Samenvatting - Interdisciplinaire eerstelijnszorg - Jaar 3

Hoorcollege 1: Netwerkzorg in de eerste lijn

Doelstellingen

De student kan:
• De veranderingen en de uitdagingen van de eerste lijn benoemen.
• De beleidscontext en de wettelijke kaders van de eerstelijnsgezondheidszorg in
Vlaanderen uitleggen.
• De praktische organisatie van de eerstelijnszone toelichten.
• Het begrip interdisciplinair methodisch samenwerken omschrijven.
• De fasen van het interdisciplinair methodisch samenwerken illustreren.
• Het verschil aangeven tussen de begrippen multi-, inter- en transdisciplinariteit.
• De verschillende vormen van transdisciplinair samenwerken toelichten.
• De voordelen en de hindernissen van samenwerken beschrijven.
• De nodige competenties voor samenwerken toepassen in de uitwerking van een
interdisciplinair zorgplan.

De cliënt in een veranderende context

• Macro: organisatie van de eerste lijn
• Meso: interdisciplinair methodisch samenwerken
• Micro: het zorgoverleg in de praktijk!

De cliënt in een veranderende context: 


Organisatie van de eerstelijn:
• Veranderingen in de eerste lijn
• Eerstelijnszorg als antwoord op toekomstige uitdagingen
• Eerstelijnszone
• Actoren
• De sociale kaart

,De cliënt in een veranderende context: macro

Veranderingen in het landschap van de eerste lijn

 Demografische en epidemiologische ontwikkelingen

o We worden alsmaar ouder
o Prevalantie van kanker stijgt (als gevolg van de
Veroudering)
o Verbeterde therapie  kanker = chronische ziekte
 Toename chronische aandoeningen
 Stijging multimorbiditeit (= het hebben van meerdere
chronische aandoeningen)
  nood aan paradigmashift van een ziekte-georiënteerde
zorg naar een zorg die vertrekt vanuit de doelstellingen van
de patiënt (Eerstelijnsgezondheidszorg belangrijke rol in het
vermijden van versnippering van de zorg (ziekte-gerichte
aanpak)
 De eerste lijn zal met burger en patiënt een rol moeten
opnemen als integrator van de zorg


 Wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen

o Wet. Vooruitgang biedt perspectief van nieuwe preventieve & curatieve
mogelijkheden op vlak van genetica, hart- en vaatziekten, neuro-
wetenschappen, zorg voor kanker en geestelijke gezondheidszorg
o Informatie- en communicatietechnologie zijn niet meer weg te denken uit de
dagelijkse praktijk in de gezondheidszorg
o Hospitalisatieduur verkort
o Aantal daghospitalisaties stijgen
o Technologie doet intrede in de thuiszorg
o Eerste lijn = rol in het vertalen van de nieuwe inzichten naar de aanpak van
gezondheidsproblemen en dit met aandacht voor de relevantie van de zorg
en het vermijden van medicalisering
o Veel van deze technologieën en geneesmiddelen hebben een belangrijke
impact op het budget van de gezondheidszorg  wetenschappelijk &
maatschappelijk verantwoorde keuzen

, Sociaal-culturele ontwikkelingen

o Patiënt stelt zich meer en meer op als consument
 Gevonden info op internet  nieuwe zorgvragen
o Burger uitgenodigd screening (check-up met veel technologie)  geeft
aanleiding tot nieuwe zorgvragen
o Wijzigende my context: meer mensen werken langer en zoeken balans werk-
privé
  Belangrijke impact op informele zorg (afname vrijwilligers,
mantelzorg…)
o Wijziging in opvattingen over kwaliteitsvolle zorg bij het levenseinde
 Uitdaging: existentiële component van het mens-zijn wint in belang
o Iedereen wil inzetten op kwaliteit van leven en zinvol leven
 Mensen zijn mondiger, meer en meer bewust van eigen rol
o De regie van het zorggebeuren vertrekt uit de eigen levenssituatie (zorg &
welzijn krijgen een plaats)
o Vraag: ‘zijn’ of ‘niet-zijn’


 Existentiële component van het mens-zijn

o Soc-econ.: grote gezondheidsverschillen tss landen & sociale groepen binnen
1 land
 Arm maakt ziek en ziek maakt arm
 Sociale gezondheidskloof aanwezig in Be (bv. Lage opleiding = meer
ziek)
o Financ & econ. Crisis  sociale ongelijkheid op vlak van gezondheid nog meer
versterkt
o Eerstelijn biedt opportuniteit tot oplossingen:
 Via haar toegankelijkheid van de zorg worden geoptimaliseerd
 Moeten sterkere signaalfunctie krijgen om samen met andere
sectoren (de “sociale determinanten” van gezondheid: woon- en
werksituatie, opleiding, sociale cohesie,…) te herkennen en
corrigerende maatregelen te nemen


 Globalisering

o Zorg wordt meer en meer multicultureel
  mensen gaan internationaal op zoek naar oplossingen voor hun
gezondheidsproblemen
o Globale problemen worden meer zichtbaar op lokaal niveau (door
concentratie van mensen met verschillende culturele achtergrond in steden)
o Eerstelijnszorg in multi-culturele context stelt nieuwe vragen over
toegankelijkheid en zorgcoördinatie en over de afweging tss universeel en
selectief beleid

, Eerstelijnszorg als antwoord op toekomstige uitdagingen

Indeling van de gezondheids- en welzijnszorg:

• Bevolking of doelgroep
• Soort zorgverlening
• Locatie van zorgverlening
• Kostprijs
• Toegankelijkheid
= echelonering: indeling van de voorzieningen die globaal dezelfde functionele
kenmerken en doelstellingen hebben. (toegankelijkheid)

• Indien de hulpvraag van een cliënt wordt geanalyseerd kan men een aantal
niveaus (trappen & lijnen) onderscheiden.
• Het eerste niveau is voor iedereen vrij gemakkelijk toegankelijk, de anderen
worden selectief of na doorverwijzing aangesproken.

Doelgroep: kind, volwassene, oudere
Soort hv: preventief, curatief en palliatief
Locatie van de hv: extramuraal, transmuraal en intramuraal


• Nulde lijn = niet-professionele zorgverlening
• Mantelzorgers
• Vrijwilligers: ontmoeting en ontspanning, vervoer, oppas en begeleiding
• Familie
• Zelfhulpgroepen: uitwisseling van ervaringen, wederzijdse steun,
gelijkberechtiging en authenticiteit

• Tweede lijn = hulpverlening binnen professioneel, formeel georganiseerde en
gespecialiseerde diensten
• Geneesheer-specialist
• Centrum voor Geestelijke Gezondheidzorg
• Algemene en psychiatrische ziekenhuizen
• …

• Derde lijn = supergespecialiseerde zorg via doorverwijzing