Samenvatting Biomedische neurowetenschappen 2e bachelor

ZSO 1: Kennismakingmaking met macroscopische bouw van het CZS.

Doelstellingen:
o Je kan de anatomische terminologie toepassen bij de beschrijving van het centraal
zenuwstelsel.

Zie samenvatting anatomie

o Je kan het verschil tussen centraal en perifeer zenuwstelsel toelichten en je kent de
voornaamste onderdelen ervan. Je kan de termen somatisch en autonoom of visceraal
zenuwstelsel ‘plaatsen’.

Centraal zenuwstelsel bevat de hersenen en de ruggenmerg
Perifeer zenuwstelsel bevat de rest van de zenuwen
o Autonoom/visceraal zenuwstelsel
o Onvrijwillige controle
o Bloedvaten, interne organen en klieren
o Somatisch zenuwstelsel
o Vrijwillige controle
o Spieren, huid en gewrichten

o Je weet wat het ventrikelsysteem is. Je weet waar het cerebrospinaal vocht zich bevindt, waar
het wordt geproduceerd en geresorbeerd. Je kan de term ‘hydrocephalie’ toelichten.

Het ventrikelsysteem zijn de holle buizen en kanalen in de hersenen (afkomstig van de
neurale buis/kanaal) dat gevuld is met cerebrospinaal vocht. Dit CSV wordt gemaakt door de
plexus choroïdeus in de cerebrale hemisferen. Het wordt geresorbeerd door de
bloedvaten door specialen structuren genaamd de arachnoïde villi.

o Je weet door welke vliezen het centraal zenuwstelsel wordt beschermd. Je weet wat de falx
cerebri en het tentorium cerebelli zijn.

De falx cerebri is het ‘vliesje’ dat tussen de 2 hemisferen gelegen is. De tentorium cerebelli is
een verlenging van de dura meter dat de cerebellum scheidt van de onderste delen van de
occipitale lob.
De vliezen van het CZS van buiten naar binnen
o Dura mater
o Subdurale ruimte
o Arachnoïdale mater
o Arachnoïdale ruimte
o Pia mater

o Je weet op welke wijze het centrale zenuwstelsel in vivo kan worden gevisualiseerd.

De activiteit wordt bekeken d.m.v. de fMRI of door een PET-scan te maken. Een gewoon beeld
van de hersenen wordt weergegeven door een MRI, een CT-scan of door een DTI.

Anatomische referenties (zie ook samenvatting functionele anatomie)
Vb; ZS van de rat (heeft de algemene kenmerken van de organisatie van de hersenen van zoogdieren).

,Figuur A
Anterior = Rostraal; Wijst naar het hoofd
o Posterior = Caudaal; Wijst naar de staart/poep
o Dorsaal; Wijst naar de rug
o Ventraal;Wijst naar de buik
Figuur B (met middenlijn)
o Bilaterale symmetrie; rechterkant van de hersenen en de ruggenmerg (= zenuwbaan) is het
spiegelbeeld van de linkerkant.
o Mediaal; structuren dichter bij de middenlijn
o Lateraal; Structuren verder van de middenlijn
o Ipsilateraal; Structuren zijn aan dezelfde kant
o Contralateraal; Structuren zijn aan tegengestelde kant
Secties van de hersenen (de hersenen in stukken snijden)
o Midsagittaal vlak; Hersenen in 2 gelijke vlakken verdelen
o Sagittaal vlak (parallel van het midsaggitaal vlak)
o Horizontaal vlak; Verdeeld de hersenen in dorsale en ventrale vlakken
o Coronaal vlak; Loodrecht door het saggitaal vlak  verdeeld in anterior en posterior vlak

,ZSO 1: Kennismaking met macroscopische bouw van het CZS
De hersenen van de mens lijken veel op die van elk zoogdier. Die van de mens is alleen meer
complexer! Om deze van de mens te begrijpen, wordt eerst het basispatroon van de hersenen (die van
de zoogdier) uitgelegd.
Grove organisatie van het zenuwstelsel van de zoogdier
Anatomische referenties
Zie pagina 182 BEAR & samenvatting functionele anatomie
Centraal zenuwstelsel
Bevat de delen van het ZS dat verbonden is ingekapseld in de botten; de hersenen en het
ruggenmerg.
3 onderdelen van de hersenen die de zoogdieren gemeenschappelijk hebben:

De Cerebrum (grote hersenen)

 Meest rostaal & grootste.
 In het midden opgedeeld via de diepe sagittale fissure
in;
o Cerebraal hemispheres links (ontvangt gevoel/
controleert beweging van rechts).
o Cerebraal hemispheres rechts (ontvangt gevoel/
controleert beweging van links).

De Cerebellum (kleine hersenen)

 Ligt achter de cerebrum
 Bevat evenveel neuronen als cerebraal hemispheres links
+ rechts.
 Voornamelijk een bewegingscontrolecentrum & heeft uitgebreide verbindingen met cerebrum &
ruggenmerg
 Links zorgt voor linker beweging en rechts zorgt voor rechterbeweging.

Hersenstam (brain stem)

 Vormt stengel waaruit de cerebraal hemispheres & de
cerebellum ontkiemen.
 Complex nexus van vezels & cellen
 Functie;
o Info doorgeven van de cerebrum naar het
ruggenmerg en de cerebellum en andersom
o Plek waar vitale functies worden geregeld ( ademen, T° regeling & bewustzijn)
 Schade = fataal

Ruggenmerg (spinal cord)  zie figuur 7.5 pagina 184

 Ingekapseld in benig wervelkolom & zit vast aan de hersenstam
 Grootste geleider van informatie van de huid, spieren en gewrichten van het lichaam naar de
hersenen.
 Doorsnede hiervan
o Gevoel van huid weg
o Verlamming van de spieren (kunnen nog bewegen, maar dit wordt niet meer gecontroleerd
door de hersenen)
 Communicatie via;
o Ruggengraatzenuwen (= deel van PZS)
o Verlaten ruggenmerg via inkepingen in de wervels van de wervelkolom.
 Verbonden via 2 takken
o Dorsale wortel  axon brengt informatie naar ruggenmerg
o Ventrale wortel  axon brengt informatie weg van ruggenmerg

, Perifeer zenuwstelsel
Alle zenuwen buiten de hersenen en de ruggenmerg. Het PZS heeft 2 delen;

Somatisch perifeer zenuwstelsel

 Vrijwillige controle
 Innerveren de huid, spieren en gewrichten
 Somatische motoraxonen (= spiercontractie) komen van motorneuronen van de ventrale
ruggenmerg.
o Cellichamen van neuronen = in CZS en axonen vooral in het PZS
 Somatische sensorische axonen komen terecht in de dorsale ruggenmerg.
o Cellichamen van neuronen = buiten de ruggenmerg in clusters = dorsale root ganglia

Visceraal /autonoom perifeer zenuwstelsel

 Onvrijwillige controle
 Innerveert interne organen, bloedvaten & klieren.
 Viscerale sensorische axonen brengen info naar het CZS (dorsale ruggenmerg)
o Regelen druk, zuurstofgehalte vh bloed in de slagaders, …
 Viscerale motoraxonen brengen info naar de
o Regelen contractie en ontspanning van de spieren van de wand van de darmen en
spieren
o Regelen snelheid van de hartspiercontratie
o Regelen de secretoire functie van verschillende klieren.
Axonen in het zenuwstelsel
Afferente axonen = brengen info naar een bepaald punt. (vb; AZN sensorische axonen brengen info
naar CZS)
Efferente axonen = brengen info van een bepaald punt. (vb; axonen van CZS brengen info naar
doelorgaan)
Craniale zenuwen
12 paren van craniale zenuwen die van de hersenstam ontstaan & vooral de hoofd innerveren.
 Onderdeel; CZS, somatisch PZS, sommige zijn van het visceraal PZS, …
Hersenvliezen (meninges)
3 hersenvliezen; Dura mater, arachnoid membraan &
Pia mater
Dura mater

 Buitenste wand
 Hard, niet elastische ‘zak’ rond de hersenen &
ruggenmerg.
 Bloedvaten bevinden zich buiten de BBB (zie
volgende ZSO)
Ruimte eronder = Subdurale ruimte
Arachnoïde membraan

 2e wand
 Lijkt op en heeft een samenhang als die van een spinnenweg. De cellen ervan zijn verbonden
via tight junctions
 Normaal is er geen ruimte tussen de dura mater en de arachnoide membraan (isoleert CSV in
subarachnoïdale ruimte van bloed in dura mater). Als de bloedvaten doorheen de dura
gescheurd zijn, kan er hier bloed verzamelen en een subdurale hematoma vormen
o Kan hersenfuncties verstoren door druk uit te oefenen op CZS delen.
Ruimte eronder = subarachnoïdale ruimte
Pia mater

 Binnenste wand
 Dun en houdt zich vast dicht bij de oppervlakte van de hersenen.