Samenvatting IPR AJ 2022/23
SAMENVATTING INTERNATIONAAL
PRIVAATRECHT
DEEL I. ALGEMEEN DEEL
H OOFDSTUK 1. I NLEIDING
1.1. Algemeen
Internationaal privaatrecht = de rechtstak die de verhouding tussen verschillende
rechtssystemen regelt
Internationaal = het IPR regelt de internationale rechtsverhoudingen
= er is één casus waarin verschillende rechtsordes (internationale dimensie) met elkaar
in dialoog gaan en het IPR moet hier dan een oplossing voor vinden
Vb.: conflict tussen verschillende nationaliteiten, het naamrecht dat van toepassing
dient te zijn bij het opstellen van een geboorteakte wanneer 2 buitenlanders in België
bevallen
Privaat = het IPR regelt private rechtsverhoudingen
>< fiscaal recht
>< administratief recht
! het is geen internationaal recht !
= het is ontstaan als nationale rechtstak om in te spelen op de internationale
rechtsrelaties. Voor een groot deel is het nationaal recht maar doorheen de jaren zijn
er meer verdragen en verordeningen ontstaan
er is nog geen eenvormige benadering van alle grensoverschrijdende casussen
1.2. Onderdelen van het IPR
= er bestaan 4 grote luiken binnen het IPR
1. Internationale bevoegdheid
2. Toepasselijk recht
3. Erkenning en uitvoerbaarheid
4. Administratieve en gerechtelijke samenwerking
=> aanvankelijk waren het er maar 3, maar de laatste jaren is de 4de ook belangrijk geworden
1
,Samenvatting IPR AJ 2022/23
INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
= het gaat over de vraag ‘waar een bepaalde internationaal geschil moet worden beslecht’
dit geldt niet enkel voor op het niveau van de rechter, maar kan ook op niveau van
de administratie (ambtenaar van de burgerlijke stand)
Illustratie: “Een Spaanse vrouw veroorzaakte een verkeersongeval in Frankrijk. Een Belgische bestuurder
van een andere wagen raakte zwaar gewond. Ook een voetganger werd aangereden. De voetganger
is een Belgische bejaarde vrouw die zoals elk jaar overwintert in het zuiden van Frankrijk.”
voor welke rechter(s) kan de Belgische chauffeur de Spaande vrouw dagvaarden ? De Belgische,
Spaande of Franse rechter ?
= dit is een vraag naar internationale bevoegdheid die men als eerste moet beantwoorden
Illustratie: “De Belgische Privacycommissie procedeert tegen Facebook: Facebook Ireland Ltd.
(vennootschap naar Iers recht), Facebook Inc. (vennootschap naar het recht van de Staat Delaware,
VS) en bvba Facebook Belgium (vennootschap naar Belgisch recht). Het betreft een vordering tot staking
van een aantal activiteiten van Facebook m.b.t. gegevensverwerking.”
welke rechter is internationaal bevoegd ? Waar kan de privacycommissie de stakingsvordering inleiden
?
TOEPASSELIJK RECHT
= het bepaalt welk recht een bepaalde internationale situatie zal regelen
de rechter zal zich dan de vraag moeten stellen welk recht men moet toepassen
Illustratie: “Een Syrisch meisje en haar Syrische vriend willen trouwen in België. Het meisje is 16 jaar oud.”
Welk (huwelijks)recht zal de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand toepassen? Het Belgische
en/of Syrische ?
Op grond van welk recht zal hij oordelen of de minderjarigheid ven het meisje een probleem vormt ?
Illustratie: “Een Belgische vrouw is gehuwd met een Italiaanse man. Tijdens hun huwelijk werd een kind
geboren. De vrouw wil het vaderschap van haar echtgenoot weerleggen en leidt hiertoe een vordering
in bij de rechtbank.”
Is de Belgische rechter internationaal bevoegd?
Zo ja, welk recht moet de rechter toepassen?
=> de eerste twee luiken hangen samen
2
,Samenvatting IPR AJ 2022/23
ERKENNING EN UITVOERBAARHEID
= gaat over het effect dat een buitenlandse rechterlijke beslissing of akte zal hebben
Erkenning = wat is opgenomen in een vonnis of akte is geldt in een ander land
Uitvoerbaarheid = een rechterlijke beslissing krijgt dezelfde werking en men kan de
beslissing uitvoeren in een ander land
Illustratie: “Een Belgische man doet beroep op een draagmoeder in India. In de Indische geboorteakte
van het kind staat de Belgische man als vader vermeld. Er is geen melding van een moeder. De man
wenst met het kind naar België te komen en vraagt een Belgisch paspoort aan op de Belgische
ambassade in India.”
Geldt het vaderschap ook in België? Kan de Indische geboorteakte worden erkend door de Belgische
autoriteiten?
= om een Belgisch paspoort af te geven, moet het kindje de Belgische nationaliteit hebben. Men kan dit
enkel hebben als de vader de Belgische nationaliteit heeft en dit dus ook de vader is
Illustratie: “De ontginningsactiviteiten in Zambia van een Engels mijnbedrijf hebben ernstige milieuschade
veroorzaakt. Op grond van een uitspraak van een Engelse rechtbank moet het bedrijf een grote som
aan schadevergoeding betalen aan een groep van meer dan 2000 inwoners van de regio. De groep
Zambianen wil beslag leggen op een bankrekening die het Engelse bedrijf heeft in Brussel.”
Kan het Engelse vonnis in België uitvoerbaar worden verklaard?
ADMINISTRATIEVE EN GERECHTELIJKE SAMENWERKING
= vaak bestaat er wel een mechanisme om administratieve samenwerking mogelijk te maken
overheidsorganen van verschillende landen zullen rechtsreeks in verbinding met
elkaar treden om de burger bij te staan in internationale zaken
rechters moeten steeds meer en meer in contract met elkaar treden
Illustratie: “Een Poolse moeder vertrekt met haar kinderen – die lang in België hebben gewoond – naar
Polen en ontneemt de Belgische vader elk contact met zijn kinderen. Wat kan de vader
doen?”
Welke samenwerking tussen administratieve en gerechtelijke overheden is mogelijk? Kan de man
beroep op het Federaal Aanspreekpunt Internationale Kinderontvoeringen bij de FOD Justitie (= Centrale
Autoriteit voor België)?
Illustratie: “Een Belgische rechter moet Italiaans afstammingsrecht toepassen. Waar kan de rechter
informatie over het Italiaanse recht vinden?”
welke samenwerking tussen rechters is mogelijk?
op welke informatiekanalen kunnen rechters beroep doen?
3
, Samenvatting IPR AJ 2022/23
WERK- EN DENKMETHODE
! het is belangrijk om na te gaan in welk deel van het IPR met zit bij een casus
Eerste stap = bepalen in welk luik men zit
Internationale bevoegdheid
Toepasselijk recht
Erkenning en uitvoerbaarheid
Administratieve of gerechtelijke samenwerking
Tweede stap = opletten voor regelgeving en de bronnen op de verschillende niveaus
Internationale verdragen
Europese regels
Nationale wetgeving
H OOFDSTUK 2. B RONNEN VAN HET INTERNATIONAAL
PRIVAATRECHT
2.1. Algemeen
Hiërarchie van bronnen
= het Belgisch WIPR, een volledige codificatie maar er zijn ook internationale verdragen
en EU-wetgeving die voorrang kennen
Art. 2 WIPR = internationale bronnen krijgen voorrang, dus men moet altijd eerst kijken
of er geen internationale verdragen of Europese regels bestaan voor men teruggrijpt
naar het WIPR
Het WIPR kan wel verwijzen naar bepaalde verdragen en Europese verordeningen
Vb.: art 35, §1-2 WIPR, art. 98, §1 WIPR
niet altijd (vb.: echtscheiding) maar daarom bestaat er wel een verdrag waarnaar
men moet kijken
Primauteit van de Europese wetgeving of het verdrag ? (WIPR komt sowieso als laatste)
= verdragen gaan voor op verordeningen maar dit is niet altijd automatisch zo. De
verordening kan stellen dat men zelf voorrang heeft
Vb.: Brussel Ibis-Vo
= de bronnen kunnen ook complementair zijn en er is dan een wisselwerking tussen de
bronnen die elkaar aanvullen
4
SAMENVATTING INTERNATIONAAL
PRIVAATRECHT
DEEL I. ALGEMEEN DEEL
H OOFDSTUK 1. I NLEIDING
1.1. Algemeen
Internationaal privaatrecht = de rechtstak die de verhouding tussen verschillende
rechtssystemen regelt
Internationaal = het IPR regelt de internationale rechtsverhoudingen
= er is één casus waarin verschillende rechtsordes (internationale dimensie) met elkaar
in dialoog gaan en het IPR moet hier dan een oplossing voor vinden
Vb.: conflict tussen verschillende nationaliteiten, het naamrecht dat van toepassing
dient te zijn bij het opstellen van een geboorteakte wanneer 2 buitenlanders in België
bevallen
Privaat = het IPR regelt private rechtsverhoudingen
>< fiscaal recht
>< administratief recht
! het is geen internationaal recht !
= het is ontstaan als nationale rechtstak om in te spelen op de internationale
rechtsrelaties. Voor een groot deel is het nationaal recht maar doorheen de jaren zijn
er meer verdragen en verordeningen ontstaan
er is nog geen eenvormige benadering van alle grensoverschrijdende casussen
1.2. Onderdelen van het IPR
= er bestaan 4 grote luiken binnen het IPR
1. Internationale bevoegdheid
2. Toepasselijk recht
3. Erkenning en uitvoerbaarheid
4. Administratieve en gerechtelijke samenwerking
=> aanvankelijk waren het er maar 3, maar de laatste jaren is de 4de ook belangrijk geworden
1
,Samenvatting IPR AJ 2022/23
INTERNATIONALE BEVOEGDHEID
= het gaat over de vraag ‘waar een bepaalde internationaal geschil moet worden beslecht’
dit geldt niet enkel voor op het niveau van de rechter, maar kan ook op niveau van
de administratie (ambtenaar van de burgerlijke stand)
Illustratie: “Een Spaanse vrouw veroorzaakte een verkeersongeval in Frankrijk. Een Belgische bestuurder
van een andere wagen raakte zwaar gewond. Ook een voetganger werd aangereden. De voetganger
is een Belgische bejaarde vrouw die zoals elk jaar overwintert in het zuiden van Frankrijk.”
voor welke rechter(s) kan de Belgische chauffeur de Spaande vrouw dagvaarden ? De Belgische,
Spaande of Franse rechter ?
= dit is een vraag naar internationale bevoegdheid die men als eerste moet beantwoorden
Illustratie: “De Belgische Privacycommissie procedeert tegen Facebook: Facebook Ireland Ltd.
(vennootschap naar Iers recht), Facebook Inc. (vennootschap naar het recht van de Staat Delaware,
VS) en bvba Facebook Belgium (vennootschap naar Belgisch recht). Het betreft een vordering tot staking
van een aantal activiteiten van Facebook m.b.t. gegevensverwerking.”
welke rechter is internationaal bevoegd ? Waar kan de privacycommissie de stakingsvordering inleiden
?
TOEPASSELIJK RECHT
= het bepaalt welk recht een bepaalde internationale situatie zal regelen
de rechter zal zich dan de vraag moeten stellen welk recht men moet toepassen
Illustratie: “Een Syrisch meisje en haar Syrische vriend willen trouwen in België. Het meisje is 16 jaar oud.”
Welk (huwelijks)recht zal de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand toepassen? Het Belgische
en/of Syrische ?
Op grond van welk recht zal hij oordelen of de minderjarigheid ven het meisje een probleem vormt ?
Illustratie: “Een Belgische vrouw is gehuwd met een Italiaanse man. Tijdens hun huwelijk werd een kind
geboren. De vrouw wil het vaderschap van haar echtgenoot weerleggen en leidt hiertoe een vordering
in bij de rechtbank.”
Is de Belgische rechter internationaal bevoegd?
Zo ja, welk recht moet de rechter toepassen?
=> de eerste twee luiken hangen samen
2
,Samenvatting IPR AJ 2022/23
ERKENNING EN UITVOERBAARHEID
= gaat over het effect dat een buitenlandse rechterlijke beslissing of akte zal hebben
Erkenning = wat is opgenomen in een vonnis of akte is geldt in een ander land
Uitvoerbaarheid = een rechterlijke beslissing krijgt dezelfde werking en men kan de
beslissing uitvoeren in een ander land
Illustratie: “Een Belgische man doet beroep op een draagmoeder in India. In de Indische geboorteakte
van het kind staat de Belgische man als vader vermeld. Er is geen melding van een moeder. De man
wenst met het kind naar België te komen en vraagt een Belgisch paspoort aan op de Belgische
ambassade in India.”
Geldt het vaderschap ook in België? Kan de Indische geboorteakte worden erkend door de Belgische
autoriteiten?
= om een Belgisch paspoort af te geven, moet het kindje de Belgische nationaliteit hebben. Men kan dit
enkel hebben als de vader de Belgische nationaliteit heeft en dit dus ook de vader is
Illustratie: “De ontginningsactiviteiten in Zambia van een Engels mijnbedrijf hebben ernstige milieuschade
veroorzaakt. Op grond van een uitspraak van een Engelse rechtbank moet het bedrijf een grote som
aan schadevergoeding betalen aan een groep van meer dan 2000 inwoners van de regio. De groep
Zambianen wil beslag leggen op een bankrekening die het Engelse bedrijf heeft in Brussel.”
Kan het Engelse vonnis in België uitvoerbaar worden verklaard?
ADMINISTRATIEVE EN GERECHTELIJKE SAMENWERKING
= vaak bestaat er wel een mechanisme om administratieve samenwerking mogelijk te maken
overheidsorganen van verschillende landen zullen rechtsreeks in verbinding met
elkaar treden om de burger bij te staan in internationale zaken
rechters moeten steeds meer en meer in contract met elkaar treden
Illustratie: “Een Poolse moeder vertrekt met haar kinderen – die lang in België hebben gewoond – naar
Polen en ontneemt de Belgische vader elk contact met zijn kinderen. Wat kan de vader
doen?”
Welke samenwerking tussen administratieve en gerechtelijke overheden is mogelijk? Kan de man
beroep op het Federaal Aanspreekpunt Internationale Kinderontvoeringen bij de FOD Justitie (= Centrale
Autoriteit voor België)?
Illustratie: “Een Belgische rechter moet Italiaans afstammingsrecht toepassen. Waar kan de rechter
informatie over het Italiaanse recht vinden?”
welke samenwerking tussen rechters is mogelijk?
op welke informatiekanalen kunnen rechters beroep doen?
3
, Samenvatting IPR AJ 2022/23
WERK- EN DENKMETHODE
! het is belangrijk om na te gaan in welk deel van het IPR met zit bij een casus
Eerste stap = bepalen in welk luik men zit
Internationale bevoegdheid
Toepasselijk recht
Erkenning en uitvoerbaarheid
Administratieve of gerechtelijke samenwerking
Tweede stap = opletten voor regelgeving en de bronnen op de verschillende niveaus
Internationale verdragen
Europese regels
Nationale wetgeving
H OOFDSTUK 2. B RONNEN VAN HET INTERNATIONAAL
PRIVAATRECHT
2.1. Algemeen
Hiërarchie van bronnen
= het Belgisch WIPR, een volledige codificatie maar er zijn ook internationale verdragen
en EU-wetgeving die voorrang kennen
Art. 2 WIPR = internationale bronnen krijgen voorrang, dus men moet altijd eerst kijken
of er geen internationale verdragen of Europese regels bestaan voor men teruggrijpt
naar het WIPR
Het WIPR kan wel verwijzen naar bepaalde verdragen en Europese verordeningen
Vb.: art 35, §1-2 WIPR, art. 98, §1 WIPR
niet altijd (vb.: echtscheiding) maar daarom bestaat er wel een verdrag waarnaar
men moet kijken
Primauteit van de Europese wetgeving of het verdrag ? (WIPR komt sowieso als laatste)
= verdragen gaan voor op verordeningen maar dit is niet altijd automatisch zo. De
verordening kan stellen dat men zelf voorrang heeft
Vb.: Brussel Ibis-Vo
= de bronnen kunnen ook complementair zijn en er is dan een wisselwerking tussen de
bronnen die elkaar aanvullen
4
