juist of fout
• Sociaal complex
• Never-ending story
• Vragen om een verandering van menselijk gedrag/attitude (van veel
mensen)
• Chronisch beleidsfalen
• Bijvoorbeeld:
• Klimaatopwarming
• Drugsverslaving
• Racisme
• Ongelijkheid man/vrouw
Aspect 2: Beleidscontext
Meervoudige context van beleid
• Totstandkoming van beleid:
• Beïnvloed door maatschappelijke factoren
• Buiten de controle van de beleidsvoerders
Geografische context
• Ruimtelijke factoren worden mee in de beleidsanalyse betrokken
Ø Bijv.
• Milieu- klimaatbeleid
• Beleid inzake georganiseerde misdaad - terreur
• Vluchtelingen - migratie beleid
• Brexit – verhaal
• Grootmachten vs België
• ….?
, Sociaal-culturele context
• Demografische en maatschappelijke trends
• Bevolkingsgrootte
• Bevolkingssamenstelling
• Levensbeschouwelijke opvattingen
• Immigratie
• Ontzuiling
• Vergrijzing
• Individualisering
• …..?
Economische context
• Internationale factoren
• Ups en downs van de wereldeconomie
• Wisselkoers euro – andere munteenheden
• Wereldprijs olie en grondstoffen
• Internationale handelsverdragen en allianties
• Rating en rente op de internationale markten
• Nationale factoren
• BNP als indicator
• Staatsschuld
• Begrotingstekort
Technologische context
• Tweeslachtigheid van technologische innovatie
• Kansen
• Bedreigingen
• Bijv.?
Juridische context
• Juridische grenzen van beleid
• Grondwet: evenwicht tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
• Bevoegdheidsverdeling: federale, regionale, gewestelijke, provinciale en
gemeentelijke beleidsniveau
• Internationale instellingen: Europese Unie en Europese Hof van Justitie
Historische context
• Breken met beleid van de voorgangers:
• Padafhankelijkheid
• Beleid gestold in juridische verplichtingen, verwachtingen en instellingen
• Geloofwaardigheid van de overheid
• Weg van de geleidelijkheid…
Deel 2 Swartele
Les 1
Beleid: wat?
WAT? WAAROM? MAATSTAF VOOR WAAR?
SUCCES?
Stellen van doelen, Missie Aanpak Op alle niveaus van
middelen en een onze maatschappij
tijdspad Visie Beleidslijn - Overheid
- Federaal
Het aangeven van Strategie Bestuur - Vlaams –
richting en de Waals
middelen waarmee Efficiënt en met zo Bedachtzaamheid - Provinciaal
de gestelde doelen beperkt mogelijke - Gemeentelijk
kunnen gerealiseerd middelen Overleg - Organisaties
worden
Tact
Het concreet
formuleren van deze Gedragenheid
richting in
doelstellingen
(beleidsplan)
Afbakening BELEID – Vlaamse overheid
Overheidsbeleid
= Keuzes maken
= Een onderdeel en het resultaat van politiek
= Geheel van regels waarmee een politieke overheid de samenleving in de een of
andere richting probeert te sturen
= Niet neutraal
= Ideologisch gekleurd
= Complex proces (voortdurende stroom van kleine en grote beslissingen met heel
veel verschillende actoren)
,Beleidsanalyse driehoek
Vier aspecten
1. Beleidsinhoud
2. Beleidscontext
3. Beleidsactoren
4. Beleidsproces
Aspect 1: Beleidsinhoud – content
Typologie van problemen
Aspect 2: Beleidscontext
Meervoudige context
Overzicht (geografische, sociaal culturele, economische, technologische, juridische,
historische, politieke, situationele)
Aspect 3: Beleidsactoren – actors
Burgers
Wetgevende en uitvoerende machten
Drukkingsgroepen
Massamedia
Bureaucratie
Externe adviseurs
Aspect 4: Beleidsproces
1) Beleidsvoorbereiding en bepaling
a. Regeerakkoord/ septemberverklaringen
b. Beleidsnota en brieven
c. In concreto: doeleinden, middelen, tijdskeuzes
2) Beleidsuitvoering via regelgeving
a. Regelgevingsagenda
b. Vlaamse regelgeving (decreten, besluiten, om- en rondzendbrieven)
c. Stroomschema voor opmaak van regelgeving
3) Beleidsbeoordeling – evaluatie
a. Beleidsevaluatie – evaluatieonderzoek
b. Vlaams Evaluatieplatform
,Aspect 1: Beleidsinhoud – content: Typologie van problemen
Startpunt van beleid = maatschappelijk probleem
Twee soorten maatschappelijke problemen:
• Gestructureerde of tamme problemen
• Gekend
• Makkelijk op te lossen
• Hanteerbaar
• Ongestructureerde of weerbarstige problemen (wicked)
• Moeilijk te definiëren
• Complex – onvoorziene gevolgen
• Niet stabiel
• Geen duidelijke oplossing: geen duidelijk eindpunt en oplossingen zijn
niet juist of fout
• Sociaal complex
• Never-ending story
• Vragen om een verandering van menselijk gedrag/attitude (van veel
mensen)
• Chronisch beleidsfalen
• Bijvoorbeeld:
• Klimaatopwarming
• Drugsverslaving
• Racisme
• Ongelijkheid man/vrouw
Aspect 2: Beleidscontext
Meervoudige context van beleid
• Totstandkoming van beleid:
• Beïnvloed door maatschappelijke factoren
• Buiten de controle van de beleidsvoerders
Geografische context
• Ruimtelijke factoren worden mee in de beleidsanalyse betrokken
Ø Bijv.
• Milieu- klimaatbeleid
• Beleid inzake georganiseerde misdaad - terreur
• Vluchtelingen - migratie beleid
• Brexit – verhaal
• Grootmachten vs België
• ….?
, Sociaal-culturele context
• Demografische en maatschappelijke trends
• Bevolkingsgrootte
• Bevolkingssamenstelling
• Levensbeschouwelijke opvattingen
• Immigratie
• Ontzuiling
• Vergrijzing
• Individualisering
• …..?
Economische context
• Internationale factoren
• Ups en downs van de wereldeconomie
• Wisselkoers euro – andere munteenheden
• Wereldprijs olie en grondstoffen
• Internationale handelsverdragen en allianties
• Rating en rente op de internationale markten
• Nationale factoren
• BNP als indicator
• Staatsschuld
• Begrotingstekort
Technologische context
• Tweeslachtigheid van technologische innovatie
• Kansen
• Bedreigingen
• Bijv.?
Juridische context
• Juridische grenzen van beleid
• Grondwet: evenwicht tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
• Bevoegdheidsverdeling: federale, regionale, gewestelijke, provinciale en
gemeentelijke beleidsniveau
• Internationale instellingen: Europese Unie en Europese Hof van Justitie
Historische context
• Breken met beleid van de voorgangers:
• Padafhankelijkheid
• Beleid gestold in juridische verplichtingen, verwachtingen en instellingen
• Geloofwaardigheid van de overheid
• Weg van de geleidelijkheid…
